«مروری بر نقش علما و بزرگان در مبارزات و جنبش های سیاسی»***حوزه های علمیه همواره به عنوان بدنه فکری، معنوی و دینی جامعه مورد توجه جوامع و مردم قرار می گرفتند و بدین جهت علما و بزرگان حوزه، فرهنگ و سیاست مورد قبول دین را تبیین می کردند.
به عقیده نگارنده، کارکرد دین در سیاست و تعامل آن دو با یکدیگر، یکی از شاخصه های اصلی حوزه علمیه شیعه محسوب می شود. گواه بر این مطلب، عملکرد بزرگان دینی است که از دیرباز در مسائل سیاسی مرتبط با دین و جامعه اظهار نظر نموده و موضع گیری می کردند.
مواضع بزرگانی چون میرزای شیرازی (ره) در باب تحریم توتون و تنباکو و مبارزات سایر علمای عصر مشروطه چون مرحوم آخوند خراسانی، آیت الله بهبهانی و آیت الله شیخ فضل الله نوری و همچنین تلاش های شهید آیت الله مدرس در عرصه مجلس، دلیل و شواهدی بر این مدعاست که ماجرای آن تا سالیان متمادی در اذهان مردم ماندگار شد و خاطرات آن نقل محافل گردید و تاثیرات فراوانی را در شیوه حکومت و تعظیم جایگاه علما و حوزه ها بجای گذاشت.
حوزه علمیه مشهد سالیان متمادی به عنوان یکی از فعال ترین مراکز علمی، فرهنگی و سیاسی نقش ارزنده ای را در راستای تحقق آرمان های دینی و مذهبی ایفا نموده است.
حضور و پرورش علما و بزرگان شاهدی بر این پویایی است که در ادوار مختلف این حوزه به خوبی نمایان است.
مردم مشهد همگام با مردم سراسر ایران با پشتیبانی حوزه و علمای آن، همواره حضور باشکوهی در عرصه های سیاسی و اجتماعی و مبارزه علیه حکومت های جور داشته اند. نمونه هایی از این جنبش ها و مبارزات را در عصر مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی و مرحوم آیت الله آقازاده می توان مشاهده کرد که مردم و حوزویان به همراهی با این دو عالم برجسته و بزرگانی چون آیت الله حاج سید یونس اردبیلی، آیت الله حاج سید هاشم میردامادی، آیت الله نهاوندی و مرحوم بهلول که همگی از علمای بنام مشهد بودند، به قیام برخواستند و در صحنه های مبارزه با رژیم پهلوی در خصوص کشف حجاب رضاخان حاضر شدند و ده ها شهید و کشته دادند. و یا در سال های بعد از آن ماجرا که مبارزات شهید نواب صفوی و یا شهید آیت الله سعیدی تاثیر عمیقی را در روحیه انقلابی مردم بوجود آورد.
نقطة اوج این حضور را در سال های قبل از انقلاب اسلامی می توان به وضوح مشاهده کرد تا جایی که می توان حوزه علمیه مشهد را یکی از پیشگامان در عرصه انقلاب و مبارزه علیه رژیم پهلوی معرفی نمود.
حوزه علمیه ای که ارکان انقلابی و مبارز آن را علما و مراجعی چون آیات عظام حاج سید عبدالله شیرازی، حاج سید محمد هادی میلانی، حاج آقا حسن قمی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، حاج شیخ ابوالحسن شیرازی، حاج میرزا جواد آقا تهرانی، حاج میرزا حسنعلی مروارید، حاج سید کاظم مرعشی، حاج آقا حسین شاهرودی، حاج میرزا علی آقا فلسفی، حاج سید ابراهیم علم الهدی، حاج میرزا مهدی نوقانی، حاج شیخ محمد رضا محامی و حاج سید عزالدین زنجانی و روحانیون برجسته ای مانند حضرت آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری ، آیت الله واعظ طبسی و شهید هاشمی نژاد و بزرگان دیگری تشکیل می دادند.
صدور اطلاعیه های متعدد در راستای حمایت از امام خمینی (ره)، محکومیت اقدامات رژیم در کشتار و سرکوب مردم، برپایی راهپیمایی، تظاهرات و تحصن در مسجد گوهرشاد و یا بیوت علمایی چون مرحوم آیت الله شیرازی و آیت الله قمی، تعطیل نمودن دروس حوزه و اعزام های متعدد فضلا و طلاب مشهد در راس علمایی چون مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی، مرحوم حاج میرزا جواد آقا تهرانی، آیت الله مروارید و دیگران، به قم جهت دیدار با مرحوم امام در سال های 1343، 1357 و 1358 و ده ها اقدام دیگر که همه با رهبری روحانیون مبارز و علمای برجسته مشهد انجام شد، شاهدی بر حضور باشکوه این حوزه و این شهر در عرصه انقلاب و قیام و مبارزه است.
بسیاری از محافل و مساجد شهر مشهد، یادآور سخنرانی های کوبنده مقام معظم رهبری، آیت الله واعظ طبسی، شهید هاشمی نژاد و دیگر روحانیون مبارز می باشد که در آن سال ها زمینه مبارزه و حضور مردم را فراهم می ساخت.
احیای آن خاطرات و معرفی آن بزرگان مبارز و مجاهد، به راستی تاثیر فراوانی در احیای بصیرت دینی و تفکر انقلابی خواهد داشت.
امید است با یادآوری آن روزها و بزرگداشت آن علما، زمینه تکریم بزرگان حوزه و آشنایی نسل جدید با تفکرات گذشتگان فراهم گردد.
علیرضا نوروزی، دانش پژوه حوزه علمیه مشهد
در پایان، به معرفی اجمالی برخی از رهبران نهضت انقلابی در حوزه علمیه مشهد می پردازیم:
1. آیت الله حاج سید محمد هادی میلانیایشان در سال 1313 قمری در نجف اشرف در خانواده اي اهل علم و معنويت پا به عرصه هستي نهاد. وی در حوزه علمیه نجف اشرف از محضر اساتيد بزرگي چون آيات عظام سید ابوالحسن اصفهاني، میرزای نائيني و آقا ضياء الدين عراقي بهره مند شد و پايه هاي علمي خود را در فقه و اصول استحكام بخشيد و به درجه والای اجتهاد نایل گردد.
آیت الله میلانی در سال 1332 شمسی به منظور زيارت بارگاه منوّر امام على بن موسى الرضا (ع)، رهسپار مشهد مقدس گردید و دعوت علما و مردم متدين مشهد را پذيرفت و در اين شهر ساكن شد.
از فعاليتهاى سياسى و اجتماعى ايشان مى توان به شكلگيرى مجمعى با همكارى علماى بزرگ مشهد، مانند حضرات آیات شيخ مجتبى قزوينى، شيخ هاشم قزوينى، میرزا احمد مدرس یزدی و ميرزا جواد آقا تهرانى و ديگر چهره هاى برجسته روحانيت اشاره كرد كه به برنامه ريزى براى مقاومت در برابر سياستهاى ضددينى و ضدمردمى رژيم پهلوى مى پرداخت.
نامه نگارى به سران حكومت، اعلام تعطيل بازار در ششم بهمن سال 1341، افشاگرى عليه رژيم در اسفند همان سال، اعلام عزاى عمومى در نوروز 1342 و سفر اعتراض آميز به تهران و همدردى با امام خمينى در جريان تبعيد ايشان به تركيه را مى توان در شمار موضعگيرى هاى سنجيده وى در مسائل داخلى كشور دانست.
اخلاص و ارادت آيت الله ميلاني به امام خميني (ره) بر كسي پوشيده نبود چنان چه در نامه اش خطاب به امام خميني در دوران تبعيد امام در تركيه مي گويد: «خوشا به سعادت آن سرزمين كه حضرت عالي در آن تشريف داريد».
این عالم ربانی سرانجام، پس از سپری کردن یک دوره بیماری در سال 1354 شمسي چشم از جهان فاني فرو بست و به خانه بقاء شتافت.
2. آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینیآيت الله حاج شيخ مجتبي قزويني 1318 قمری در يكي از روستاهاي قزوين در خانواده اي روحاني متولد شد. ایشان در دوران تحصیل خود از محضر بزرگاني چون آیات عظام سيد محمد كاظم يزدي، ميرزا محمد تقي شيرازي، ميرزا محمد حسين نائيني، شيخ عبدالكريم حائري يزدي تلمذ نمود و به اخذ اجازه اجتهاد از معظم له موفق گردید. وی سال 1341 به مشهد مقدس آمد و از محضر آیات آقا بزرگ حكيم، ميرزا محمد آقازاده، ميرزا مهدي غروي اصفهاني و حاج آقا حسين قمي استفاده کرد.
مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی در حوزه مشهد به تدریس معارف و مباحث عقلی پرداخت و در کنار تالیف کتاب، نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی نیز بی تفاوت نبود و در دفاع از نهضت مرحوم امام خمینی نقش مهمی را در شهر مشهد ایفا کرد.
ایشان پس از آزاد شدن مرحوم امام خمینی از زندان در سال 1343 شمسی به همراه جمعی از علمای مشهد مانند حضرات آیات میرزا حسنعلی مروارید و میرزا مهدی نوقانی و جمعی زیادی از فضلا و طلاب به شهر قم سفر نمود و با مرحوم امام دیدار کرد و مورد تکریم مرحوم امام قرار گرفت.
آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی سرانجام پس از عمری تلاش در راه احیای مکتب اهل بیت (ع)، در سال 1346 شمسی چشم از سراي جهان فروبست.
رهبر معظم انقلاب در دیدار با علما، فضلا و روحانیون حوزه علمیه مشهد در حرم رضوی، با تجلیل از این عالم ربانی، اظهار داشتند: «مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی یک عنصر بی بدیل بود –در طول زمان این را ما فهمیدیم- از آن شخصیت هایی بود که می توانست یک جامعه را بر روی استوانه پولادین وجود خود حفظ کند و نگه دارد. اگر موقعیت چنین چیزی را اقتضا می کرد. من مکرر به دوستان گفته ام که فلز مرحوم حاج شیخ مجتبی مثل فلز امام راحل بود. یک چنین شخصیت هایی را در این حوزه ما دیدیم و جوانی ما، نوجوانی ما، بچه طلبگی ما، درس خوانی ما در این محیط گذشت...» .
3. آیت الله حاج سید عبدالله شیرازیآيت الله حاج سيد عبدالله شيرازي از مراجع عظام تقليد در سال 1271 شمسی در شهر شيراز پا به دنيا نهاد. ایشان از شاگردان برجسته آیات عظام آقا ضياء الدين عراقي، میرزای نائینی و حاج سيد ابوالحسن اصفهاني بود که از استادان خود اجازه اجتهاد مطلق دریافت نمود.
وی در جريان كشف حجاب به مشهد آمد و با آيت الله العظمي حاج آقا حسين قمي و علماي اعلام مشهد ديدار نمود و در شوراي آنها كه در منزل آيت الله سيد يونس اردبيلي داير مي شد شركت مي جست و پس از كشتار فجيع گوهرشاد و بازداشت علما، ايشان نيز دستگير و به تهران اعزام گردید .
وي پس از پنج ماه آزاد شد و فروردين ماه سال 1315 وارد نجف گرديد .
آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني در سال 1323 شمسی، طي يادداشتي ايشان را به عنوان شخصي شايسته مرجعيت معرفي نمود و از مردم خواست در امور ديني به وي رجوع نمايند و رساله علميه آيت الله شيرازي تحت عنوان "انيس المقلدين" انتشار يافت.
آيت الله شيرازي در جريان نهضت ملي از اقدامات سياسي آيت الله سيد ابوالقاسم كاشاني حمايت كرد و در جريان لايحه انجمنهاي ايالتي و ولايتي سال 1341 و 15 خرداد 42 به دفاع از حريم دين و روحانيت و مرحوم امام خميني برخاست، تا اينكه با اعمال فشار حزب بعث عراق، اين كشور را ترك گفت و روز 10 آذر سال 1354 به ايران آمد و وارد مشهد شد و به تدريس طلاب و ارشاد مردم پرداخت و درجريان انقلاب اسلامي سال 1357 زمام امور خراسان را به عهده گرفت و هماهنگ با امام عمل كرد تا اينكه در سال 1363 شمسي به ديدار معبود شتافت و در حرم مطهر رضوی دفن گرديد.
4. آیت الله حاج آقا حسن قمیآیت الله حاج سید حسن طباطبايي قمي فرزند ارشد آيت العظمي حاج آقا سيد حسين طباطبائي قمي، در سال ۱۳۲۹ قمري در شهر نجف اشرف ديده به جهان گشود.
ایشان در نجف اشرف از محضر اساتيد و مراجع بزرگی مانند آیات عظام میرزای نائيني، آقا ضياء‌الدين عراقي، شيخ محمد حسين اصفهاني، شيخ كاظم شيرازي و ساير مدرسين تلمذ نمود و به مقام اجتهاد و مرجعيت نايل گرديد.
ایشان پس از رحلت پدر خود، جهت اداره حوزه علميه مشهد و تربيت فضلاي ديني به زادگاه خويش بازگشت و به تدريس و تربيت طلاب علوم دینی مشهد مشغول شد.
آیت الله قمی در جلسه اي كه براي بررسي عواقب لايحه انجمنهاي ايالتي و ولايتي در منزل آيت الله ميلاني تشكيل شده بود، سيد جلال تهراني استاندار خراسان را تهديد كرد كه در صورت عدم لغو تصويب نامه، مردم را به تحصن در مسجد گوهرشاد دعوت خواهد كرد.
به دنبال تحريم عيد سال 1342 شمسی از طرف حضرت امام خميني (ره) و اعلام عزاي ملي، نيروهاي نظامي و امنيتي خراسان به مجلس عزاداري كه به همين مناسبت با حضور ايشان و آيت الله ميلاني برگزار شده بود، حمله كردند.
موضع گيري هاي قاطع آيت الله حاج آقا حسن قمي باعث شد كه قبل از فرا رسيدن محرم 1342 شمسی و 15 خرداد، ساواك مشهد در گزارشي پيشنهاد كنند كه ایشان به علت اينكه هسته اصلي تشنج در شهر مشهد مي باشد، تبعيد گردد و بالاخره وی در روز 15 خرداد سال 1342 شمسی در برگشت از مسجد گوهر شاد توسط نيروهاي امنيتي رژيم پهلوي دستگير و به تهران منتقل گرديد.
ايشان در تهران به همراه حضرت امام خميني (ره) به مدت 15 روز در زندان قصر زندانی شدند و پس از مدتی به پادگان عشرت آباد منتقل گردیدند. وي بعد از مدتي از زندان آزاد و به مشهد بازگشت وبه مبارزه خود عليه رژيم پهلوي ادامه داد.
در دوران پيروزي انقلاب اسلامي بيت آن عالم ربانی يكي از پايگاه هاي مردمي در پيشبرد اهداف بلند و موفق انقلاب اسلامي به شمار می رفت.
ایشان سرانجام در سال 1386 شمسی داعي حق را لبيك گفت و به رحمت ايزدي پيوست.
در پیام تسلیت مقام معظم رهبری به مناسبت درگذشت آیت الله قمی آمده است: «سالیان درازی از عمر با برکت این فقیه مجاهد در راه مبارزه با رژیم طاغوت گذشت و بیانات پر شور ایشان گرمابخش نیروهای مبارز بود. رنج و محنت زندان و تبعید نتوانست در عزم راسخ آن بزرگوار خلل وارد آورد و تا لحظه ی پیروزی انقلاب تلاش ایشان را متوقف سازد».
5. آیت الله حاج میرزا جواد آقا تهرانیایشان در سال 1283 شمسی در خانوادهای اصیل و مذهبی در تهران به دنیا آمد. وی پس از کسب فیض از محضر بزرگانی چون آیت اللّه حاج شیخ مرتضی طالقانی، آیت اللّه حاج شیخ محمد تقی آملی، آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی و آیت الله حاج میرزا مهدی اصفهانی به تدریس معارف، تفسیر و خارج فقه و اصول در حوزه علمیه مشهد پرداخت.
مرحوم میرزا جواد آقای تهرانی در طول مبارزات اسلامی ملت ایران بر ضد رژیم ستمشاهی، از پیشگامان نهضت بود. اطلاعیههای انقلابی او به همراه دیگر آیات عظام در مشهد و حضور پیگیر او در مراسم راهپیمایی و اعتراضها و تحصنها، از خاطرات فراموش نشدنی وی در روزهای انقلاب در مشهد است.
او پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همواره از بارزترین چهرههای حامی انقلاب بود و چندین بار برای دیدن امام خمینی (ره) در فرصتهای مختلف به تهران رفت. پشتیبانیهای مکرر مرحوم میرزا از نظام جمهوری اسلامی در زمینههای مختلف و به ویژه حضور چندباره او در جبهه های جنگ، در آشکار ساختن حقانیت انقلاب سهم بهسزایی داشت.
ایشان پس از ارتحال حضرت امام خميني و انتخاب حضرت آيت الله خامنه اي از سوي مجلس خبرگان به رهبري انقلاب اسلامي، به همراه جمعي از علماي مشهد اطلاعيه اي را در پشتيباني و حمايت كامل از رهبري حضرت آيت الله خامنه اي و لزوم پيروزي از دستورات معظم له امضا كرد.
سرانجام این عالم ربانی در سال 1368 شمسی دار فانی را وداع گفت و پیکرش در بهشت رضا علیهالسلام در کنار شهدای جنگ تحمیلی به خاک سپرده شد.
6. آیت الله حاج شیخ ابوالحسن شیرازیایشان در سال 1293 شمسی در كوهستان از توابع داراب استان فارس متولد شد. وی در دوران تحصیل علوم حوزوی از محضر آیات عظام شيخ محمد حسين اصفهاني (كمپاني)، ميرزا محمد حسين نائيني، آقا ضياء عراقي، شیخ محمد کاظم شیرازی و سيد عبدالهادي شيرازي کسب فیض نمود و موفق به دريافت اجازه اجتهاد از برخي علما و مراجع نجف گرديد.
آیت الله شیرازی همزمان با شروع نهضت اسلامي در ايران، صادقانه در اين قيام مردمي شركت كرد و پس از پیروزي انقلاب، از طرف امام خمينی (ره) به عنوان اولين امام جمعه شهر مقدس مشهد منصوب شد.
ایشان همچنین در مجلس خبرگان قانون اساسي به عنوان نماينده مردم استان خراسان و دو دوره در مجلس خبرگان رهبري به عنوان اولين نماينده استان خراسان انتخاب گرديد.
اين عالم خدمتگزار همواره (قبل و بعد از انقلاب) براي رفع مشكلات مردم فراوان مي كوشيد و خدمات فراوانی را انجام داد. آیت الله حاج شیخ ابوالحسن شیرازی سرانجام پس از عمري سراسر تلاش، جهاد و اخلاص، در سال 1379 دار فاني را وداع گفت.
7. آیت الله حاج سید کاظم مرعشیایشان در سال 1337 قمری در نجف اشرف به دنیا آمد. آیت الله مرعشی در حوزه های علمیه قم و نجف اشرف از محضر حضرات آیات حاج سید محمد حجت، حاج سید محمد تقی خوانساری، حاج سید صدرالدین صدر، امام خمینی، بروجردی، حاج سید عبدالهادی شیرازی، خوئی و حاج سید محسن حکیم بهرمند شد و به درجه اجتهاد نایل گردید.
وی در حدود 22 سال در حوزه علمیه نجف اشرف به تدریس سطوح عالی و خارج فقه و اصول پرداخت، تا آنکه در سال 1392 قمری برابر با سال 1350 شمسی به ایران آمد و بعد از 2 سال توقف در حوزه علمیه قم، ساکن شهر مقدس مشهد شد.
ایشان در جریان انقلاب اسلامی، از پیشگامان انقلاب در مشهد بود و همگام با علمای مشهد در تجمعات و راهپیمایی های ایام انقلاب شرکت می کرد و اطلاعیه هایی را در این زمینه صادر می نمود.
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز، چندبار به جبهه های نبرد حق علیه باطل شتافت و در تقویت روحیه رزمندگان اسلام تلاش فراوانی نمود. آیت الله مرعشی سرانجام در سال 1381 در مشهد چشم از جهان فرو بست.
8. آیت الله حاج میرزا مهدی نوقانیایشان درسال 1305 شمسي در شهر مقدس مشهد به دنيا آمد. وی از محضر اساتید برجسته حوزه چون مرحوم اديب نیشابوری، آیت الله مدرس يزدي، آیت الله حاج شيخ هاشم قزويني، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی و پدر خود آیت الله ميرزا علی اکبر نوقاني کسب فیض نمود و به مدت 14 سال در درس خارج فقه و اصول آيت الله ميلاني شرکت کرد و مورد توجه و تایید علمی آن مرجع عالیقدر قرار گرفت.
آیت الله نوقانی در مبارزات علیه رژیم پهلوى مشاركت و حضور فعالی داشت و همواره نامش در ذیل اعلامیه های علما و روحانیت مبارز مشهد دیده می شد.
وی از نهضت پانزده خرداد 1342 وارد این مبارزات شد و در حركت انقلاب خراسان سهم مؤثرى داشت و خدمات شاياني در راه انقلاب اسلامي انجام داد. این عالم ربانی به علت بيماري قلبي پس از 22 روز درمان در سال 1371 شمسی به ديار باقي شتافت.
9. آیت الله حاج میرزا حسنعلی مرواریدایشان در سال 1329 قمری در مشهد مقدس به دنیا آمد. وی در دوران تحصیل خود از محضر بزرگانی چون حضرات آیات مرحوم حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودكی، حاج شیخ هاشم قزوینی و حاج میرزا مهدی اصفهانی کسب فیض نمود و به تدریس معارف و خارج فقه اهتمام ورزید.
این عالم ربانی از ابتدای جوانی با نگاهی عمیق و مدبرانه به اوضاع سیاسی و اجتماعی مملکت توجه داشت. در دوران پیروزی انقلاب اسلامی با ارسال پیام و اطلاعیه های متعدد حمایت خود را از این نهضت اعلام نمود. پس از آزادی امام خمینی (ره) از زندان در سال 1343 شمسی و همچنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 به همراه جمعی از علمای مشهد با امام خمینی (ره) در شهر قم دیدار کرد.
پس از رحلت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از بزرگان مشهد همچون آیت الله مروارید با شنیدن خبر انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری، اظهار خوشوقتی کرده و از ایشان حمایت کردند. ایشان پس از عمری تلاش علمی و عملی و خدمت به حوزه های علمیه، سرانجام در سن 96 سالگی در سال 1383 دار فانی را وداع گفت.
10. آیت الله حاج میرزا علی آقا فلسفیایشان در سال 1299 شمسی در تهران به دنیا آمد. وی در سال 1324 شمسی برای تکمیل دروس حوزه به نجف اشرف مهاجرت کرد و از محضر بزرگانی چون آیات عظام شیخ محمد علی کاظمینی، حاج سید ابوالحسن اصفهانی، حاج سید محمود شاهرودی و حاج سید ابوالقاسم خوئی کسب علم نمود و به مقام والای اجتهاد نایل آمد به طوری که ایشان از اولین کسانی بودند که آیت الله العظمی خوئی اجازه اجتهاد ایشان را نیز با خط خود نوشتند.
این عالم بزرگوار در کنار فعالیت های علمی و درس های اعتقادی و اخلاقی از همان ابتدا در کنار سایر علمای وقت تهران جزء حامیان انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام راحل بود، بطوریکه نام و امضای ایشان در اعلامیه های سال 42 در کتاب اسناد سیاسی 40 گواه صدق حمایت ایشان است و نمونه دیگر این حضور را می توان در ایام شکوفاشدن جمهوری اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) دید؛ آنگاه که حوزه درس او نیز همانند دیگر کانون های تحصیلی در اعتراض به حکومت ستم شاهی تعطیل شد و خود نیز با مشارکت در امضای اطلاعیه هایی که از جانب علمای مشهد صادر می شد، مردم را به حضور گسترده در راهپیمایی ها فرا می خواند و همراه دیگر عالمان آگاه شهر پیشاپیش مردم در همبستگی با شور انقلابی ملت مسلمان ایران شرکت می نمود. وی با ورود حضرت امام خمینی (ره) به ایران ، در روز پانزده بهمن سال 1357 همراه با گروهی از علمای مشهد ، از جمله مرحوم آیت الله میرزا حسنعلی مروارید و آیت الله سید عزالدین حسینی زنجانی ، برای خیرمقدم گویی به رهبر انقلاب راهی تهران شد.
این عالم ربانی پس از 85 سال زندگی بابرکت ، در سال 1384 دار فانی را وداع گفت.
