دکتر ثريا مکنون در گفتوگو با «تابناک»، ريشه برخي ناهنجاريها در جامعه زنان ايران را برنامههاي ديگران و به ويژه غربيها دانست که بيش از همه با اهداف اقتصادي دنبال ميشود.
وي جامعه ايران را 90 درصد متأثر از غرب خواند و افزود: به نظر من اصل تفكرات غرب بر اساس انديشههاي اقتصادي است و نظام توسعه امپرياليسم بر اساس سرمايه است.
رئيس گروه مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، با مقايسه هنجارهاي جامعه غربي و جامعه ايراني گفت: اصولا مقايسه اخلاقي و اجتماعي با كشورهاي غربي كار صحيحي نيست چون هنجارهاي آنها با هنجارهاي ما بسيار متفاوت است. مثلاً ارتباط نامشروع زن و مرد از ديد ملي و اسلامي، امري نكوهيده است، و با براي ما طلاق يك امر مذموم است در صورتي كه در جوامع غربي، وقتي زن طلاق ميگيرد، از بسياري امكانات رفاهي برخوردار ميشود. و براساس رابطه آزاد و رها بودن زن از قيود خانوادگي به نفع چرخش اقتصادي است لذا ممكن است امري مثبت تلقي شود. به طور مثال، سالها قبل به دليل شركت در كنفرانسي در كانادا با يك خانم لبناني، روبرو شدم كه پس از جدايي از همسرش، دولت كانادا، ماشين، خانه و شغل آبرومند در اختيار وي قرار داده بود و اين مسئله ظاهراً رفتار وي را تغيير داده بود بطوري كه ممكن بود براي او مشكل اعتقادي پيدا شود و ساير دوستان وي را نگران كرده بود. اما در كشور ما زني كه مطلقه ميشود، غير از تحقير اجتماعي، دهها مشكل كوچك و بزرگ اقتصادي نيز براي او بوجود ميآيد.
وي با رد غريزي بودن تمايل بانوان و دختران به خودآرايي و زيبا جلوه دادن خود در مقابل ديگران گفت: اين امر فطري نيست، بلكه آموزشي و يادگرفتني است. به طور مثال اگر فطري بود، چرا پسران در گذشته به اموري كه امروز به آن ميپردازند اشتغال نداشتند؟ در صورتي كه اكنون خودآرايي و استفاده از مدهاي روز بين آقايان هم گسترش يافته است. ضمن اينكه هيچجا ثابت هم نشده كه اين امر غريزي و فطري است و تمايل به اين امور تحت تأثير محيط و شرايط خانواده است.
همچنين مهندس عطايي که در اين گفتوگو شرکت کرده بود، توضيح داد: ايجاد نياز براساس دستگاه حاكم فكري كه امروز جهان را تحت تأثير خود قرار داده در پيدايش تمايل انسانها به ويژه جوانان و نوجوانان به جلب توجه ديگران اثر قابل توجهي دارد به موازات اين نياز چهارچوبها و الگوهاي كاربردي نيز توليد شده و زمينه مصرف اقشار مختلف از جمله جوانان را توليد ميكند.
دکتر مکنون با رد نگاه سنتي به احکام ديني اظهار داشت: بنابر نظر برخي علما استفاده از هر نوع البسه با حفظ چادر هرچه را ميخواهيد استفاده كنيد، مجاز است. يعني بهاين اكتفا كردهايم كه هر طور ميخواهي رفتار كن، فقط وقت حضور بين نامحرمان خود را كاملاً بپوشان و نتيجه اين شده كه به مناسك فردي دين بسنده شده است، اما تنها محدود نمودن زنان در جامعه براي حفظ حجاب به معناي محدود بودن حكم حجاب در تعريف ما از دين ميشود. در حاليكه معناي حجاب گستردهتر از اين حرفها است و حضرت امام(ره) به دين سياسي اعتقاد داشتند و احياناً اينگونه سختگيريها را در مورد شهروندان نميپسنديدند.
الان بسياري از خانوادهها از جمله خانوادههاي مذهبي بر اين باورند كه داشتن پوشش، كفايت ميكند و ميتوانند ضمن حفظ حجاب ظاهري خود از هر مد و آرايشي ولو با الگوهاي غربي استفاده كنند. متأسفانه در برخي مجالس و عروسيهاي زنانه اگر نامحرمي نباشد، بيشتر خانمها از يك سطح و نوع آرايش و لباس و مد برخوردارند، به گونهاي كه شما قادر به تشخيص اين نيستيد كه پس از پايان مهماني، كدام يك از اين بانوان موقع خارج شدن با حجاب كامل و كدام يك بدحجاب هستند و اين دقيقا مشكل ماست. بايد تفاوتي بين آن خانم باحجاب با ديگران در مجلس باشد. در تعريف حجاب، فلسفه حجاب مقدم بوده و به معناي داشتن هويت مستقل و عدم تقليد از جامعه غرب و عدم مصرفگرايي است و چون اين تعريف تدوين نشده، به اين اكتفا ميكنيم كه همينقدر كه زنان ظاهر خود را بپوشانند، كفايت ميكند. در صورتي كه توجه نميشود اين حركات و رفتارها به جامعه ايراني تعلق ندارد و براي يك جامعه اسلامي مناسب نيست؛ به ويژه كه ما بايد هزينه كردن درآمد نفتي اين كالاهاي مصرفي را وارد كنيم و توجه به اين نكته كمتر بين زنان حتي محجبه ديده ميشود.
وي درباره برخي فعاليتها نظير طرح امنيت اجتماعي و گشت ارشاد گفت: اين روشهاي مقابله هم كه الان در جامعه استفاده ميشود، احتمالاً اثر مثبت ندارد. البته اينكه آثار منفي هم ممكن است داشته باشد يا نه؟ قابل بررسي است.
متن کامل را در ستون «گفتگو» بخوانيد.