تاثیر استرس بر بدن

آرمان: رابطه بین استرس، اضطراب و نگرانی با ازدیاد فشار خون از دیرباز شناخته شده است. دیده شده است که در مقابله با بلایای طبیعی و در مقابله با شرایط سخت زندگی، فشار خون افزایش یافته است. ماشینی‌شدن زندگی و سست شدن کانون‌های خانوادگی سنتی و فشارهای اقتصادی شخص را آسیب‌پذیر کرده و فشار خون او را بالا می‌برد.تحریکات روانی ناشی از محیط اجتماعی، اشتها را برای دریافت نمک بیشتر می‌کند.

به همین جهت میزان استرس در افراد یک اجتماع با میزان مصرف نمک در آن اجتماع ارتباط مستقیم دارد. دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که در بالا رفتن فشار خون، نمک به طور مستقیم موثر نیست، بلکه تحریکات روانی اجتماعی است که موجب تمایل بیشتر به خوردن نمک می‌شود.چنانچه استرس کوتاه مدت باشد، متابولیسم هورمون‌ها کمتر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و آثار آن قابل برگشت است ولی اگر طولانی باشد، آثار مخرب آن غیرقابل ترمیم است.

اثرات استرس می‌تواند احساسی، روانی یا فیزیولوژیکی (بالا رفتن فشار خون ، اختلالات گوارشی، عوارض پوستی و سردرد) باشد که در تمام این حالات احتیاجات تغذیه ای بدن تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

اثر استرس روی هورمون ها: استرس روی فعالیت سیستم مرکزی اثر می‌گذارد و ترشح هورمون‌ها را بالا می‌برد. غدد فوق کلیوی ترشح هورمون‌های اپی نفرین و نور اپی نفرین را تا 10 برابر یا بیشتر افزایش می‌دهند. عمل این دو هورمون افزایش جریان خون به کبد است و نتیجه آن تخریب سریع گلیکوژن، پروتئین‌ها و چربی‌ها است.استرس، ترشح هورمون ACTH(آدرنوکورتیکوتروپیک) را از غده هیپوفیز افزایش می‌دهد که این هورمون غده فوق کلیه را تحریک کرده و باعث ترشح هورمون‌های استروئیدی می‌شود. یکی از این هورمون‌ها کورتیزول است که سنتز پروتئین‌های مختلف و همچنین سنتز آنزیم‌های موثر در متابولیسم چربی‌ها را تسریع می‌کند. پس از یک دوره کوتاه مدت استرس، سنتز چربی‌ها تسریع می‌شود و گاهی شخص بیشتر غذا می‌خورد و چاق می‌شود.پس از یک دوره طولانی مدت استرس، در بدن شخص مقدار بیشتری چربی و مقدار کمتری پروتئین موجود است. استرس باعث افزایش هورمون رشد نیز می‌شود که مسئول سنتز پروتئین‌های جدید است.

اثر استرس روی متابولیسم قندها: طی استرس، بدن در مقابل عمل انسولین(هورمون تنظیم کننده قند خون) مقاوم می‌شود و در نتیجه مقاومت به گلوگز(قند خون) افزایش می‌یابد و بدن به تصور اینکه مقدار گلوگز خون کم شده است، تبدیل گلیکوژن(ذخیره قندی بدن) کبدی به گلوکز را افزایش می‌دهد و قند خون علی رغم وجود انسولین، در خون بالا می‌رود. بالا رفتن قند خون و پیدایش قند در ادرار از علامات اولیه استرس هستند.

اثر استرس روی متابولیسم چربی ها: نزد افراد مبتلا به استرس، مقدار اسیدهای چرب آزاد خون بالا می‌رود که علت آن تشدید تجزیه چربی‌ها می‌باشد. مقدار این اسیدهای چرب بیشتر از آن است که بدن بتواند برای سوخت، همه آنها را مصرف کند، به همین جهت این اسیدهای چرب وارد کبد شده و تبدیل به تری گلیسیریدها می‌شوند و چون مقدار آنها زیاد است، در کبد باقی مانده و ایجاد بیماری «کبد چرب» (fatty liver) می‌کنند که کبد چرب پیش ساز بروز بیماری‌های سیروز کبدی و سرطان کبد است.

اثر استرس روی متابولیسم پروتئین‌ها: در شخص مبتلا به استرس، تخریب پروتئین‌ها نیز سریع است و باعث تعادل منفی ازت می‌شود که روی اشتها اثر می‌گذارد و گاهی شخص نمی‌تواند به طور طبیعی غذا بخورد. با کم شدن ازت بدن و کمی اشتها ، شخص وزن خود را از دست می‌دهد و وزن از دست رفته با دریافت کالری اضافی جبران نخواهد شد.

اثر استرس روی متابولیسم ویتامین‌ها: استرس میزان احتیاج به ویتامین‌های A, B, C و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر و روی را نیز بالا می‌برد. اثر استرس روی قلب و عروق: علاوه بر ازدیاد فشار خون، اختلال در ریتم قلب نیز از علائم استرس است. در استرس‌های پیشرفته، به علت اختلالات هورمونی (افزایش ترشح کاتکولامین از غده فوق کلیه)، از یک طرف حجم آب بدن زیاد شده و باعث ادم ریه و نارسایی قلب می‌شود و از طرف دیگر احتیاج به اکسیژن افزایش پیدا کرده و در بافت عروق، کبود اکسیژن به وجود می‌آید و این بافت نمی‌تواند چربی را که روی آن رسوب کرده بسوزاند. در چنین شرایطی برای کسب انرژی لازم از روش گلیکولیز بی هوازی استفاده می‌کند که نتیجه آن تولید اسید لاکتیک است. این جسم چسبندگی پلاکت‌ها را افزایش داده و زمینه را برای به وجود آمدن ترومبوز (ایجاد لخته خونی در رگ‌ها) آماده می‌کند. استرس همچنین باعث آنژین صدری یا انفارکتوس (حمله قلبی) نیز می‌شود.

لازم به یادآوری است کسانی که ورزش می‌کنند، چنانچه دچار استرس فیزیکی یا روانی شوند، خیلی کمتر از کسانی که فعالیت جسمی ندارند، در معرض خطر امراض قلبی قرار می‌گیرند.

به طور کلی فقط خود شخص است که می‌تواند با استرس مقابله کند، به این معنی که باید با ناملایمات مبارزه کند و اوقات فراغت را به کسب دستاوردهای مثبت اختصاص دهد.تجربه نشان داده است کسانی که اعتقادات مذهبی قوی دارند، کمتر در معرض حمله ناملایمات قرار می‌گیرند.