کلیات

جیرُفت، مرکز شهرستان جیرفت در جنوب استان کرمان است. تمدن پیدا شده در جیرفت از کهن‌ترین تمدن‌های بشری (به گفته ی برخی ، قدیمی ترین )است و آثار خطی بدست آمده از این تمدن قبل از خط میخی کشف شده در بین‌النهرین می‌باشد. از محصولات جیرفت می‌توان به مرکبات مرغوب و همچنین خرمای کلوته اشاره نمود. محصولات سیفی جیرفت نیز در فصل زمستان، تأمین کننده نیاز کشور و بخشی صادر می‌شود به گونه ای که آن را هند کوچک ایران می دانند. شهر جیرفت چهارمین شهر پرجمعیت استان کرمان وهفتادوهفتمین شهر ایران از حیث جمعیت میباشد.جمعیت این شهر بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، برابر ۱۳۰٬۴۲۹ میباشد.

جیرفت از دو کلمه جیر به معنی پست و پایین و افت به معنی افتاده تشکیل شده‌است و به‌طور کلی جیرفت به معنای جلگه پست آبرفتی است. در برخی منابع نام شهر را به معنای کنار رود دانسته‌اند و نظر دیگر اینکه جی مخفف جوی آب نام داشته و رُفت فعل ماضی از مصدر رُفتن و روییدن و پاک کردن است که گفته می‌شود این شهر در گذشته به وسیله سیل مهیبی از بین رفته که پس از آن گفته شده «جی رفت».

از جیرفت به عنوان هند کوچک، کالیفرنیای ایران، نگین خاورمیانه، یاد می‌شود؛ که در طول زمان به لقب‌های این شهر درآمدند.

اقلیم و جغرافیای طبیعی

شهر جیرفت در ارتفاع ۷۲۰ متر از سطح دریا و در دره‌ای پهن گسترده شده و از موقعیتی دشتی و کوهستانی برخوردار است.

ارتفاع مرکز شهر جیرفت از حداقل ۶۶۱ متر (محلهٔ سرجاز) تا حداکثر ۸۱۹ متر (فرودگاه جیرفت) متغیر است.

جیرفت در فصول مختلف سال تحت تأثیر وزش بادهای محلی، منطقه‌ای و برون منطقه‌ای قرار می‌گیرد که این بادها آب و هوای آن را دستخوش تغییرات می‌کنند.

• بادهای غربی و جنوب غربی که در فصل پاییز، زمستان و بهار با انتقال رطوبت از دریای سرخ، مدیترانه، خلیج فارس و اقیانوس هند و برخورد با جبهه هوای سرد و خشک شمالی سبب ایجاد ابر و بارندگی می‌شوند.
• بادهای سرد شمال شرقی:همزمان با نفوذ توده هوای سرد سیبری به نواحی جنوبی(درفصل پاییز و زمستان)و کمبود رطوبت و گرادیان فشاری بالا بین ارتفاعات مجاور ومناطق پست،باعث وزش تند باد از جهت شمال شرقی به سمت دشت جیرفت میشود.

شدت این بادهای سرد گاهی به ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر بر ساعت میرسد ویک تا سه شبانه روز ادامه پیدا میکند. با فروکش کردن باد،دما به شکل محسوسی در این مناطق کاهش پیدا میکند.

• باد لوار:باد لوار یکی از بادهای معروف در منطقهٔ جنوب کرمان است.باد لوار بادیست بسیارداغ که از سمت جنوب غربی می‌وزد و از بیابانهای عربستان نشأت می‌گیرد.زمان وزش باد لوار از تیر ماه تا شهریورماه است.
•  باد هوشا:در تابستان ، بادی بسیار گرم ،در گویش محلی به نام هوشا(Hušā)و کوهباد ، از کوههای شمال و شمال شرقی به سمت جلگه های جیرفت می وزد. این باد ، که گاهی تا یک هفته می وزد ، رطوبت را کاهش می دهد.^[۸].
• بادهای موسمی در فصل تابستان باعث انتقال رطوبت آب‌های جنوب به جیرفت شده و مسبب هوای شرجی و رگبارهای تابستانه هستند.
• بادهای خشک با جهت جنوبغربی_شمال شرقی در طول فصل بهار سبب وزش باد شدید و گاهی طوفان و گرد و خاک می‌شوند.

شهر جیرفت به واسطه ۳ رود شور - ملنتی و هلیل احاطه شده‌است. در این بین هلیل رود به طول ۴۰۰ کیلومتر تنها رود دائمی استان کرمان، از کوهستان‌های شهرستان بافت، رابر و ساردوئیه سرچشمه گرفته از مرکز شهر جیرفت می‌گذرد و برای بخش کشاورزی بسیار حائز اهمّیت است که طی سال‌های اخیر با آینده‌نگری‌های غلط و پیش‌بینی انتقال آب سررشته‌های آن در شرف نابودی قرار دارد.

آب و هوا

شهر جیرفت به علت قرار گرفتن در عرض‌های جنوبی کشور و واقع شدن در ارتفاع نه چندان بالا، دارای تابستان‌های گرم و نسبتاً مرطوب و زمستان‌هایی معتدل و کوتاه است؛ به شکلی که روزهای با دمای صفر درجه یا کمتر در طول فصل سرد از یک هفته تجاوز نمی‌کند و کمتر اتفاق می‌افتد.

سردترین روزهای سال در جیرفت در ماه ژانویه (دی‌ماه و اوایل بهمن‌ماه) اتفاق می‌افتد و برودت هوا گاهی تا ۴ درجه سانتی‌گراد زیر صفر تنزل پیدا کرده و سبب خسارت به بخش کشاورزی می‌شود. این در حالی است که شدت گرما در ماه ژوئن (اواخر خرداد و تیرماه) به اوج خود می‌رسد و بیشینه دما به ۴۸+ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.

• در مورد تمدن جیرفت در ویکی تابناک بیشتر بخوانید