کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال بهرنگ قهوهای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایههای بالایی بخشهایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیدهای از هیدروکربنهایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربنها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوتهای زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوختهای فسیلی به حساب میآید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شدهاست.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کمتری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد میباشد و بهصورت طبیعی در زیر زمین و بهصورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، بهویژه سومریها، آشوریها و بابلیها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بینالنهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر بهدست میآمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر بهعنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایقکاری کشتیها استفاده میکردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغها استفاده کردند و خیابانها و حمامهای شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده میشد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صدها کشتی حمل میشد. در داستانها آمدهاست که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرتآوری بوجود آمد. بطوریکه امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوسهای اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکولهای آلی، مشمول آنها میشوند. باقیمانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبکها و مرجانها) که میلیونها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسورها در محیط دریا (آب) زندگی میکردهاند، طی میلیونها سال توسط لپههای گل و رسوبات مدفون شدهاند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکلهای جامد (قیرهای نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایهای رسوبی جمع گردد بهآن محل «حوضچه نفتی» میگویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمههای سطحی نفت، یا چاههای کم عمق که به وسیله دست حفر میشد، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیتهای اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجمهای تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیکهای اکتشافی جدید، دقت فعالیتهای اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی ماندهاست، زیرا قدیمیترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیسها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختارهای طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفتگیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی میتوانند در حوزههای غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیرهای چینهای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشههای سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیرهای چینهای به صورت تصادفی رخ میداد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونههای سنگی و لرزهنگاری مشخص میکنند. اندازهگیریها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیتآمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لولههای مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگهایی که غالباً از سنگهای رستی (شیل) یا انیدریت تشکیلشده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت بهصورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیمبندی میشود. نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفتهایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشوند. نفتهایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفتهای دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفتهای میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفتهای سبک و شیرین سادهتر و کمهزینهتر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوختهای جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیلهای مرغوب را میتوان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفتها بیشتر مورد علاقه پالایشگاهها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخصهای بینالمللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفتهای ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان مییابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگینترین وجود دارد که کروسین را میتوان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیتها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاوردهای جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمیگذرد.
تعریف کلمهای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را میتوان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل میدهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانههای تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل میدهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار میروند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نامهای داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراوردههای نفتی پس از ساخت فراوردههای حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراوردهها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فرواردههای نفتی
مصارف فراوردههای نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینههای دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبارهای توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت میکنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسیها مصرف میشود.
گازوئیل در موتورهای دیزلی، اتوبوسها، وانتها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
بر خلاف ما ایرانیان که هر کداممان به فراخور منافع سیاسی و جناحی خود پیام نوروزی رهبر انقلاب را مصادره به مطلوب می کنیم و به نکات اصلی آن توجه نمی کنیم، خبری رسانه های هندی منتشر کرده اند که بر اساس آن باید گفت، این هندی ها هستند که اصل پیام رهبر انقلاب را برای مسئولان ایرانی ترجمه کرده اند.
کد خبر: ۳۱۰۴۸۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۲/۰۱/۰۶
نزدیک یک هفته پیش، بزرگترین شرکت نفت ی هند که در تملک دولت این کشور است، اعلام کرد به سبب مشکلات پدید آمده بر اثر تحریم بخش انرژی ایران، واردات نفت خود از ایران را قطع خواهد کرد. این امر پرسشهایی را درباره دلیل تغییر رویکرد هند در قبال تحریمهای ایران برانگیخته است. نشریه «آتلانتیک» در تحلیلی سه دلیل را برای این موضوع آورده است.
کد خبر: ۳۰۹۰۹۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۲/۲۶
هرچند تحریم های وضع شده از سوی آمریکا علیه ایران، با هدف افزایش فشار اقتصادی بر ایران و تغییر جهت سیاست های هسته ای کشور اعمال شده اند، اما اثرات جانبی این تحریم ها در سطح منطقه نیز موضوعی قابل توجه است. در این راستا، تحلیل ها حاکی از آن است که روسیه و ترکیه از جنبه های مختلف به بزرگترین نفع برندگان از تحریم ایران تبدیل شده اند.
کد خبر: ۲۹۵۴۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۱۰/۱۴
آبادان ـ ماهشهر؛ پروژهای ملی که همچنان قربانی میگیرد
این جاده نه در کنار دره واقع شده، نه پر از پیچ و خم و سربالایی و سرازیری است و نه حتی به دلیل وجود راهزن، «مرگ» لقب گرفته، بلکه نام آن را جاده مرگ گذاشتهاند، چون تاکنون جان ۱۳۲۹ نفر از هموطنانان را در چند ده کیلومتر مسیر به جهان دیگر پیوند زده و ضرورت اصلاح آن، بیست و چند سال پیش احساس شده است!
کد خبر: ۲۸۶۱۲۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۸/۲۹
زرد و سیاه پایان روز؛
پس از پشت سر گذاشتن افزایش دو پلهای بهای طلا در بازار جهانی، اکنون سرمایهگذاران منتظر تصمیم نهایی فدرال رزرو هستند که روز پنجشنبه مشخص خواهد کرد جهت نوسان بهای طلا به چه سمتی خواهد بود. تحلیلها از احتمال دوباره افزایش بها حکایت دارد و بنابراین، میتوان پیشبینی کرد که در تهران نیز بهای ارز و طلا دوباره با افزایش روبهرو خواهد شد.
کد خبر: ۲۷۱۷۱۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۶/۲۰
کد خبر: ۲۶۱۹۱۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۵/۱۰
کد خبر: ۲۶۰۲۸۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۵/۰۳
قیمت نفت از زمان اجرای تحریم نفت ی ایران توسط غرب طی دو هفته گذشته بیش از 14 دلار افزایش داشته است.
کد خبر: ۲۵۸۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۱/۰۴/۲۷
بازنشر
کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورت مسدود شدن این آبراه حیاتی، بازار نفت دنیا با کمبود 16.5 تا 20 میلیون بشکهای مواجه خواهد شد که در این صورت بهای هر بشکه نفت به حدود 2.5 برابر میزان فعلی یعنی به 250 دلار خواهد رسید.
کد خبر: ۲۱۰۷۷۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۰۹
تحلیل مؤسسه «وودمکنزی» از وضع تولید نفت پس از جنگ؛
این خبرگزاری در ادامه به نمونههایی از بحرانها و جنگهای داخلی در کشورهای نفت ی و چالشهایی که این کشورها ممکن است در این عرصه با آن روبهرو شوند، میپردازد و به نقل از یک تحلیلگر انرژی از مرکز تحقیقات اوراسیا گروپ عنوان میکند که با همه اینها، دشوار بتوان این شرایط را به همه کشورهای تولیدکننده تعمیم داد...
کد خبر: ۱۸۴۸۶۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۵/۲۹
بهای نفت شیرین سبک آمریکا در بازار نیویورک روز پنجشنبه برای تحویل در ماه اوت با پنجاه و هشت سنت افزایش به نود و هشت دلار و شصت و سه سنت رسید.
کد خبر: ۱۷۷۱۵۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۴
مدير عامل بورس كالاي ايران:
در صورتي كه فيوچر نفت پس از معاملات نقدي آن و چندين معامله موفقيت آميز نقدي آن، انجام شود، آينده نفت همانند سكه آينده روشن خواهد شد و هيج بازار نمي تواند چنين آيندهاي از نفت يا سكه را در اختيار دولت قرار دهد.
کد خبر: ۱۷۷۱۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۴
در سالهاي اخير آرزوهاي 30 ساله كشور از جمله هدفمندي يارانهها واگذاري كار به مردم، دسترسي به انرژي هستهاي و در نهايت راهاندازي بورس نفت انجام شد.
کد خبر: ۱۷۷۱۳۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۴
در حال حاضر به طور متوسط روزانه 400 هزار بشکه نفت به هند و کمتر از 400 هزار بشکه به چین نفت خام صادر می شود.
کد خبر: ۱۷۷۱۲۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۴
بهای سبد نفت خام اوپک بار دیگر افزایش یافت و به یکصد و سیزده دلار و بیست و پنج سنت در هر بشکه رسید.
کد خبر: ۱۷۷۰۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۳
هر اونس طلا با سه دلار و چهل و پنج سنت افزایش در مقایسه با روز گذشته به قیمت یک هزار و پانصد و هشتادو پنج دلار و هفتادو چهار سنت در هر اونس خرید و فروش می شود.
کد خبر: ۱۷۷۰۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۳
این کاهش نشان دهنده این مسئله است که تقاضا برای نفت خام در بزرگترین اقتصاد جهان همچنان بالا است.
کد خبر: ۱۷۷۰۴۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۳
بانک مرکزی آمریکا برای کمک به بازسازی اقتصادی این کشور، برنامه هایی را برای اعطای مشوق های مالی، در دست بررسی دارد.
کد خبر: ۱۷۶۷۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۲
در ابتدای معاملات ، روزانه حداقل 50 هزار بشکه نفت خام سنگین ایران در تالار کیش عرضه می شود که قابل افزایش است.
کد خبر: ۱۷۶۷۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۲
کد خبر: ۱۷۶۷۶۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۲