کلیات
سینما در اصل واژ‌های است یونانی به معنای حرکت، اما در اصطلاح، سینما، هنر و فنی است که به کمک یک سری تصاویر متحرک، پیامی را به مخاطب خود که همان تماشا گر است منتقل میکند.
سینما آخرین هنر و به عبارت دیگر هفتمین هنر است. در این میان سینما تنها هنری است که نه تنها شش هنر دیگر را به خدمت گرفته بلکه به گون‌های توانسته آن‌ها را اعتلا نیز ببخشد. همچنین سینما صنعت، فن و تکنیک را نیز به خدمت گرفته و در متن خود دارد.
تاریخچه
برادران لومیر در سال ۱۸۹۵ سینماتوگراف (اولین دوربین فیلم برداری) را اختراع کردند. هرچند نمیتوان این دو برادر فرانسوی را یگانه افرادی دانست که به پیدایش هنر سینما کمک کردند. پیدایش سینما و فن فیلمبرداری خود مرهون پیشرفت‌های بسیار زیادی هم در عرصهُ تکامل نگاتیو بود و هم تکامل دستگاه‌های اولیه عکاسی. به طوریکه نمیتوان قاطعانه از یک نفر بهعنوان مخترع سینما نام برد. دستگاه‌هایی همچون کینتوسکوپ (ساخته توماس ادیسون)، ویتاسکوپ و بایوسکوپ همگی در پیدایش دستگاه سینماتوگراف مؤثر بودهاند. برادران لومیر خود ده‌ها فیلم کوتاه ساختند که همهُ آن‌ها صرفاً از یک نما تشکیل میشد و قطع و وصل و تدوین در آن‌ها وجود نداشت. از جمله این فیلم‌ها میتوانیم به ورود قطار به ایستگاه که به عنوان اولین فیلم ساخته شده به دست بشر محسوب میشود، خروج قایق از لنگرگاه، غذا خوردن کودک و خروج کارگران از کارخانه اشاره کرد.
پس از لومیرها، ژرژ مهلیس باعث تکامل فن سینما شد. دیدگاه مهلیس نسبت به سینما یک دیدگاه تئاتری بود. او پرده‌های گوناگونی از نمایش را فیلمبرداری میکرد و سپس این پرده‌ها را به یکدیگر متصل میکرد. ژرژ مهلیس همچنین پدیدآورنده فن تروکاژ در سینماست.
پس از مهلیس، ادوین اس پورتر باعث تکامل بنیادین و ساختاری سینما شد. او با ساختن فیلم‌های زندگی آتشنشان آمریکایی و سرقت بزرگ قطار سینما را به عنوان پدید‌های که امروزه میشناسیم معرفی کرد.
سینمای پورتر دیگر ارتباطی به تئاتر نداشت، بلکه به هنری مستقل و جدید تبدیل شده بود. پورتر، پیشگام فن تدوین فیلم نیز میباشد. راهی که او در سینما آغاز کرد در نهایت به سینمای داستانگوی هالیوود منجر شد.
ساختار سینما
در آغاز سینما را بیشتر یک پدیده علمی صنعتی میدانستند. در سال‌های جنگ جهانی اول سینما، به عنوان یک وسیله نمایشی و سرگرمی، رونق تجاری یافت. سپس قابلیت‌های هنری آن توسط فیلم سازان اروپایی و آمریکایی کشف شد. در همین سال‌ها ریچیوتو کانودو منتقد و نظریهپرداز ایتالیایی، سینما را «هنر هفتم» معرفی کرد. زیرا به عقیده او سینما هنری ترکیبی است که در آن همه هنر‌ها حضور دارند.
سینما به معنی ثبت حرکات است و همانطور که در مباحث قبل گفتیم، پیدایش تصویر متحرک در نتیجه تکامل تکنولوژی ابزار‌های عکاسی بود. به همین سبب شیوه ضبط تصویر (فیلمبرداری) آن، عکسبرداری پشت سر هم، البته با فواصل زمانی ثابت و متوالی است. هیچ هنری به استثنای رسانه تلویزیون، نتوانسته از لحاظ محبوبیت، فراگیری و نیروی تأثیر بر عواطف و افکار مخاطب، با سینما رقابت کند. به همین دلایل و همچنین به آن علت که سینما به صنعت فن و ابزار‌های فنی اتکای زیادی دارد، آن را «هنر قرن بیستم» نامیده اند. منشأ اصطلاح سینماتوگرافی واژ‌های یونانی (کینه ما) به معنای حرکت است. سینماتوگرافی به معنای «حرکت نگاری» یا فن ضبط حرکت است. تاریخ تکامل و تحول سینما را به طور کلی می توان به سه دوره عمده (با تأکید بر فنون و تکنیک‌های سینمایی) تقسیم بندی کرد:
دوره سینمای صامت: در سال ۱۸۹۵ دوره سینمای صامت آغاز شد. این دوره به زمان سینمایی بدون صدا و ساخت فیلم سیاه و سفید مربوط می شود.
دوره سینمای ناطق: در سال ۱۹۲۷ عصر فیلم صدادار آغاز شد و عامل صدا، عملاً سینما را به صورت یک هنر سمعی-بصری درآورد.
دوره سینمای رنگی: از اواخر دههٔ ۱۹۳۰ میلادی با اختراع فیلم رنگی آغاز شد.
اهمیت سینما
هنوز سینما دوره‌های آغازین خود را طی میکرد که لنین (از جمله پایه گذاران و سردمداران نظام کمونیست شوروی) درباره سینما گفت: «سینما با ما، همه ارتش‌های دنیا بر علیه ما، سرانجام پیروز خواهیم شد.»
همین یک جمله که از زبان یک سیاستمدار نقل شده، به خوبی نشانگر اهمیت و قدرت سینماست. سینما وسیله خوبی برای تبلیغ و ارائه دیدگاه‌ها و اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی است و از همین رهگذر گاه مخاطبش را به بی راهه برده و او را در چمبره تبلیغات گسترده اسیر کرده، اما با این وجود سینما به علوم مختلف از پزشکی، الکترونیک و جغرافیا گرفته تا فیزیک، شیمی و تاریخ خدمات شایانی نموده است. سینما، این وسیله سمعی و بصری جذاب، بزرگترین کارکردش در خلق رویا، خلق ماجرا، خلق شخصیت‌های دوست داشتنی، نفرت انگیز، ترحم بر انگیز و... و در نهایت ایجاد احساسات عمیق انسانی از عشق و محبت گرفته تا ترس و نفرت است.
دیگر سینما یک وسیله ساده سرگرمی ساز نیست، سینما پا را بسیار فراتر گذاشته و تجربه نشان داده، نادیده گرفتن آن امری غیر عاقلانه است، چه از سوی تماشاگران معمولی و چه از سوی سیاست گذاران اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع مختلف.
فضای سینمایی
فضای سینمایی همان فضا و حیط‌های است که در فیلم خلق میشود و به جهان عینی ربطی ندارد. فضای سینمایی را میتوان به شیوه‌های زیر از فضای واقعی جدا کرد:
۱ – فضای سینمایی، دو بعدی است و تصاویری خلق میکند که به اصطلا ح. عمق ندارند. این فضا بر درک ما از اندازهها، فواصل و روابط اشیا تاثیر میگذارد، به همین خاطر، فیلم سازان از ترکیب بندی قاب، استفاده از عدسی‌های مخصوص، حرکت دوربین‌های مختلف و تدوین استفاده میکنند، تا به نحوی این واپیچیدگی‌ها را جبران کنند و فضایی مشابه فضای واقعی و قابل قبول برای تماشاگر بسازند.
۲ – تدوین نما‌ها از زوایای مختلف میتواند فضایی تازه و یگانه خلق کند، و تجرب‌های جدید برای تماشاگر باشد.
۳- فضای واقعی و عینی، برای ما پیوسته و فاقد قطع و پارگی است. اما تدوین میتواند در فضای سینمایی ما را به عقب و جلو پرت کند. ما میتوانیم در این فضا بدون هیچ حرکتی صحن‌های را از زوایا و فاصله‌های مختلف ببینیم. چنین تدوینی پرسپکتیو فضایی را از بین میبرد، و یا دگرگون میکند.
۴ - در سینما میتوان با دکورهای مختلف، استفاده از طراحی صحنه‌های پیچیده و، امروز با گرافیک‌های کامپیو تری فضا‌هایی عجیب و غریب خلق کرد و تماشاگر را چنان در آن جذب کرد که همه چیز برایش طبیعی و قابل قبول جلوه کند در حالی که هرگز چنین تجربه ایی در دنیای واقعی نداشته است و شاید هم هرگز نخواهد داشت.
زمان سینمایی
توالی زمانی و رویداد‌های تاریخی در فیلم به گذر زمان در دنیای واقعی ربطی ندارد. در حالی که تماشاگر در زندگی روزمره خود با سیر بی رحم ثانیهها، ساعت‌ها و روز‌ها سرو کار دارد، سینما این توانایی را دارد که به شیوه‌های زیر این سیر منطقی را به هم بزند و یا حتی توالی زمانی تاز‌های را خلق کند:
۱ – نشان دادن هم زمان رویداد‌های مختلف که در زمان‌های گوناگون اتفاق افتاده اند، به نحوی که هم زمان به نظر برسند.
۲- حذف زمان‌های غیر مهم در صحنه‌ها و سکانس ها. در این لحظه‌ها هیچ حادث‌های که به درد سینما بخورد رخ نمی دهد. مثلا در صحنه ای، ما شروع حرکت اتومبیلی را به مقصدی مشخص می بینیم و در صحنه بعد بدون این که شاهد حرکت آن اتومبیل در مسیرش باشیم آن را در مقصد میبینیم.
۳ – بر عکس آنچه در مورد ۲ گفته شد، گاهی هم، زمان واقعی بسط داده میشود. این کار در مورد نما‌های مهم و حساس انجام میشود. برای این کار نما‌هایی را که از چند زاویه و فاصله مختلف از یک رویداد واحد گرفته شده در کنار هم نشان میدهند و به این ترتیب زمان واقعی رویداد را افزایش میدهند.
۴ – بسط دادن و یا کوتاه کردن حس زمانی تماشاگر از طریق قطع سریع و حرکت دوربین.
۵ – پیش رفتن و یا عقب نشستن در زمان از طریق فلاش بک
۶- بر هم نمایی دو رویداد مختلف در دو زمان متفاوت برای خلق حس تضاد
باید در نظر داشت همه این قوانین به صورت نا خودآگاه در طول تاریخ سینما در ذهن تماشاگر جای گرفته و به نوعی سینما، تماشاگرش را برای ایجاد ارتباط با خودش، تربیت کرده و آموزش داده. در حالی که اولین تماشاگران سینما قادر به درک کوچکترین پیچیده گی زمانی و مکانی در فیلم‌ها نبودند، تماشاگر امروزی قادر به درک و قبول پیچیدهترین تمهیدات سینمایی است.
در مورد سینما در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
گپ؛
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گویی با تقسیم فروش سینما به تعداد بلیت‌ها، مخاطبان سینما ی ایران را 25 میلیون نفر فرض کرد! این در حالی است که فقط چند میلیون نفر از مردم ایران به صورت مکرر به سینما می‌روند و در حقیقت سینما ی ایران مخاطب 25 میلیونی ندارد. وزیر ارشاد آمارهای قابل تاملی دیگری نیز داد و در نهایت حرف‌های معناداری درباره تئاتر زد. بخش‌هایی از این گفت و گو را در تابناک می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۷۷۱۴۸۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۶
کارتون؛
انیمیشن کوتاه «اوریگامی / Origami» اثر مشترک اریک د میلو بوئنو، میخائیل مورنو، هوگو بایلی دسمچرلیر و کاملی توران، محصول سال 2012 است. این انیمیشن داستان کودکی است که اوریگامی می‌سازد و در این میان در رویایش اوریگامی‌ها را اصلاح میکند. در تابناک تماشا می‌کنید.
کد خبر: ۷۷۱۴۳۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۶
پشت صحنه؛
«فصل جادوگری / Season of the Witch» فیلمی به کارگردانی دومینیک سنا است. این فیلم تخیلی، مملو از جلوه‌های ویژه است و بر این اساس مورد توجه قرار گرفته است. در این فیلم میتوان دریافت چگونه میتوان بدون ساخت دکورهای عظیم یا سیاه لشکر فراوان با استفاده از جلوه‌های ویژه، طراحی صحنه کرد. پشت صحنه جلوه‌های ویژه این فیلم را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۲۳۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۶
کارتون؛
انیمیشن «خانم و مرگ / La dama y la muerte» به کارگردانی خاویر ریکو گارسیا، یک انیمیشن کوتاه فرانسوی بسیار جذاب که نامزد جایزه اسکار بهترین انیمیشن کوتاه نیز شده بود. این انیمیشن کمیک را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۱۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
سکانس طلایی؛
برادرم خسرو، نخستین فیلم بلند احسان بیگلری در مقام کارگردان است. خسرو، نقش اول این فیلم با بازی شهاب حسینی به اختلال دوقطبی مبتلاست و بنا بر شرایطی مجبور شده مدتی در منزل برادرش ناصر که یک دندانپزشک است زندگی کندو در این مدت اتفاقاتی برای او در منزل برادرش رخ می‌دهد. شهاب حسینی، هنگامه قاضیانی، ناصر هاشمی و بیتا فرهی در این فیلم مقابل دوربین محمدرضا جهان پناه نقش آفرینی کردند. حامد ثابت موسیقی متن این فیلم را ساخت و مصطفی خرقه پوش این اثر را تدوین کرد. سکانسهایی از این فیلم سینما یی را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۱۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
پشت صحنه؛
«سیکاریو / Sicario» به نویسندگی تیلور شریدان و کارگردانی دنی ویلنو یکی از مهم ترین فیلم‌های سینما یی سال 2015 بود. ماجرای فیلم درباره مدیریت دولتی بر توزیع مواد مخدر در آمریکا و روابط جنایی است که در ایالت مکزیکوسیتی آمریکا و مکزیک وجود دارد. پشت صحنه این فیلم سینما یی را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۱۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
کارتون؛
انیمیشن کوتاه «انتهای خوش من / My Happy End» به کارگردانی میلن میتانوو داستان سگی است که عاشق دمش میشود! این انیمیشن جذاب که جوایز بسیار فراوانی برده را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۰۹۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
سکانس طلایی؛
احتمال باران اسیدی، نخستین فیلم بلند سینما یی بهتاش صناعی‌ها در مقام کارگردان است. منوچهر شصت سال سن دارد، او بازنشسته اداره دخانیات است ولی از سر بیکاری همچنان هر روز به اداره می‌رود. مادرش تا زنده بود آرزو داشت ازدواجش را ببیند. در حالی که منوچهر حتی دوستی هم در زندگی نداشته به جز خسرو... . این داستان سفر یک پیرمرد به تهران و مواجه به یک دختر و پسر جوان است که منجر به وقوع حوادثی معمولی میشود. شمس لنگرودی، مریم مقدم، پوریا رحیمی سام و ارسلان عبداللهی در این فیلم سینما یی مقابل دوربین محمدرضا جهان پناه نقش آفرینی کردند. هنریک ناجی موسیقی متن این فیلم را ساخت و بهتاش صناعی ها این اثر را تدوین کرد. سکانسهایی از این فیلم سینما یی را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۰۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
پشت صحنه؛
فیلم سینما یی «مریخی / The Martian» به کارگردانی ریدلی اسکات محصول سال 2015 است. این فیلم نامزد اسکار بهترین جلوه‌های ویژه شد. پشت صحنه جلوه‌های ویژه این فیلم را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۰۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
گپ؛
با وجود آنکه سینما ی ایران عیان تر محل برای هزینه پول‌های کثیف است، فرهاد توحیدی سخنگو و رئیس پیشین هیات مدیره خانه سینما و فیلمنامه نویس مطرح کشورمان مدعی است که بخش زیادی از پول‌های سرمایه‌گذاران در سینما ی ایران «پول کثیف» است. در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۱۰۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
گپ؛
مهران مدیری در دومین برنامه هفت با اجرای رشیدپور حضور یافت و از پشت پرده عدم حضورش در این برنامه و فضای سینما ی ایران سخن گفت. مدیری در عین حال با پرسش‌های دیگری نظیر دستمزدش در دورهمی مواجه شد که از پاسخگویی طفره رفت. در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۹۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
نبض خبر؛
منیژه حکمت درباره وضع سینما و شرایط جشنواره فیلم فجر در یکی از اکران‌های خصوصی سخن گفته است. در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۹۶۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۵
نبض خبر؛
امیر جعفری در یک گفت و گوی تلویزیونی انتقاد تندی را متوجه سیاستمداران و کارگزاران ارشد کشور کرد. در تابناک می‌بینید و می‌شنوید.
کد خبر: ۷۷۰۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
پشت صحنه؛
«جانگو از بند رها شده / Django Unchained» یا جانگو زنجیرگسسته به کارگردانی کوئنتین تارانتینو و محصول سال 2012 است. به باور بسیار از منتقدان، این فیلم وسترین یکی از بهترین آثار تارانتینو است. پشت صحنه این فیلم را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۸۱۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
کارتون؛
انیمیشن «دی جی آی، فرشته ناکام مرگ /Dji. Death fails» به کارگردانی دیمیتری ولوشین یکی از مجموعه انیمیشن‌های کمیک درباره فرشته مرگ است. شوالیه سیاه این بار می‌کوشد تا جان یک ملوان را بگیرد اما باز هم اوضاع آن طور که انتظار دارد پیش نمی‌رود. در تابناک تماشا می‌کنید.
کد خبر: ۷۷۰۷۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
سکانس طلایی؛
فیلم سینما یی هیهات، اثری اپیزودیک است که در چهار اپیزود به نویسندگی و کارگردانی مشترک هادی نائیجی، دانش اقباشاوی، روح‌الله حجازی و هادی مقدم‌دوست و تهیه کنندگی محمدرضا شفیعی ساخته شد. حمید فرخ‌نژاد، حامد بهداد، بابک حمیدیان، مینا ساداتی، آلا نجم، خسرو شهراز و بهاران بنی‌احمدی در این فیلم سینما یی مقابل دوربین امیر موسوی نقش آفرینی کردند. مسعود سخاوت‌دوست موسیقی متن این فیلم را ساخت و خشایار موحدیان و سودابه سعیدنیا این اثر را تدوین کردند. سکانسهایی از این فیلم سینما یی را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۷۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
پشت صحنه؛
«بِردمن» یا «فضیلت غیرمنتظره جهل/ The Unexpected Virtue of Ignorance» فیلمی در ژانر کمدی-درام به کارگردانی، تهیه‌کنندگی و نویسندگی الخاندرو گونسالس اینیاریتو کارگردان باهوش مکزیکی است. این فیلم موفق به کسب چهار جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمبرداری و بهترین فیلمنامه غیراقتباسی، در اسکار 2015 شد. پشت صحنه این فیلم سینما یی را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۶۹۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
ویژه نامه جشنواره فیلم فجر؛
پس از نمایش فیلم «جاده قدیم» به کارگردانی منیژه حکمت، منیژه حکمت دست به افشاگری زد و در نشست خبری با حضور اهالی رسانه‌ها در پردیس ملت گفت: در یک سالن 400 نفره، فقط 6 تا 10 بلیت برای بلیت‌فروشی درنظر گرفته شده و باقی آن را به ارگان‌ها داده‌اند... دیروز من در سینما آزادی و مگامال بودم و شاهد بودم که درصد کمی از بلیت‌ها به مردم تعلق دارد و درصد بالایی در اختیار ارگان‌های خاص است و این موضوع برای من بسیار ناراحت‌کننده است... سناریوی جشنواره از قبل نوشته شده است... سیمرغ نوش جانشان... . در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۵۶۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۴
نبض خبر؛
در افتتاحیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر، از اکبر عبدی بازیگر پرسابقه سینما ی ایران تجلیل به عمل آمد و در همین راستا یک فیلم برای بزرگداشت او ساخته شده بود که بخش‌هایی از آن جنجال آفرین شد. نسخه کامل این فیلم را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۴۹۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۳
نبض خبر؛
در افتتاحیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر، بزرگداشتی برای محمدعلی نجفی نخستین مدیر سینما ی ایران در سال‌های پس از انقلاب و معمار، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان ایرانی برگزار شد. نسخه اصلی فیلمی که برای بزرگداشت این هنرمند ایرانی در این مراسم پخش شد را در تابناک می‌بینید.
کد خبر: ۷۷۰۴۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۱/۱۳