کلیات
قاچاق خودرو پدیده ای غیر قانونی و عجیب است که بر خلاف رویه های معمول در مورد قاچاق دیگر کالاهای وارد شده به کشور، برای تحقق نیازمند تخلف سازماندهی شده است. چرا که ورود یک خودروی بدون مجوز به هر شکل به دلیل اینکه بدون پلاک و ثبت در سامانه های ملی امکان تردد ندارد، اساساً ممکن نیست.
ابعاد قاچاق خودرو
ورود تعداد زیاد خودرو قاچاق به کشور به‌دلیل تخلفات صورت گرفته در برخی نهاد‌ها اتفاق می افتد بود. در این مورد، امیر خجسته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است، ۵ هزار و ۳۶۲ خودروی لوکس شامل پورشه، ولوو، بی‌ام و، بنز، تویوتا، نیسان و هیوندا به‌صورت قاچاق از مناطق آزاد و گمرکات رسمی طی سال ۹۵ تا مهرماه ۹۶وارد کشور شده است. درحالی این نماینده مجلس شورای اسلامی از قاچاق خودرو از مبادی رسمی خبر می‌دهد که بسیاری از کارشناسان تاکید دارند، خودرو کالایی سبک و کوچک مانند موبایل و پوشاک نیست که قابلیت قاچاق به‌صورت غیرقانونی را داشته باشد؛ بنابراین اگر خودرویی به‌صورت قاچاق به کشور وارد شود، قطعا از مبادی رسمی و با دورزدن قوانین و جعل اسناد به کشور وارد می‌شود.
از سوی دیگر گمرک نیز نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد و خبر ورود خودرو قاچاق به کشور را تکذیب کرد. گمرک جمهوری اسلامی در اطلاعیه‌ای با تشریح ضوابط فنی واردات خودرو تاکید کرده که خودرو کالایی قاچاق‌پذیر نیست و امکان ورود خودرو به کشور از گمرکات بدون طی مراحل قانونی و شماره‌گذاری در پلیس راهور وجود ندارد. در اطلاعیه گمرک تشریح شده است: درحال‌حاضر اطلاعات تمامی خودروهای ترخیص شده از گمرک در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی ثبت و به تفکیک تمامی پروانه‌های گمرکی صادر شده موجود است و حتی یک دستگاه خودروی وارداتی هم بدون اخذ مجوز‌ها و حقوق ورودی و سود بازرگانی از گمرکات ترخیص نشده است. درحالی این موضوع عنوان می‌شود که یکی از مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با رسانه ها گفت: واردات خودرو به کشور براساس مکانیزم قانونی صورت می‌گیرد که در سایت ثبت‌سفارش نیز ثبت می‌شود، بنابراین از آنجا که واردات خودرو به کشور مراحل مشخصی دارد، امکان قاچاق خودرو وجود ندارد. وی ادامه: براساس مکانیزم واردات هرخودرویی که بخواهد ثبت‌سفارش شود باید مراحل اخذ مجوز‌هایی همچون سازمان ملی استاندارد، سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت را اخذ کند، سپس این مدارک به گمرک می‌رود و بعد از چک نهایی، خودرو ترخیص می‌شود.
عدم امکان ورود غیر قانونی خودرو به کشور و مکانیزم قاچاق
در این مورد فرهاد احتشام‌زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو گفته است: از آنجا که واردات خودرو به صورت غیرقانونی از گمرکات کشور امکان ندارد، بنابراین کسی که خواهان ورود خودروهای قاچاق باشد باید اقدام خود را با مستندات جعلی و از طرق غیر قانونی عملی کند. احتشام‌زاد امکان ورود خودرو قاچاق از مرز‌های رسمی را در صورت غفلت نهاد‌های نظارتی ممکن می‌داند و می‌گوید: چون خودرو جزو کالا‌هایی است که در مناطق آزاد قابلیت تردد بدون ترخیص از گمرک به شرط تردد در محدوده مجاز را دارد و قوانین در این مناطق با سرزمین اصلی متفاوت است، امکان بروز پدیده قاچاق نیز از این مناطق به سختی وجود دارد.
رئیس انجمن واردکنندگان با اشاره به اینکه خودروهای مناطق آزاد نیز تنها حق تردد در محدوده این مناطق را دارند می‌گوید: با این وجود، براساس قانون مناطق آزاد خودروهای وارداتی در این مناطق برای تردد در سرزمین اصلی امکان تنفس یک‌ماهه دارند؛ بنابراین در صورتی که خطایی برای ورود این خودرو‌ها به سرزمین اصلی صورت نگیرد، امکان قاچاق از مناطق آزاد به سرزمین اصلی نیز وجود ندارد. وی با اشاره به اینکه خودروهای موجود در مناطق آزاد الزام نصب جی‌پی‌اس را دارند و تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری مورد بررسی قرار می‌گیرند می‌گوید: در صورتی که جی پی‌اس این خودرو‌ها نیز غیرفعال شود و این خودرو‌ها وارد سرزمین اصلی شوند، بنابراین امکان دریافت پلاک ملی برای آنها وجود خواهد داشت. اما شماره‌گذاری این خودرو‌ها نیازمند پروانه گمرکی است که امکان این موضوع را بسیار کمرنگ می‌کند.
بازداشت ۵۰ نفر از اعضای مافیای قاچاق‌کالا و خودرو
امیر خجسته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی ۱۶ خرداد ۱۳۹۷ در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم،با اشاره به واردات کالای قاچاق از مبادی رسمی و غیر رسمی به کشور، گفت: بنده به عنوان رئیس فراکسیون مبارزه با مفاصد اقتصادی ظرف 2 سال گذشته طی تذکراتی متعدد به مسئولان گمرک از آنها خواسته‌ام که با واردات کالای قاچاق و فساد در گمرک برخورد کنند.
وی با بیان اینکه متاسفانه کالای قاچاق از مبادی رسمی و غیر رسمی وارد کشور می‌شود، افزود:ما به مسئولان گمرک اعلام کردیم که خودرو در تعداد بالا به صورت قاچاق وارد کشور می شود که مسئولان گمرک و وزیر اقتصاد در این باره جار و جنجال به راه انداختند و زیر بار نرفتند که در نهایت ما مجبور به انتشار اسناد آن شدیم که پس از آن مسئولان گمرک این مسئله را تایید کردند.
رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی با بیان اینکه پرونده واردات غیر قانونی 34 هزار خودرو به دادستانی کل کشور ارجاع شده است، گفت: خوشبختانه دادستان کل کشور به این مسئله ورود کرده و دستگاه قضا در حال بررسی این پرونده است .
خجسته با بیان اینکه مسئولان ذیربط، در پایان سال گذشته بیش از 50 نفر از مافیای قاچاق کالا و برخی از مسئولان گمرک که در فساد و همچنین قاچاق کالا از جمله خودرو به کشور دست داشته‌اند را دستگیر کرده‌اند، گفت: طبق آخرین اطلاعاتی که به بنده رسیده این دستگیری‌ها ادامه دارد.
وی تاکید کرد: مافیای قاچاق خودروهای لوکس مانند پورشه، بنز و تویوتا را در مرز‌های مختلف مانند سلفچگان و جا های دیگر دپو کرده‌اند و شبانه این ماشین‌ها را از گمرک خارج می‌کنند.
نماینده مردم همدان در مجلس با اشاره به نام گذاری سال به نام حمایت از کالای ایرانی متذکر شد: لازم است تا مسئولان گمرک و وزارت اقتصاد جلوی واردات قاچاق کالا از مبادی رسمی و غیر رسمی به کشور که ضربه اساسی به تولید داخل زده را بگیرند