کلیات
زَکات فِطره یا زکات فطرو یا فِطریه پرداخت حدود سه کیلوگرم از خوراکِ غالب مانند گندم، جو، خرما، برنج، کشمش و یا قیمت آن به ازاری هر نانخور به فقیر به مناسبت عید فطر. زمان پرداخت زکات فطره، قبل از نماز عید فطر یا قبل از ظهر عید فطر است. موارد مصرف آن نیز همانند زکات مال است البته بنا بر نظر برخی مراجع تقلید، احتیاط واجب است که به فقیر پرداخت گردد. بر اساس روایات، پرداخت زکات فطره تکمیلکننده روزه، باعث قبولی آن و تکمیلکننده زکات مال است.
معنای فطره
فطره به معنای افطار، مقابل روزه است از اینرو زکات فطره، زکات افطار از روزه خواهد بود. البته فطره به معنای خلقت و اسلام نیز آمده است.
در روایات
بر پایه روایتی از امام صادق (ع) «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ؛ رستگار شد کسی که زکات داد» «کسی است که فطریه را بپردازد». همچنین پرداخت زکات (فطریه) را از کمال روزه دانسته است همانگونه که صلوات بر پیامبر (ص) از کمال نماز است.
امام علی (ع) میفرماید: «هر کس زکات فطره را بپردازد، خداوند به سبب آن، آنچه را از زکات مالش کاسته است، کامل میسازد».
امام صادق (ع) فرمود: هر کس روزهداری خود را با سخن شایسته یا کار شایسته به پایان برساند، خداوند روزه او را قبول میکند» او «شهادتدادن به این که جز خداوند، معبودی نیست» را سخن شایسته و پرداخت زکات فطره را کار شایسته معرفی کرد.
امام صادق (ع) به وکیل خود متعب فرمود: «برو و برای تمام کسانی که هزینه آنان برعهده ماست، فطره بده و هیچ کدام را ترک مکن؛ زیرا اگر کسی را ترک و فراموش کنی، میترسم فوت شود». معتب پرسید: فوت چیست؟ امام (ع) فرمود: «مرگ».
حکم تکلیفی
زکات فطره از واجبات عبادی است؛ از اینرو، هنگام ادای آن قصد قربت شرط صحت آن است.
شرایط وجوب
تکلیف: زکات فطره از غیر مکلّف (نابالغ و دیوانه) ساقط است.
هوشیاری: بر کسی که هنگام غروب آفتاب روز آخر ماه رمضان بیهوش باشد، زکات واجب نیست.
بینیازی: بر فقیر زکات واجب نیست. بنابر قول مشهور، فقیر کسی است که بالفعل یا بالقوه هزینه زندگی خود و خانوادهاش را به مدت یک سال نداشته باشد. از برخی دیگر نقل شده که زکات فطره بر فقیری که مالک خوراک یک شبانه روز خویش باشد واجب است. البته پرداخت زکات فطره بر فقیر مستحب است و کمترین آن، این است که مقدار یک صاع (حدود سه کیلو) را با اعضای خانواده خود دستگردان کند و سپس آن را به عنوان زکات فطره به فقیر دیگری بپردازد.
در اینکه وجوب زکات مشروط به این است که شخص، افزون بر مخارج سال، مالک مقدار زکات باشد یا نه، اختلاف است. بنابر قول نخست، بر کسی که مالک مخارج سال است، لیکن افزون بر آن به مقدار زکات مالک نیست، زکات واجب نخواهد بود.
برخی بین غنی بالفعل و غنی بالقوه فرق گذاشتهاند و در دومی، وجوب زکات را مشروط به این کردهاند که افزون بر مخارج سال، مقدار زکات را داشته باشد.
ملاک در وجوب فطره بر شخص، داشتن شرایط وجوب قبل از غروب آفتاب شب عید فطر تا زمان غروب است. البته بر کسی که پیش از غروب آفتاب واجد شرایط بوده، لیکن هنگام غروب فاقد آنها گشته، فطره واجب نیست؛ البته در صورت برخورداری از شرایط در فاصله زمانی بین غروب آفتاب شب عید و اقامه نماز عید (زوال روز عید)، مانند آنکه در این فاصله نابالغ بالغ گردد، پرداخت فطره مستحب است. برخی نیز گفتهاند: چنانچه در فاصله زمانی بین غروب و نماز عید، شرایط محقق شود، احتیاط وجوبی در پرداخت زکات فطره است. برخی نیز قائلند: داشتن شرایط هنگام غروب نیز موجب وجوب زکات است؛ هرچند قبل از آن فاقد شرایط بوده است.
کسانی که بر آنها فطره واجب میشود
هرکس عیال (نانخور) شخص به شمار رود، بالغ باشد یا نابالغ، آزاد باشد یا برده، مسلمان باشد یا کافر، زکاتش بر آن شخص (مُعیل) با فراهمبودن شرایط، واجب است.
آیا زکات فطره زوجه بر شوهر و برده بر مولا، مطلقا واجب است، هرچند نانخور آنان به شمار نیایند یا تنها در صورتی که نانخور شوهر و مولا باشند و یا در صورتی که نفقه ایشان بر آن دو واجب باشد، هرچند نان خور محسوب نشوند، مسئله اختلافی است. اختلاف در صورتی است که زوجه و برده نانخور دیگری نباشند؛ و گرنه اختلافی در سقوط زکات از عهده شوهر و مولا نیست.
زکات از کسی که فطره او بر عهده دیگری است، ساقط میشود؛ هرچند وی زکات را نپردازد. البته در فرضی که شخصِ مُعیل فقیر باشد و عیال غنی باشد آیا بر عیال، پرداخت زکات از طرف خود واجب است یا نه؟ اختلاف است.
زکات فطره مهمان
زکات فطرهٔ مهمان بر میزبان واجب است. هرچند در این مسئله اختلاف نظر وجود دارد که با یک مرتبه افطاریخوردن در شب عید فطر، زکات بر میزبان واجب میشود یا نه. برخی معتقدند همینکه عنوان مهمان تحقق یابد، هرچند یک لحظه قبل از رسیدن به زمان افطار شب عید باشد، زکات بر میزبان واجب است، اما برخی دیگر برآنند که در این مسئله میهمانی که از نظر عرف، گفته شود نانخور صاحب خانه است، زکاتش بر میزبان واجب است. اقوال دیگری نیز در این مسئله ذکر شده، از جمله: شرط بودن مهمانی در طول ماه؛ نیمه دوم ماه؛ دهه آخر ماه؛ دو شب آخر ماه و شب آخر ماه.
جنس و مقدار
کلمات فقیهان در بیان جنس زکات فطره مختلف است. برخی تنها گندم، جو، خرما و کشمش را ذکر کردهاند. برخی دیگر، ذرت یا کشک را نیز به آنها افزودهاند. گروه سوم، آن پنج چیز را به اضافه شیر ذکر کرده و گروه چهارم، برنج را نیز بر شش چیز یاد شده افزودهاند.
مشهور متأخران، جنس زکات فطره را قوت غالب بیشتر مردم دانستهاند. در زکات فطره، پرداخت قیمت اجناس یاد شده نیز کفایت میکند.
مقدار زکات فطره برای هر نفر در غیر شیر، یک صاع (حدود سه کیلوگرم) است. در شیر، گروهی مقدار آن را چهار رطل ذکر کردهاند؛ هرچند مشهور مقدار آن را نیز یک صاع دانستهاند.
زمان وجوب
زمان وجوب زکات فطره بنابر قول مشهور میان متأخران، غروب روز آخر ماه رمضان است. برخی، زمان وجوب را طلوع فجر روز عید دانستهاند. پایان وقت وجوب پرداخت آن نیز اختلافی است. برخی آن را هنگام گزاردن نماز عید، برخی دیگر زوال روز عید و گروه سوم، غروب آن روز دانستهاند.
در اینکه پرداخت زکات فطره در ماه رمضان، پیش از فرارسیدن زمان وجوب آن، جایز است یا نه، اختلافی است. بنابر قول به جواز، پرداخت زکات فطره از اول ماه رمضان جایز است.
هرگاه فرد در طول وقت وجوب، فطره را پرداخت نکند، در صورتی که آن را به قصد قربت از مال خود جدا کرده و کنار گذاشته باشد، همان را به عنوان زکات فطره خارج میسازد، اما اگر جدا نکرده باشد در اینکه زکات از ذمّه او ساقط میشود یا نه و در فرض عدم سقوط در اینکه باید زکات را به نیت ادا بپردازد یا قضا، اقوال مختلف است.
هرگاه پس از کنار گذاشتن زکات، با امکان پرداخت، آن را نپردازد، ضامن است.
مصرف زکات فطره
بنابر قول مشهور و معروف میان فقها، مصرف زکات فطره، همان مصرف زکات مال است.
ظاهر کلام برخی قدما، اختصاص مصرف زکات فطره به فقرا است. برخی معاصران نیز احتیاط وجوبی را در پرداخت زکات فطره به آنان دانستهاند.
بنابر قول گروهی، دادن زکات فطره به مخالفِ مستضعف در صورت عدم وجود فقیر مؤمن (شیعه دوازده امامی) جایز است.
مالک میتواند زکات فطرهاش را مستقیم به مستحق بپردازد؛ هرچند تحویل آن به امام (ع) یا نایب او افضل است.
بنابر قول مشهور، پرداخت کمتر از یک صاع از زکات فطره به فقیر جایز نیست؛ مگر آنکه فقرا زیاد باشند؛ به گونهای که دادن یک صاع به همه آنان امکان پذیر نباشد.
مستحب است زکات فطره به فقرای خویشاوند و سپس همسایگان اختصاص داده شود؛ چنان که ترجیح فقرای اهل علم و فضیلت بر غیر آنان در دادن زکات فطره مستحب است.
سید نمیتواند از غیر سید زکات [زکات مال و فطره]دریافت کند، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گرفتن زکات ناچار باشد، میتواند از غیر سید زکات بگیرد.
محمدرضایی، مسئول بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری اعلام کرد: امروزه عمده مصارف و قوت غالب مردم جهان، گندم است و زکات فطره برای امسال هر نفر ۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. رعایت قوت غالب الزامی ندارد اما بهتر است برای افرادی که برنج ایرانی مصرف می کنند هر نفر حدود ۱۰۰ هزار تومان و برای کسانی که برنج خارجی مصرف می کنند هر نفر ۷۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است. زمان پرداخت زکات فطره از غروب شب عید تا ظهر روز عید فطر است اما کسانی که نماز عید فطر به جا می آورند تا قبل از نماز آن را باید پرداخت کنند. برای فردی که هر روزه را به عمد بی اعتنایی کرده و روزه نگرفته است شصت مُدِ طعام باید به فقرا و نیازمندان طعام دهد و هر مُدِ ۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است بنابراین شصت مد طعام 300 هزار تومان برای یک روز کفاره عمد می شود اما برای یک روزه کفاره غیر عمد نیز یک مُدِ طعام یا ۵ هزار تومان معیار است.
بر اساس اطلاعیه دفتر آیتالله سیستانی، از آنجا که میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد بیست و یک (۲۱) هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی یکصد (۱۰۰) هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیر ایرانی، هفتاد و پنج (۷۵) هزار تومان تعیین شده است.
بنابر اطلاعیه دفتر آیت الله علوی گرگانی از مراجع معظم تقلید، مبلغ فطریه ۱۴۰۰ براساس قوت غالب گندم هر نفر حداقل ۲۰ هزار تومان و براساس قوت غالب برنج، متوسط ۱۰۰ هزار تومان است. همچنین، کفاره غیر عمد روزه برای هر روز مبلغ پنج هزار تومان پول نان برای فقرا میباشد و کفاره عمد حداقل برای هر روز مبلغ سیصد هزار تومان برای سیر کردن شصت فقیر است.
دفتر آیت الله سبحانی نیز میزان زکات فطریه را اعلام کرد. بر این اساس، میزان زکات فطره برای هر نفر، یک صاع (که تقریبا سه کیلو) گندم یا برنج یا جو یا خرما یا کشمش یا ذرت و مانند اینها است، مکلّف است پول یکى از اینها را طبق قیمتى که در محل خودش دارد محاسبه کرده و به فقیر بپردازد. در این اطلاعیه آمده است: «قیمت هر کیلو گندم ( به نرخ آزاد) در برخی مناطق نزدیک به ۷۰۰۰ تومان و قیمت هر کیلو برنج متعارف، ۲۵۰۰۰ تومان می باشد.»
بر اساس اطلاعیه دفتر آیت الله وحید خراسانی از مراجع تقلید میزان و مبلغ زکات فطریه برای هر نفر را یک صاع که تقریبا سه کیلوگرم گندم یا برنج و مانند اینها – از طعام هاى متعارف در محل – است که مکلّف میتواند پول یکى از اینها را طبق قیمتى که در محل خودش دارد محاسبه نموده و به فقیر بپردازد. از آن جا که قیمت هر کیلو گندم در بعضى مناطق نزدیک به ٧٠٠٠ تومان، و قیمت هر کیلو برنج متعارف تقریبا 25000 تومان میباشد، فطریه هر نفر به حساب گندم تقریبا ۲۰/۰۰۰ تومان و به حساب برنج ۷۵/۰۰۰ تومان میباشد.
دفتر آیت الله نوری همدانی مورد زکات فطره ماه مبارک رمضان ۱۴۰۰ اینگونه بیان کرد: برای هر نفر، یک صاع که تقریباً سه کیلوگرم گندم یا برنج و یا اجناسی که در رساله عملیه ذکر گردید میباشد، مکلف میتواند پول یکی از اینها را طبق قیمتی که در محل خودش دارد محاسبه نموده و به فقیر بپردازد. با توجه به اینکه قیمت هر کیلو گندم در بعضی مناطق نزدیک به ۷,۰۰۰ تومان و قیمت هر کیلو برنج متعارف تقریباً ۲۵,۰۰۰ تومان میباشد فطریه هر نفر به حساب گندم تقریباً ۲۰ هزار تومان و به حساب برنج ۷۵ هزار تومان میباشد.
دفتر آیت الله مکارم شیرازی بر اساس نظر این مرجع تقلید زکات فطره را اعلام کرد: زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ ۲۰ هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج مبلغ ۷۰ هزار تومان است. مؤمنین در انتخاب هر یک از این موارد مخیر هستند. کفاره روزه غیر عمد مبلغ ۵,۰۰۰ تومان است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ ۳۰۰ هزار تومان است. بنا بر فتوای آیت الله مکارم شیرازی اگر کسی فقط در افطار شب عید فطر میهمان دیگری باشد فطریه او به عهده خودش است.
دفتر آیت الله صافی گلپایگانی میزان زکات فطره و کفاره روزه را اینگونه بیان کرد: مؤمنان مبلغ معادل یک صاع (۳ کیلوگرم) گندم یا برنج را به عنوان قوت غالب جهت زکات فطره بپردازند. کفاره روزه غیرعمدی، برای هر روز، یک مد (حدود ۷۵۰ گرم) طعام مثل گندم است. کفاره عمدی، برای هر روز افطار عمدی، اطعام شصت مسکین؛ هرکدام یک مد (حدود ۷۵۰ گرم) طعام، مثل گندم پرداخت شود.
دفتر آیت الله العظمی صانعی نیز اعلام کرد که میزان فطریه بر اساس گندم برای هر نفر 20 هزار تومان، بر اساس برنج ایرانی 90 هزار تومان و بر اساس برنج خارجی 60 هزار تومان است.
دفتر آیتالله شبیری زنجانی میزان فطریه به ازای هر نفر(به قرار گندم) را 25 هزار تومان اعلام کرده و افزوده است: با توجه به اینکه قیمت گندم و برنج در شهرهای مختلف، ممکن است اندکی متفاوت باشد، لذا مؤمنین میتوانند معادل مقادیر مذکور را بر طبق قیمت محل زندگی خود، محاسبه و پرداخت نمایند. همچنین مبلغ 6500 تومان را برای کفاره افطار غیر عمدی و مبلغ 390هزار تومان را برای افطار عمدی هر روز، قبول میکند و به مصرف آن میرساند.
هشدار جدی به کاربران فضای مجازی؛
خطر بزرگی که ممکن است با یک اشتباه ساده گریبانگیر افراد شود. مثلا با کلیک روی لینکی که در انتهای یک پیامک جعلی قرار گرفته و ضمن تبریک عید از طرف یک نهاد حمایتی یا خیریه، از مومنان خواسته تا با کلیک روی لینک نسبت به پرداخت آنلاین فطریه و یا حتی مبلغ کفاره اقدام نمایند. لینکی که به یک سایت ناامن یا درگاه جعلی متصل است و...
کد خبر: ۱۲۳۱۱۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۲
در مورد فطریه کسی که در شب عید فطر و قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان مهمان میشود، نظرات گوناگونی داده شده که به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم.
کد خبر: ۱۲۳۱۰۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
بنا به استفتاء بعمل آمده از سوی قریب به اتفاق مراجع عظام تقلید، زکات فطره به زندانیان نیازمند تحت حمایت ستاد دیه هم تعلق میگیرد.
کد خبر: ۱۲۳۱۰۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۱
دفتر مراجع عظام تقلید میزان فطریه و کفاره روزه ماه مبارک رمضان را در سال ۱۴۰۳ را اعلام کردند.
کد خبر: ۱۲۳۰۶۳۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۹
میزان و مبلغ زکات فطره و کفاره روزه ۱۴۰۳ از سوی حضرت آیت الله نوری همدانی اعلام شد.
کد خبر: ۱۲۳۰۱۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۵
میزان زکات فطره امسال در سراسر کشور از سوی دفتر آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید اعلام شد.
کد خبر: ۱۲۲۹۹۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۱۴
میزان و نحوه پرداخت زکات فطره (سرفطره) و فدیه ترک روزه برای اهلسنت در سال ۱۴۰۳ مشخص شد.
کد خبر: ۱۲۲۸۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۰۳
رئیس دبیرخانه شورای مشارکتهای مردمی سازمان بهزیستی در آستانه پایان ماه مبارک رمضان و حلول عید فطر از جمعآوری فطریه تحت عنوان پویش «عید همدلی» خبر داد.
کد خبر: ۱۱۷۱۷۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۹
کفاره باید به صورت طعام پرداخت شود که این مورد در سال جاری بر اساس نظر حضرت آیتالله خامنهای به ازای هر روز ۱۲ هزار تومان است.
کد خبر: ۱۱۷۱۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۷
مبلغ فطریه برای هر نفر برمبنای قوت غالب منطقه، سه کیلو گندم، برنج و مانند آنها و یا معادل قیمت اینها به قیمت روز پرداخت گردد. همچنین مبلغ مربوط به کفاره غیرعمد، به ازای هر روز ۱۲/۰۰۰ تومان (دوازده هزار تومان) و کفاره عمدی روزه به ازای هر روز ۷۲۰/۰۰۰ تومان (هفتصد و بیست هزار تومان) تعیین شده است.
کد خبر: ۱۱۷۱۰۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۱/۲۴
زکات فطره و یا فطریه یکی از فروع دین اسلام است. بر کسی که خودش فقیر نباشد واجب است برای خود و تمام کسانی که تحت تکفل او هستند زکات فطره را بپردازد. اگر کسی که فطره بر او واجب است آن را پرداخت نکند بر فرد تحت تکلف واجب نمی شود.
کد خبر: ۳۳۷۱۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۱۶۵۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۱۱۶۳۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۱۰
میزان زکات فطره از سوی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی مشخص و به کلیه دفاتر ایشان در سراسر کشور اعلام شد.
کد خبر: ۱۱۱۶۰۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۲/۰۷
معاون توسعه مشارکتهای مردمی کمیته امداد روشهای پرداخت فطریه از طریق این نهاد را تشریح کرد.
کد خبر: ۱۰۵۱۲۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۱
مراجع تقلید میزان زکات فطره امسال را اعلام کردند.
کد خبر: ۱۰۵۱۲۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۱
گزیده خبرهای «تابناک جوان» را اینجا بخوانید.
ما برای شما، در تابناک جوان هر روز گزیدهای از آخرین اخبار و مطالب جذاب پیرامون موضوعات کسب و کار، رسانه، فرهنگ و هنر، خانواده، نشاط و سرگرمی، جامعه و ... را تولید و/یا ارائه میکنیم. «تابناک جوان» برای انتشار مطالب ارسالی شما نیز آمادگی دارد! روی تیترها کلیک کنید تا گزارش کامل گزیده خبرهای «تابناک جوان» را بخوانید.
کد خبر: ۱۰۵۰۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۹
مدیر کل کمیته امداد استان تهران از استقرار بیش از ۱۰۰۰ پایگاه در میادین اصلی شهر برای دریافت فطریه خبر داد و گفت: پرداخت فطریه به صورت الکترونیکی نیز امکان پذیر است.
کد خبر: ۹۸۰۱۷۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۳/۰۳
از سوی حضرت آیت الله خامنهای ؛
دفتر مقام معظم رهبری مبلغ و مقدار فطریه هر نفر برای سال ۱۳۹۹ شمسی (۱۴۴۱ قمری) را تقریبا سه کیلو گندم معادل با ۱۰ هزار تومان اعلام کرد.
کد خبر: ۹۷۹۵۴۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۳۰
آیات عظام مکارم شیرازی، نوری همدانی و صافی گلپایگانی میزان زکات فطره امسال را اعلام کردند.
کد خبر: ۹۷۹۴۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۲/۳۰