در مورد شوشا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
کلیات
شوشا شهری در منطقه مورد مناقشه ناگورنو - قره‌باغ در قفقاز جنوبی است. این منطقه پس از نبردهای سال ۱۹۹۲ تحت کنترل جمهوری آرتساخ بوده است. این شهر که به کنسرواتوار آذربایجان مشهور بوده موطن بسیاری از آهنگسازان، هنرمندان موسیقی، شاعران و نویسندگان ارمنی و آذربایجانی است. این شهر همچنین پس از جنگ جهانی اول برای ارمنی‌ها به جهت اقتصادی و فرهنگی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده‌است. وجود «کلیسای جامع شوشی» این شهر را از نظر مذهبی نیز برای ارامنه دارای اهمیت ویژه‌ای ساخته‌است. در حال حاضر این شهر در بخش شوشا در جمهوری آرتساخ واقع شده‌است. ارتفاع این شهر ۱۴۰۰ تا ۱۸۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد است و دارای مناظر بسیار بدیع کوهستانی است که پوشیده از جنگل‌های انبوه است.
تأسیس
شوشی در سال ۱۱۲۹ خورشیدی توسط پناه علی خان جوانشیر، مؤسس و نخستین حاکم شوشی، بنا نهاده شد و به همین سبب در ابتدا پناه آباد نام گرفت. بعدها در زمان ابراهیم خلیل خان جوانشیر فرزند پناه علی خان، نام شهر به سبب روستای شوش که در نزدیکی پناه آباد قرار داشت به شوشی یا شوشا تغییر نام داد. (به فارسی و ارمنی «شوشی» گفته می‌شود ولی به ترکی آذری «شوشا».
ساختار شهری و معماری
شکل‌گیری ساختار شهری آن، الگوهای شهرهای فئودالی شرقی دایر بر سیستم تقسیمات محله‌ای تأثیر بسیار داشته‌است:
۱- مرحله اول در سالهای ۱۷۵۳–۱۷۵۴ م با ایجاد باروی شهر و احداث قصرها آغاز و با شکل‌گیری بخش‌های پایینی قسمت شرقی شهر و محله‌های پایین خاتمه یافت.
۲- مرحله دوم در زمان حکمرانی ابراهیم خلیل خان جوانشیر (۱۷۵۹–۱۸۰۶) بخش‌های بالایی قسمت‌های شرقی شهر ساخته شد و محله‌های بالا شکل گرفت.
۳- مرحله سوم مربوط به ساخت و ساز در اراضی دره‌ای، تپه‌ای غرب شهر و شکل‌گیری محلات است که هم‌زمان با سالهای پس از انضمام قهری قره باغ به روسیه بود.
پایان ساخت و ساز محله‌های بالا و پایین شهر و شکل‌گیری محله‌های غربی در شکل‌گیری معماری و برنامه‌ریزی شهر، خاتمه مرحله پایانی بود. در شوشا در مراحل بعدی گسترش خود، به استثنای بخش غربی شهر، بازسازی و نوسازی صورت نگرفته‌است و به همین سبب شکل‌گیری مراحل تاریخی معماری و شهرسازی، خیابان‌ها و میدان‌های نمونه و خانه‌های مسکونی جالب توجه‌اند.
از این آثار می‌توان از دیوار قلعه، قصرهای درون قلعه، کاخ پناه علی خان، برج قارابویوک خان، دروازه گنجه (که یکی از درازه‌های اصلی شهر بود)، خانهٔ خورشیدبانو ناتوان، املاک کاخ مانند حاج قلی، خانه اسدبیگ، خانه مهمانداروف‌ها، خانه ظهراب‌بیگوف‌ها، مسجد جامع (یوخاری مچید (مسجد بالا) یا گوهرآغا مچیدی (مسجد گوهر آقا))، آرامگاه‌ها و چشمه‌ها (همه متعلق به سده‌های ۱۸ و ۱۹) نام برد که خود از نمونه‌های زیبای معماری شوشا به‌شمار می‌روند. کربلایی صفی خان (زایش ۱۷۸۸ اهر- مرگ ۱۹۱۰ شوشا) یکی از معماران چیره‌دست آذربایجانی در نیمه سدهٔ ۱۹ به قره‌باغ آمده و کار در سبک معماری شرقی را در آنجا ادامه داد. نوسازی امامزاده بردع (۱۸۶۸)، ساخت مسجد آق‌دام (۱۸۷۰)، ساخت آشاغی مچید (مسجد پایین) در شوشا (۵–۱۸۷۴)، ساخت مسجد گوهرآغا در شوشا و مسجد قره‌باغلیلار در عشق‌آباد (۱۸۸۰) از آثار اوست. بناهای برجامانده از ابراهیم خلیل خان جوانشیر در قره‌باغ به این ترتیب هستند:
- الف) مسجد جامع که در سال ۱۱۸۲ ق ساخته شد و سپس به دستور دخترش گوهرآغا مرمت گردید.
- ب) دیوار قلعه شوشا که در سال ۱۱۹۸ ق در عرض سه سال ساخته شد.
- ج) هر دو قلعه عسکران که در ۱۲۰۳ ق ساخته شدند.
- د) عمارت واقع در خزینه‌دره‌سی
- و) عمارت خان باغی در یک فرسخی شوشا
- ه) حصار باغ آغ‌دام و گنبدهای قبرهای پناهخان و اولادش.
در مورد شوشا در ویکی تابناک بیشتر بخوانید
در باکو پایتخت آذربایجان و نیویورک آمریکا مراسم جشن و پایکوبی به مناسبت آزادی شهر شوشا برگزار شد.
مردم جمهوری آذربایجان با حضور در خیابان‌ها آزادسازی شهر شوشا از اشغال ارمنستان را پس از ۲۸ جشن گرفتند. هزاران نفر از مردم آذربایجان شب گذشته در حالی که سوار بر خودرو و یا پیاده بودند پرچم کشورشان را به دست گرفته و به جشن و شادی پرداختند.
روز یکشنبه الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان از تصرف شوشا ، دومین شهر بزرگ منطقه قره باغ خبر داد. طبق قوانین بین‌المللی، منطقه قره باغ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است، اما ارمنی‌ها بر آن تسلط دارند. الهام علی‌اف مصرانه گفت که غیرنظامیان ارمنی می‌توانند در قره باغ باقی بمانند و گفت نگرانی‌ها در خصوص پاکسازی قومی بی‌اساس است.
در پی اعلام خبر آزادسازی شوشا مردم باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان به خیابان‌ها آمده و به جشن و شادی پرداختند. در شهر نیویورک آمریکا نیز آذری‌های مقیم این شهر به خیابان‌ها آمده و به جشن و پایکوبی پرداختند. شهر شوشا ، که ارمنستان آن را شوشی می‌نامد برای هر دو کشور از نظر فرهنگی و استراتژیک حایز اهمیت است. این شهر در ۱۵ کیلومتری استپاناکرت (خان کندی)، مرکز قره‌باغ واقع است.
از زمان بروز درگیری‌ها در قره‌باغ دست کم یک هزار نفر کشته و ده‌ها هزار نفر هم بی خانمان شده‌اند. درگیری‌های سه دهه اخیر در منطقه قره باغ ده‌ها هزار کشته بر جای گذاشت و تعداد زیادی را آواره کرد./فرارو
کد خبر: ۱۰۱۴۰۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۹
رئیس‌جمهوری آذربایجان امروز، یکشنبه مذاکراتی را با وزیران خارجه و دفاع ترکیه انجام داد.
کد خبر: ۱۰۱۳۹۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
رئیس‌جمهور آذربایجان اعلام کرد که شهر شوشا از تصرف ارمنستان خارج شده است.
کد خبر: ۱۰۱۳۸۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۸
