کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال به‌رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیده‌ای از هیدروکربن‌هایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربن‌ها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوت‌های زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوخت‌های فسیلی به حساب می‌آید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شده‌است.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کم‌تری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد می‌باشد و به‌صورت طبیعی در زیر زمین و به‌صورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، به‌ویژه سومری‌ها، آشوری‌ها و بابلی‌ها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بین‌النهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر به‌دست می‌آمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر به‌عنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایق‌کاری کشتی‌ها استفاده می‌کردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغ‌ها استفاده کردند و خیابان‌ها و حمام‌های شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده می‌شد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صد‌ها کشتی حمل می‌شد. در داستان‌ها آمده‌است که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرت‌آوری بوجود آمد. بطوری‌که امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوس‌های اولیه می‌دانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکول‌های آلی، مشمول آن‌ها می‌شوند. باقی‌مانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبک‌ها و مرجانها) که میلیون‌ها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسور‌ها در محیط دریا (آب) زندگی می‌کرده‌اند، طی میلیون‌ها سال توسط لپه‌های گل و رسوبات مدفون شده‌اند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکل‌های جامد (قیر‌های نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایه‌ای رسوبی جمع گردد به‌آن محل «حوضچه نفتی» می‌گویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» می‌گویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمه‌های سطحی نفت، یا چاه‌های کم عمق که به وسیله دست حفر می‌شد، استخراج می‌گردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیت‌های اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجم‌های تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیک‌های اکتشافی جدید، دقت فعالیت‌های اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی مانده‌است، زیرا قدیمی‌ترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیس‌ها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختار‌های طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفت‌گیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی می‌توانند در حوزه‌های غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفت‌گیر‌های چینه‌ای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشه‌های سطحی و طاقدیس‌ها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفت‌گیر‌های چینه‌ای به صورت تصادفی رخ می‌داد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونه‌های سنگی و لرزه‌نگاری مشخص می‌کنند. اندازه‌گیری‌ها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیت‌آمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لوله‌های مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگ‌هایی که غالباً از سنگ‌های رستی (شیل) یا انیدریت تشکیل‌شده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار می‌گیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت به‌صورت خام نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیم‌بندی میشود. نفت‌هایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفت‌هایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده می‌شوند. نفت‌هایی که گوگرد آن‌ها کمتر است نیز نفت شیرین و نفت‌های دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده می‌شوند که معمولاً نفت‌های میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگین‌تر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفت‌های سبک و شیرین ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوخت‌های جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیل‌های مرغوب را می‌توان از آن‌ها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفت‌ها بیشتر مورد علاقه پالایشگاه‌ها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخص‌های بین‌المللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفت‌های ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان می‌یابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آن‌ها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آن‌ها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگین‌ترین وجود دارد که کروسین را می‌توان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیت‌ها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاورد‌های جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمی‌گذرد.
تعریف کلمه‌ای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را می‌توان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل می‌دهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانه‌های تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل می‌دهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار می‌روند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نام‌های داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراورده‌های نفتی پس از ساخت فراورده‌های حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آن‌ها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراورده‌ها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فروارده‌های نفتی
مصارف فراورده‌های نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینه‌های دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبار‌های توزیع که به آن‌ها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت می‌کنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسی‌ها مصرف میشود.
گازوئیل در موتور‌های دیزلی، اتوبوس‌ها، وانت‌ها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
این در حالی است که هر بشکه نفت خام برنت با سی و پنج سنت افزایش به قیمت یکصد و هفده دلار و سی و یک سنت در هر بشکه در بازارهای جهانی خرید و فروش می شود.
کد خبر: ۱۷۶۷۵۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۲
بهای نفت شیرین سبک آمریکا در بازار نیویورک روز دوشنبه برای تحویل در ماه اوت با یک دلار و پنج سنت کاهش، به بشکه ای نود و پنج دلار و پانزده سنت رسید.
کد خبر: ۱۷۶۵۴۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۱
مقصد نفت خام سنگین ایران شرق، مدیترانه و شمال غرب اروپا و تحویل آن در ماه آگوست 2011 میلادی خواهد بود.
کد خبر: ۱۷۶۲۶۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۲۰
رویانیان تاکید کرد: شرکت نفت مسئول این موضوع است و باید با تبلیغات و پخش تیزر، مردم را در این زمینه توجیه کند.
کد خبر: ۱۷۶۱۴۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۹
واقعیت این است که کارگزاران مالی در دولت به خوبی واقفند که عدم اجرای مصوبات بسیار بهتر و شایسته تر از بد اجرا کردن مصوبات است که میتواند به مراتب آثار هزینه ای منفی بر دستگاههای اجرایی داشته باشد.
کد خبر: ۱۷۶۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۹
برای شتاب بخشیدن به روند توسعه میدان های مشترک، طرح های زیادی در دست اجراست، ضمن آن که برای تولید روزانه 3 میلیون بشکه نفت در مناطق نفت خیز جنوب، هدف گذاری کرده ایم.
کد خبر: ۱۷۶۰۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۹
اولویت ما تولید است و در برنامه پنجم باید یک میلیون بشکه به ظرفیت تولید نفت کشور افزوده شود و به دومین تولید کننده گاز در جهان تبدیل شویم.
کد خبر: ۱۷۵۲۸۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۵
هر بشکه نفت دریای شمال، برنت، در بازار معاملات لندن با صد و چهارده دلار و پانزده سنت معامله شد.
کد خبر: ۱۷۵۲۳۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۵
آثار كمرنگ اقدام سازمان بين المللي انرژي در برابر اوپك؛
عوامل تبليغاتي اين سازمان حتي در برابر سكوت رسانه اي ايران رييس دوره اي اوپك، در واكنش به اين اقدام، ساكت ننشستند و داوجونز، رسما به نقل از يك مقام آگاه ايران اعلام كرد، اين كشور به عنوان رئيس دوره اي اوپك، ممكن است پيشنهاد خود براي تشكيل نشست فوق العاده اوپك را پيگيري كند.
کد خبر: ۱۷۵۰۳۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۵
آیا وزارت نفت هشیار است؟
اینک اما جبهه بعدی مبارزه نفت ی آمریکا و عربستان با ایران در عراق است و ظرفیت نفت این کشور، عربستان و آمریکا را وسوسه کرده است؛ بنابراین، گویا در جبهه تازه نفت ی که در مقابل ایران گشوده شده، اکنون زمانی نیست که وضعیت یکی از کلیدی ترین وزارتخانه های کشورمان همچنان بلاتکلیف باشد...
کد خبر: ۱۷۴۹۲۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۳
هر اونس طلا امروز دوشنبه در بازارهای بین المللی مبادلات فلزات گرانبها هزار و چهارصد و هشتاد و شش دلار و هشت سنت فروخته شد.
کد خبر: ۱۷۴۸۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۳
با توجه به اینکه از نفت سفید بیشتر خانواده های فقیر و از گاز مایع قشرهای متوسط استفاده می کنند، افزایش بهای این دو عملا قشر وسیعی از خانواده های متوسط و فقیر هند را تحت تاثیر قرار می دهد.
کد خبر: ۱۷۴۸۱۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۳
بهای هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال برای تحویل در زمان مشابه نیز نوزده سنت افزایش یافت و به صد و یازده دلار و نود و شش سنت رسید.
کد خبر: ۱۷۴۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۳
به علت وجود تقاضای زیاد برای نفت خام سبک و شیرین که کاربرد عمده آن تولید بنزین و گازوئیل است، تمام میزان نفت ی که به مزایده گذاشته شده بود فروخته شد.
کد خبر: ۱۷۴۲۸۳ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۱
وی سود گازپروم را قبل از کسر مالیات تا پایان امسال شصت میلیارد دلار پیش بینی کرد.سود این شرکت در سال گذشته چهل و چهار میلیارد و هفتصد میلیون دلار بود.
کد خبر: ۱۷۴۱۲۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۱۰
بهای سبد نفت خام این سازمان از بشکه ای صد و سه دلار و پنجاه و نه سنت در روز سه شنبه گذشته به بشکه ای صد و شش دلار و نوزده سنت در روز چهارشنبه رسید.
کد خبر: ۱۷۴۰۴۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۰۹
در بورس تجاری نیویورک (نایمکس) بهای نفت خام سبک آمریکا برای تحویل در ماه اوت دو ممیز پنجاه و دو صدم درصد معادل دو دلار و بیست و هشت سنت افزایش یافت و به نود و دو دلار و هشتاد و نه سنت در هر بشکه رسید.
کد خبر: ۱۷۳۸۷۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۰۸
امروز صنعت نفت و گاز ایران به نقطه ای رسیده است که اگر حرکت نهایی را انجام دهد و در قله ترقی قرار گیرد، راه های رشد و تعالی را با شتاب خواهد پیمود.
کد خبر: ۱۷۳۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۰۵
عبدالله البدري هفته گذشته هشدار داد استفاده از ذخاير استراتژيك انرژي كشورهاي صنعتي اقدامي غير حرفه اي خواهد بود . ذخاير استراتژيك انرژي نبايد به عنوان ابزار و سلاحي در برابر اوپك استفاده شود .
کد خبر: ۱۷۳۰۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۰۵
تیموتی گایتنر وزیر خزانه داری آمریکا روز جمعه گفت تصمیم این هفته آژانس بین المللی انرژی برای برداشت مقداری نفت از ذخایر اضطراری، سیاستی حکیمانه است.
کد خبر: ۱۷۲۸۸۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۰/۰۴/۰۴
