گذران فراغت از اهم پدیده‌های اجتماعی است. از نظر کیفی، فضای فراغت، همانگونه که عرصه بسیاری از خلاقیتها و آفرینشهاست میتواند روزنه بسیاری از آسیبها نیز محسوب شود.
گذران فراغت از اهم پدیده‌های اجتماعی است. از نظر کیفی، فضای فراغت، همانگونه که عرصه بسیاری از خلاقیتها و آفرینشهاست؛ میتواند روزنه بسیاری از آسیبها نیز محسوب شود. متأسفانه به دلایل متعدد از جمله عدم ایجاد نگرش مثبت در اذهان نوجوانان نسبت به اوقات فراغت، فقدان برنامههای آموزشی و توجیهی در خصوص بهرهوری مناسب از فرصتهای آزاد به ویژه تعطیلات تابستانی و سرانجام فقدان برنامهریزیهای مناسب؛ بررسیها و مطالعات انجام شده نشان میدهد که بسیاری از نوجوانان در غالب موارد در اوقات فراغت تابستان به انواع انحرافات اخلاقی و آسیبهای اجتماعی گرایش پیدا کردهاند. با این همه، مسأله فراغت، مسأله گمشده جامعه ما است. کمتر محققی بدان روی می‌کند، کمتر کتابی در مورد فراغت نوشته شده است و اگر هم قلمی در این مورد زده شده است، از پختگی لازم برخوردار نبوده و یا فقط در حد نظریه و تئوری باقی مانده است و متأسفانه مسئولان نیز کمتر بدان بهاء می‌دهند.
فراغت؛ زمانی باز، آزاد، فردی و غیراستاندارد است، از همین روی نیز میتواند برای نوجوانان، بسیار مفید یا بسیار آسیبی باشد؛ در بین نظریه‌های بسیار فراغت، نظریه اجتماعی آن جاذب است. فراغت نه لوکس است، نه بدیهی؛ بلکه زمانی است مفید؛ که میتواند بسیار فعال باشد. جامعه در قبال گذران اوقات فراغت نوجوانان، تنها مسئولیت آنی ندارد، بلکه مسئولیتی درازمدت دارد. باید بتوان آموزش گذران فراغت را از آغاز و در خانواده فراهم ساخت. زمان فراغت و گذران آن؛ همیشه پرهزینه نیست، با آموزش راههای فرهنگی فراغت، جامعه میتواند زمینه شکوفایی نوجوانان را فراهم آورد. مفهوم جدید پر کردن فراغت که بسیاری از مسئولان بدان اشارت دارند، هرگز مطلوب نیست. زمان فراغت جایگاه آفرینش‌های برتر علمی، هنری و ادبی است؛ بنابراین نباید در اندیشه پر کردن آن به هر قیمت و به هر وسیله برآمد. وظیفه اساسی جامعه، در این حوزه، تعدد فرصتهای مطلوب از یکسو و هدایت نامرئی (با آموزش و پاداش مثبت) از سوی دیگر است، تا نوجوانان خود شیوه مطلوب فراغت را برگزینند.
عدم توجه به اوقات فراغت و نداشتن برنامه های متنوع و سازنده برای چنین اوقاتی میتواند نتایج نامطلوب اجتماعی به همراه داشته باشد. جوانان در اوقات فراغت بیکار نخواهند نشست و خود را مشغول خواهند ساخت و برای این مشغولیت که ناشی از دوران پرجنب وجوش و فعال نوجوانی و جوانی است به هر نوع فعالیتی می‌پردازند. عدم برنامه ریزی مناسب و پرنکردن این اوقات به شکلی سالم، متنوع، دوست داشتنی و سازنده زمینه را برای بیکاری، پرداختن به فعالیتهای ناسالم، بی تفاوتی و نهایتاً سقوط به ورطه فساد و تباهی فراهم خواهد ساخت.
مصطفی قاسمی پاکرو - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی
