کلیات

وی‌ای‌آر یا VAR یا کمک‌داور ویدیویی یک مقام رسمی داوری فوتبال است؛ کمک داور ویدئویی با دسترسی مستقل به تصاویر مسابقه، که تنها در صورت «اشتباه واضح و مشخص» یا «یک حادثه جدی از دست رفته» به سرداور کمک می‌کند. این تکنولوژی توسط تیمی از داوران حرفه‌ای یا کارشناسان داوری مدیریت می‌شود که به صورت زنده یک مسابقه فوتبال را از مرکز کنترل خود تماشا می‌کنند. البته لزوما این افراد نباید در خود استادیوم محل برگزاری مسابقه فوتبال حضور داشته باشند، اما باید ارتباط مداومی با داور برقرار کنند.

پیشینه تاریخی

در سال ۲۰۱۶، هیئت بین المللی فوتبال، مرجع رسمی قوانین بازی فوتبال،شروع به کار آزمایش هایی برای استفاده از بازبینی ویدئویی حین بازی فوتبال را تایید کرد. در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶ اتحادیه فوتبال استرالیا اعلام کرد، در صورت موافقت آیفب به عنوان یکی از مشارکت کنندگان در آزمایش کمک داور ویدئویی داوطلب خواهد شد، در ۵ مارس همان سال آیفب استفاده از کمک داور ویدئویی به صورت زنده را پذیرفت؛ نهایتا پس از آزمایشات متعدد و برگزاری پنج مرحله کارسوق، در تاریخ ۷ آوریل ۲۰۱۷، استرالیا در هفته ۲۶ ای-لیگ و در بازی دو تیم ملبورن سیتی و آدلاید یونایتد،در ورزشگاه ای ای ام آی پارک به عنوان اولین کشور در بالاترین سطح لیگ باشگاهی از کمک داور ویدیوئی استفاده کرد. در تاریخ ۳ مارس ۲۰۱۸، هیئت بین‌المللی فوتبال در یکصد و سی و دومین نشست سالانه عمومی، استفاده از کمک داور ویدئویی را با هدف کاهش اشتباهات انسانی تأثیرگذار در نتیجه بازی با فلسفه «تأثیر حداکثری-دخالت حداقلی» به اتفاق آراء تصویب کرد.

پروتکل VAR

چنانچه داور مسابقه در مورد هریک از موارد زیر تصمیم اشتباه واضح و مشخص بگیرد و یا یک حادثه جدی از دید او دور بماند؛ کمک داور ویدیوئی صحنه را بازبینی و به داور مسابقه اطلاع می دهد: گل پذیرفته شده ‌یا گل مردود شده، خطای پنالتی اعلام شده یا خطای پنالتی اعلام نشده، کارت قرمز مستقیم، اشتباه در هویت بازیکنان.

ساختار VAR

در هر مسابقه‌ای که از تکنولوژی کمک‌داور ویدیویی بهره می‌برد وجود این دو بخش الزامی است:

- اتاق فرمان ویدئو (VOR): در این اتاق کمک‌داور ویدیویی(VAR) ، دستیار کمک‌داور ویدیویی(AVAR) و اپراتور باز‌پخش(RO) مستقر می‌شوند، اتاق فرمان می‌تواند در محل برگزاری مسابقه یا با فاصله از ورزشگاه مستقر شود. در زمانی که کمک‌داور ویدیویی مشغول بازبینی صحنه هاست دستیار کمک‌داور ویدیویی اتفاق های بازی را دنبال خواهد کرد و تا پس از روی دادن حادثه یا رخداد دیگر کمک‌داور ویدیویی را مطلع کند.

منطقه بازبینی داور (RRA): در هر مسابقه ای که از تکنولوژی کمک داور ویدیویی بهره می‌برد، حداقل باید یک منطقه بازبینی داور وجود داشته باشد، داور اصلی بازبینی داخل زمین را از این منطقه انجام خواهد داد. این محل باید در یک مکان قابل رویت خارج از زمین بازی و از قبل علامت گذاری شده باشد.

شیوه عمکرد VAR

حادثه رخ می‌دهد: داور به VAR اطلاع می‌دهد یا VAR به داور توصیه می‌کند که یک تصمیم یا حادثه باید بررسی شود.

بررسی و مشاوره توسط VAR: تصاویر ویدئویی توسط VAR بررسی می‌شود، سپس از طریق هدست آنچه را که فیلم نشان می‌دهد به داور توصیه می‌کند.

تصمیم یا اقدامی اتخاذ شده‌است: داور تصمیم می‌گیرد قبل از اقدام یا تصمیم مناسب، فیلم‌های ویدیویی را در کنار زمین بازی بررسی کند، یا داور اطلاعات را از VAR می‌پذیرد و اقدام یا تصمیم مناسب را اتخاذ می‌کند. چنانچه داور نظر کمک داور ویدئویی را بپذیرد؛ پس از نواختن سوت، نشان رسمی کمک داور ویدئویی که یک مستطیل بزرگ به شکل صفحه تلویزیون است را نشان داده و تصمیم جدید را اعلام میکند. اگر پس از مشورت با کمک داور ویدئویی قانع نشود و تصمیم بگیرد برای بازبینی صحنه به منطقه بازبینی داور مراجعه کند؛ پس از نواختن سوت، نشان رسمی کمک داور ویدئویی را نشان داده و به منطقه بازبینی می رود.

بحث برانگیز شدن VAR

مدت زمان زیادی طول کشید تا بالاخره اجازه استفاده از فناوری ویدیویی VAR در بازی فوتبال صادر شد. این تأخیر زمانی هم به این علت بود که بسیاری از مردم نگران خراب شدن حس و حال بازی فوتبال توسط اینگونه فناوری ها بودند. منتقدان بر این باور بودند (و برخی هنوز هم هستند) که استفاده از کمک داور ویدیویی در بازی فوتبال، با وقفه هایی که در روند بازی ایجاد می کند، هیجان مسابقه را تاحدود زیادی کاهش داده و باعث اختلال در جریان بازی می شود. همچنین این افراد معتقدند که استفاده از VAR می تواند ظرافت و دقت نظر داورها را کاهش داده و آن ها را به استفاده از این فناوری متکی کند.

• در مورد علیرضا فغانی در ویکی تابناک بیشتر بخوانید