کلیات

آذرماه 1402 خبری پیرامون فساد گسترده در ماجرای واردات چای به سرکردگی فردی به نام اکبر رحیمی در رسانه ها منتشر شد. به موجب این خبر سازمان بازرسی کل کشور از فساد جدیدی در حوزه واردات با ارز ترجیحی پرده برداشته که اندازه آن، یک رکورد خارق‌العاده را جابه‌جا کرده است.

 به گفته سازمان بازرسی یک گروه فعال در حوزه چای، از سال ۹۸ تا ۱۴۰۱ بالغ بر ۲.۷ میلیارد دلار ارز با نرخ نیمایی برای واردات ماشین‌آلات و واردات چای دریافت و بخش بزرگی از آن را در جای دیگری هزینه کرده است.

جزئیات و نحوه فساد

اطلاعات حاکی از این است که گروه کشت و صنعت دبش، برای چای درجه یک هندی ثبت سفارش کرده، اما در عمل چای درجه دو کنیایی (یعنی همانجایی که کشت فراسرزمینی انجام می‌دهد) وارد کرده است، اختلاف قیمت این دو نوع چای چیزی حدود ۱۲ دلار در هر کیلو بوده که در تناژ بالا اعداد سرسام‌آوری نصیب مدیران این گروه شده است. گفته می‌شود که این شرکت با حضور در بازار چای صادراتی ایران همان چای صادراتی را نیز به قیمت ۲ دلار وارد کرده و به قیمت‌های نزدیک به ۱۴ دلار فروخته است.

رییس سازمان بازرسی در این باره گفته است: «مسیری که در گمرک برای ترخیص کالاهای این گروه در نظر گرفته شده بود عمدتا «مسیر سبز» بوده، بدین معنا که فقط از طریق سیستم، تیک‌های مورد نظر زده شده و در نتیجه کالا ترخیص و وارد کشور شده است؛ در حالی که واردات چای نیازمند استعلام از دستگاه‌های دیگر برای تایید کیفیت است و قاعدتا بر اساس مقررات باید واردات این محصول یا از مسیر زرد یا قرمز انجام می‌شد.»

به گفته خداییان واردات چای و ماشین‌آلات این گروه تجاری، نیازمند ثبت سفارش و تاییدیه وزارت صمت، جهاد کشاورزی و بانک مرکزی بوده که طی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ با هماهنگی‌های صورت گرفته توسط مدیران دستگاه‌های مذکور، ثبت سفارش‌های این گروه به میزان بیشتر از نیاز کشور تایید و به محض ارسال برای بانک مرکزی تخصیص لازم انجام شده است؛ در حالی که برای دیگر شرکت‌های متقاضی شرایطی از جمله سابقه قبلی واردات و ... ملاک عمل تایید قرار می‌گرفت و بنا به اظهار برخی واردکنندگان بعضا هیچ کدام از ثبت سفارش‌های درخواستی آنها مورد تایید قرار نمی‌گرفت.

دیگر ابعاد تخلف

حسب پیگیری‌های صورت گرفته، مشخص شد بخشی از ارزهایی که توسط این گروه دریافت شده، در بازار آزاد به مبالغ بالاتر فروخته شده است. ذکر این نکته ضروری است که علاوه بر مبلغ مورد اشاره (یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار) مهلت مابقی ارزهای دریافتی این گروه نیز رو به پایان است و میزان ارز رفع تعهد نشده در حوزه واردات چای برای این شرکت تا عدد نزدیک به ۲ میلیارد دلار قابل افزایش است.

بازداشت مدیر عامل کشت و صنعت دبش

بر اساس اخبار منتشر شده رحیمی مدیرعامل گروه کشت ‌و صنعت دبش از اواخر آبان 1402 با تعیین وثیقه ۵۰۰۰ میلیاردی بازداشت و روانه زندان شده است تا پرونده این مجموعه در دادگاه بررسی و پیگیری شود.

رفتار غیرمتعارف بانک مرکزی در پرداخت ارز به چای در سال 1401

در رابطه با تخصیص ارز به شرکت چای دبش و به صورت کلی چای تابناک به اطلاعاتی دست یافت که اثبات می‌کند که بانک مرکزی در مورد چای در سال ۱۴۰۱ رفتار غیر عادی در پرداخت ارز داشته و ثبت سفارش‌های پنج شرکت وابسته به هلدینگ دبش از خرداد تا مرداد سال ۱۴۰۱ غیر متعارف و بالغ بر ۱/۱ میلیارد دلار برای واردات چای پرداخت شده است.

همچنین یک جدول مقایسه‌ای از وضعیت ثبت سفارش، تخصیص و تأمین ارز چای بین سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بر اساس اطلاعات سامانه جامع تجارت وجود دارد که نشان می‌دهد با وجود کاهش ثبت سفارش در سال ۱۴۰۱، پرداخت ارز به چای، توسط بانک مرکزی افزایش ۷۸ درصدی داشته است.

در این خصوص جدول دیگری از وضعیت تامین ارز ثبت سفارش های چای در دو سال گذشته توسط بانک مرکزی وجود دارد که در ادامه به آن نیز در قالب تصویر اشاره شده و به طور کلی بر اساس دو جدول فوق این گونه می‌توان نتیجه گرفت که رفتار بانک مرکزی در سال ۱۴۰۱ در پرداخت ارز به شرکت دبش غیر متعارف بوده و عمده ثبت سفارش چای و آن هم عمدتاً از یک برند خاص را تأمین ارز کرده است.

یک منبع آگاه با استناد به همین اطلاعات و با طرح این پرسش که چرا بانک مرکزی این رویه نامتعارف را تنها در مورد یک شرکت خاص و آن هم در مورد چای دبش انجام داده است، به «تابناک»، گفت: با توجه به اینکه ۴۸ قلم کالای کشاورزی مشمول ارز نیمایی و در خصوص تایید ثبت سفارش روال وزارت جهاد کشاورزی، یکسان بوده است. چرا چنین تامین ارزی در مورد سایر اقلام صورت نگرفته است؟

پرداخت ۲۰۰ میلیون دلار به چای دبش پس از ارسال نامه توقف

بررسی‌های بیشتر در مورد این پرونده عجیب و فسادآلود نشان می‌دهد با وجود اینکه در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۴۰۱  در خصوص رفتار غیر عادی بانک مرکزی در تأمین ارز شرکت مذکور، طی نامه‌ای به شماره‌ی ۲۶۵۳ از طرف معاونت بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، خطاب به سازمان توسعه تجارت و رونوشت برای اقدام به بانک مرکزی درخواست توقف پرداخت ارز به شرکت دبش، ارسال شده است،  ۲۰۰ میلیون دلار دیگر توسط بانک مرکزی به این شرکت پرداخت می‌شود و جالب‌تر اینکه بعد از این توقف همچنان در بخش ماشین آلات تخصیص ارز به این شرکت ادامه می‌یابد و تا سال ۱۴۰۲ با وجود ارائه هشدار‌های لازم حدود ۱.۲ میلیارد دلار بابت واردات ماشین آلات به این شرکت ارز داده شده است.

جلال رشیدی، نماینده مجلس در همین رابطه در سال 1402 به رسانه ها گفت:  ارز برای واردات خودرو داریم، همانطور که برای چای دبش ۳ میلیارد دلار داریم، برای خودرو هم داریم. فقط امسال ۱.۱ میلیارد دلار ارز دادند که ماشین‌آلات چای وارد کنند! ۶۰۰ میلیون دلار بعد از اینکه وزیر جهاد کشاورزی نامه زد ارز ندهید، باز هم به آنها دادند.

در مورد اکبر طبری در ویکی تابناک بیشتر بخوانید