جمهورى آذربايجان، همسايه شمالى ايران، بعد از فروپاشى اتحاد شوروى تاسيس شد، در سي ام اوت ۱۹۹۱ اعلام استقلال كرد و از هجدهم اكتبر همان سال به استقلال كامل دست يافت. از آن زمان تاكنون اين كشور نيمه كوهستانى با جمعيتى حدود هشت و نيم ميليون نفر، با پيشرفتهاى عظيم اقتصادى روبرو شده، اين کشور علاوه بر منابع عظيم نفتي، گاز، مس، آهن و آلومينيوم نيز دارد و پنبه، غلات، توتون و چاي، از محصولات کشاورزي آن به شمار مي روند.
مشرق نوشت: اما پيشرفت هاى اقتصادى و درآمد سرسام آور نفت در اين كشور، با اصلاحات اقتصادى و اجتماعى همراه نبوده و قدرت سياسى ساختارى ظاهرا دموكراتيك دارد. اين قدرت بيش از دو دهه است كه در دست طايفه على اف قرار دارد. الهام علي‌اف، رئيس جمهور كنونى جمهورى آذربايجان نيز همچون پدرش، حيدر على اف، به قدرت مطلقه در اين كشور تبديل شده و تنها حرف خود را به كرسى مي نشاند.
باكو، پايتخت جمهوري آذربايجان، شهري است كه در هر گوشه‌اش ساختمان‌هاي نو و مدرن ساخته مي‌شود و آرم شركت‌هاي مشهور خارجي در گوشه‌گوشه آن ديده مي‌شود. باكو به طور رسمي حدود دو ميليون نفر جمعيت دارد، ولي گفته مي‌شود با احتساب ساكنان حومه آن، نيمي از جمعيت اين كشور، در آن شهر زندگي مي‌كنند.
آمارها نشان مي‌دهد كه حداقل 96درصد مردم جمهوري آذربايجان را مسلمانان تشكيل مي دهند كه 85 درصد آنها شيعه دوازده امامي و 15 درصد سني مذهب هستند. آذربايجان از منظر نسبت شيعيان، بعد از ايران دومين کشور شيعه نشين به شمار مي رود، اما متاسفانه خاندان حاکم آذربايجان كه حداكثر يك دهم درصد از كل جمعيت اين كشور را تشكيل مي دهند، با فشار صهيونيستها، محدوديت هاي زيادي براي مسلمانان اعمال كرده است.
آذربايجان، ويترين فسادهاي سياسي و اداري
فعاليت تجاري در جمهوري آذربايجان در صورتي به ثمر مي‌رسد که تحت حمايت يکي از مافياهاي قدرت اين کشور باشد. رقابت واقعي در سيستم اداري آذربايجان در بين مافياهاي قدرت اين کشور جريان دارد و کسي که بخواهد به فعاليت‌هاي اقتصادي يا سياسي بپردازد، بايد با يکي از اين مافياها که عمدتا وابسته به خاندان حاکم علي‌اف هستند، شريک شود و از تجارت خود، سهم او را بپردازد. چرا که در غير اين صورت ، تجارت وي با موانع و مشکلات جدي روبرو مي‌شود و در نهايت، از ميدان به در برده مي‌شود.
الف: فساد سياسي
الهام علي‌اف، در سال ۲۰۰۳ ميلادي پس از پدرش، حيدر علي‌اف به رياست جمهوري رسيد. حيدر علي‌اف پيش از مرگ، پسرش را "جايگزين سياسي" خود ناميده بود. الهام علي‌اف زماني که پدرش درگذشت، نخست وزير و معاون رئيس شرکت دولتي نفت و معاون حزب حاکم آذربايجان جديد بود.
او در سال ۲۰۰۳ ميلادي در يک انتخابات بحث برانگيز به رياست جمهوري برگزيده شد. ناظران غربي از روند برگزاري انتخابات که به گفته آنها تحت تأثير ارعاب راي دهندگان، خشونت و جانبداري رسانه ها بود، شديدا انتقاد کردند. تقلب گسترده در اين انتخابات البته با اعتراض هاي مردمي همراه بود، اما اين اعتراضات با خشونت پليس رو به رو شد و بسياري از شهروندان دستگير شدند.
همين روند در انتخابات پارلماني در سال 2005 ميلادي هم ادامه پيدا کرد و در آن انتخابات حزب حاکم توانست بيش از نيمي از کرسي هاي پارلمان را به دست آورد؛ انتخاباتي که به گفته اتحاديه اروپا و سازمان همکاري و امنيت اروپا فاقد استانداردهاي بين المللي بود.
علي‌اف با پيروزي در انتخابات سال ۲۰۰۸ ميلادي که از سوي نيروهاي مخالف تحريم شده بود، دور دوم رياست جمهوري خود را آغاز کرد. وي حتي در يك همه‌پرسي فرمايشي در سال 2009 ميلادي، قانون اساسي اين كشور را تغيير داد تا بارها بتواند خود را براي رياست جمهوري نامزد كند.
انتخابات پارلماني نوامبر ۲۰۱۰ ميلادي نيز عاري از تقلب نبود، به نحوي که احزاب اصلي مخالف دولت حتي يک کرسي هم در اين انتخابات به دست نياوردند.
در اين ميان هنگامي که فضا از رقباي انتخاباتي و سياسي خالي شد، زمينه براي مفاسد مالي حاکميت علي‌اف آغاز مي شود، البته به علت ماهيت بسته دولت آذربايجان و سرکوب مخالفان ابعاد بسياري از اين فسادها مخفي مانده، اما اين موضوع تا جايي پيش رفته که فرستاده سياسي سفارت آمريکا در سال 2009 ميلادي، "الهام علي‌اف" رئيس جمهور آذربايجان را به رئيس يک گروه مافيايي تشبيه کرده است.
الهام علي‌اف، همچنين به بهانه مقابله با آنچه خطر ايران و تشيع و همچنين دست‌درازي به منابع نفت اين کشور مي‌خواند دست به دامان آمريکا و رژيم صهيونيستي شده است.
وي پس از رياست جمهوري خود به‌ويژه در چند سال اخير، بيشترين ميزان وابستگي سياسي، نظامي، اطلاعاتي، امنيتي و اقتصادي را به آمريکا و اسرائيل از خود بروز داده و ديدارهاي متعددي با مقامات اين کشورها براي مقابله با اسلام و ايران ترتيب داده است.
ب: رشوه
در آذربايجان بدون رشوه هيچ كارى انجام نمي شود. اين كشور در آمارهاى جهاني در ميان ده كشورى است كه بالاترين نرخ شيوع رشوه را دارد.
در اين كشور مي توان با رشوه هر كارى كرد. به قول مردم شهر باكو مي توان با پرداخت رشوه حتي عضو تيم ملى فوتبال اين كشور شد. گرفتن مدارك دانشگاهى با پرداخت رشوه در اين سيستم اقدامى بسيار ساده است. براى استخدام در يك شركت بايد رشوه پرداخت كرد. حتي مي توان با پرداخت رشوه در سازمان مبارزه با رشوه وارد شد.
ج: اختلاس‌هاي مالي
حکومت جمهوري آذربايجان مبالغ بسيار زيادي را براي پروژه‌هاي نه چندان بزرگ هزينه مي‌کند. با وجود اين که منابع دولتي گزارش دقيقي از ميزان اين هزينه‌ها اعلام نمي‌کنند، اما منابع خبري غيررسمي از ميزان اين هزينه‌ها و فساد مربوط به آن، اخبار و ارقام حيرت‌انگيزي را منتشر مي‌کنند. به طور مثال منابع خبري غيررسمي به پروژه بازسازي سينماي نظامي اشاره مي‌کنند که با حضور شخص الهام علي‌اف در سال 2011 ميلادي افتتاح گرديد. اين پروژه از سال 2007 ميلادي تا کنون بالغ بر 56 ميليون دلار هزينه داشته است.
در موردي ديگر براي ساخت يک پيست اسکي در منطقه شاه‌داغ در منطقه کوهسار 878 ميليون دلار در دوره زماني 2007- 2011 ميلادي هزينه شده است.همچنين ساخت موزه فرش و هنرهاي دستي که از سال 2007 ميلادي آغاز شده، تا ابتداي امسال حدود پنج ميليون دلار هزينه برجاي گذاشته و در سال جاري نيز براي ادامه ساخت آن 17 ميليون دلار اختصاص داده شده است، با اين اوصاف هنوز زمان قطعي پايان اين پروژه مشخص نشده است.
بودجه اوليه بازسازي تئاتر کمدي موزيکال دولتي آذربايجان که آخرين بار در سال 2001 ميلادي بازسازي شده بود، بالغ بر 21 ميليون دلار بود که دولت به‌علت عدم كفايت اين مبلغ، براي سال جاري نيز حدود 30 ميليون دلار را براي اين کار اختصاص داد. از مجموع برآوردها مشخص است که سهم بسيار زيادي از اين بودجه ها به جيب پيمانکاراني مي رود که با استفاده از رانت هاي دولتي و وابستگي به خاندان حاکم در پوشش طرح هاي عمراني اموال عمومي مردم را به نفع خود مصادره مي کنند.
پسر 11 ساله علي‌اف در بندر دبي واقع در امارات متحده عربي، يک ملک به قيمت بيش از 30 ميليون پوند خريداري کرده است. اين در حالي است که بر طبق ارقام رسمي، ۴۰ درصد جمعيت روستايى جمهورى آذربايجان زير خط فقر زندگى مي‌كنند.
اين در حالي است که سطح فقر در اين کشور به ميزان قابل توجهي در حال افزايش است و معلمان و اساتيد دانشگاهي اين کشور با درآمد ماهيانه 400 منات (حدود 500 هزار تومان) شرايط بسيار دشواري دارند. البته تحرکاتي از سوي مردم در اعتراض به اوضاع کنوني بروز مي کند که به شدت از سوي دولت سرکوب مي شود، نمونه‌هاي آن را در بروز اعتراضات مردم مناطق قبا و منطقه سيل‌زده صابرآباد مي توان مشاهده كرد كه از فساد موجود در ميان حاكمان و كارگزاران فاسد اين جمهوري شكايت دارند و از هر فرصتي براي ابراز نارضايتي خود بهره مي برند.
د: فساد در ارگان هاي نظامي
ميزان حيف و ميل اموال عمومي در ارگان هاي نظامي نيز همان روال معمول جامعه آذربايجان را دارد، به نحوي که از بودجه کلان نظامي اين کشور تقريبا مبلغي براي انجام پروژه هاي عمراني به نفع نظاميان باقي نمي ماند. يک افسر ارتش آذربايجان چندي پيش يک فيلم ويدويي را منتشر کرد که نشان مي دهد سربازان و افسران ارشد ارتش با اشاره به حجم اين فسادها مي‌گويند که براي ترميم پادگان خود در منطقه بيلقان مجبور شده‌اند از جيب خود براي خريد مصالح ساختماني خرج کنند.
يک افسر عالي رتبه ارتش در ويديوي منتشر شده مي‌گويد: باد باعث تخريب بام و همچنين سرويس بهداشتي که 20 روز پيش آن را ساخته بوديم شد. وي افزود: «فرمانده گفت که ما بايد خودمان آنها را تعمير کنيم، ما مجبور به اين کار شديم. ما کارت‌هاي حقوق خود را گرو گذاشتيم تا مصالح ساختماني بخريم.» آمارها نشان مي‌دهد که صدها نفر از اعضاي ارتش آذربايجان به دليل حوادث غير رزمي در طول شش سال گذشته جان باخته‌اند.
نقض حقوق بشر و آزادي هاي فردي
با موضع دوگانه غرب در قبال حقوق بشر و آزادي هاي فردي در دولت هاي مختلف و حمايت محور استعماري و غربي از دولت الهام علي‌اف در آذربايجان با وجود اينکه مردم اين کشور به شدت از سوي دولت مورد خفقان و ظلم قرار دارند، اما معمولا سازمانهاي بين المللي در قبال اين اتفاقات سکوت مي کنند، البته با تمرکز رسانه هاي مختلف بر حوادث يک کشور، اين سازمان ها نيز معمولا مجبور به واکنش مي شوند، اين موضوع در قبال آذربايجان نيز صادق است، خفقان و ناديده گرفتن حقوق بشر در اين کشور و نقض آزادي هاي فردي و اجتماعي در طول 20 سال حاکميت علي‌اف ها در اين کشور به يک اپيدمي تبديل شده است، دولت آذربايجان به شدت روحيه ديكتاتوري دارد و با هرگونه اعتراض مردمي و يا تلاش براي ايجاد فضاي باز سياسي در اين كشور مخالفت مي ورزد.
دستگيري مخالفان، بازداشت و كتك زدن روزنامه نگاران و خراب كردن خانه هاي مردم، افزايش تحرکات اسلام ستيزانه، بازداشت فعالان مذهبي و برخورد خشن دولت باکو با برگزاري تجمعات مردمي از مهمترين موارد نقض حقوق بشر آذربايجان است. دولت آذربايجان خانه هاي مردم را در شهر تاريخي باكو به نفع ساختمان سازهاي ثروتمند خراب مي کند، هزاران نفر از خانه هايشان بيرون شده اند و بعضا هنگامي که از خانه هايشان بيرون نيامده اند، خانه را بر سر آنها خراب مي کنند. "القار زاي" يکي از اين افراد است، او مي گويد يك شب وقتي با پسر و همسرش خوابيده بود خرابكارها سقف خانه اش را ويران كردند.
در جريان ساخت استاديوم محل برگزاري مسابقات يورو ويژن 281 خانوار از خانه هايشان بيرون رانده شدند تا راه را براي ساخت محل برگزاري مسابقه هموار کنند. دولت بيش از 700 ميليون دلار صرف ساخت وساز اين محل کرد، در حاليکه غرامت افرادي که آواره خيابانها شده اند را به طور کامل پرداخت نکرد. تخليه اجباري فقط مربوط به يوروويژن نمي شود، در طي سه سال گذشته 4000 خانه در باکو تخريب شده است.
الهام علي‌اف که مانند برخي سران کشورهاي منطقه حس شهرت و قدرت را در خيال خود مي پروراند، با ايده برگزاري مسابقات آوازخواني اروپا با عنوان يورو ويژن سعي کرد علاوه بر کسب عايدات مادي، وجهه خود در جهان را بهبود بخشيده و شهرت بيشتري کسب کند، علي‌اف همچنين به دنبال خوش خدمتي به غرب بود تا به آنها نشان دهد در سرکوب اعتقادات مردم شيعه کشور خود موفق عمل کرده است، اين نقشه ناشيانه البته بسيار بيشتر از سودي که براي خاندان حاکم آذربايجان داشت، به ضرر آنها تمام شد، در تمرکز رسانه هاي مختلف به اوضاع آذربايجان ناشي از مسابقات يوروويژن بود که مردم جهان ماهيت واقعي حکومت آذربايجان را که غرب سعي در پنهان کردن آن داشت، ديدند. به اين ترتيب سازمان هاي حقوق بشري که پيشتر ترجيح مي دادند در قبال جنايت هاي خاندان علي‌اف عليه مردم سکوت کنند، دست به قلم شدند:
سازمان ديده بان حقوق بشر در آستانه برگزاري مسابقات يورو ويژن در جمهوري آذربايجان از بابت شرايط وخيم آزادي بيان و رسانه‌ها در اين کشور هشدار داد. در اين گزارش به تلاش‌هاي بي ثمر اتحاديه پخش‌کنندگان اروپايي (EBU) در اين زمينه اشاره شده است.
سازمان عفو بين‌الملل نيز در گزارش اخير خود از اقدامات دولت باکو در زمينه مقابله با آزادي بيان و آزادي برگزاري تجمع در جمهوري آذربايجان انتقاد کرد و به اين کشور رتبه صفر داد. سازمان عفو بين الملل دست کم به 17 مورد از نقض آزاديهاي فردي در پرونده جمهوري آذربايجان اشاره کرده است. روزنامه واشنگتن پست در گزارشي به همين مناسبت نوشت که جمهوري آذربايجان در ميان۱۷۸ کشور جهان، در زمينه آزادي بيان، در جايگاه ۱۶۲ ايستاده است.
شبکه دو تلويزيون هلند هم در اين زمينه يک مستند تکان دهنده از بحران حقوق بشر در جمهوري آذربايجان نشان داد. در اين مستند فيلم‌هايي از خراب کردن خانه هاي مردمي پخش شد که مي بايست در محل خانه هاي آنها تالار پر زرق و برق مسابقات يوروويژن 2012 ساخته مي شد. ويدئوهايي از برخورد پرخشونت پليس با معترضان و فشار از راه هاي گوناگون بر خبرنگاران منتقد براي خاموش کردن صداي آنها در معرض ديد تماشاگران جهاني قرار گرفت.
مضرات اين مسابقات براي خاندان علي‌اف به همين جا ختم نشد، ناسازگاري فرهنگي مسابقات رقص اروپايي با فرهنگ عمومي مسلمانان آذربايجان، تظاهرات اعتراض آميز زيادي را در شهرهاي مختلف اين کشور ايجاد کرد، اعتراض هايي که گرچه به شدت از سوي دولت سرکوب شد، اما مي تواند جرقه هاي تغيير در ساختار حکومت اين کشور را ايجاد کند.
بن‌بست مطبوعات در آذربايجان
بر اساس گزارش سازمان بين‌المللي "گزارشگران بدون مرز" جمهوري آذربايجان از لحاظ آزادي مطبوعات در بين 179 کشور جهان رتبه 162 را دارد. آذربايجان در طول سال 2011 ميلادي يکي از مهمترين مراکز فشار و اختناق در برخورد با حق آزادي بيان و انديشه بوده است. در ماه‌هاي اخير بيش از سي بيانيه از سوي تشکل هاي بين المللي و داخلي در محکوميت فشار بر خبرنگاران در آذربايجان منتشر شده است. ضرب و شتم و بازداشت خبرنگاران و اخراج خبرنگاران خارجي از کشور از اقدامات رايجي است که عليه اصحاب رسانه در اين کشور اعمال مي‌شود.
در همين راستا "ادراک عباس‌اف" برنده جايزه مطبوعاتي که اقدام به انتشار اخبار تخريب خانه‌ها در روستاي خود «سولتپه» در خارج از باکو کرده بود، مورد ضرب و شتم وحشيانه مأموران امنيتي شرکت دولتي نفت قرار گرفت. او در اثر اين حمله مدت‌ها در بيمارستان بستري شد و علاوه بر شکستگي دنده، بينايي يک چشم خود را نيز از دست داد. زماني که او مورد حمله واقع شد، ژاکت زرد براقي بر تن داشت که نشان مي‌داد او يک خبرنگار است.
شاهدان عيني اظهار مي کنند مأموران امنيتي در حالي که او بيهوش بوده، به مدت 15 دقيقه او را مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند. عباسف مي گويد که کاملاً روشن است که هدف آنها کشتن من بود. پيش از اين حمله نيز پدر عباس‌اف مورد حمله قرار گرفت و به بيمارستان منتقل شد. خانه و ماشين او نيز در معرض پرتاب سنگ قرار گرفت و پسر شش ساله‌اش به طرز مشکوکي توسط خودرو زير گرفته شد. هيچ کس متهم به انجام اين حملات نشد.
ستيز با اکثريت 95 درصدي مسلمان
در آذربايجان همانند ساير بخش‌ها و حوزه‌ها، در حوزه دين مشکلات اساسي وجود دارد، در 20 سال گذشته جمعيت ديني کشور در بدترين شرايط بوده است، اين مشکلات باعث خدشه‌دار شدن آزادي اعتقادات ديني شده است و قوانين مصوب روز به روز دين و دينداري را محدود کرده است. مقامات آذربايجان مساجد را به بهانه هاي مختلف تعطيل و تخريب مي کنند و در باکو به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال 2009 سه مسجد تخريب شد، ممنوعيت حجاب در اين کشور مسلمان، مردم را آزار مي دهد و دختران با اعتقاد مذهبي به بهانه حجاب حق اوليه و مشروع خود در تحصيلات مدارس و دانشگاهي را از دست مي دهند.
نشانه هاي هجمه هاي فکري و رسانه اي عليه دين مبين اسلام و بويژه تشيع اخيرا به وضوح در آذربايجان قابل مشاهده است. در ماه هاي منتهي به سال 2012 ممنوعيت هاي قانوني جديدتري عليه اسلام به تصويب مجلس جمهوري آذربايجان رسيد. از جمله تصدي امور ديني توسط روحانيون تحصيل کرده در خارج از کشور و نيز تبليغ دين توسط روحانيون خارجي در جمهوري آذربايجان ممنوع شد. جريمه هاي مالي و حبسهاي درنظر گرفته شده براي نقض کنندگان ممنوعيت هاي اعمال شده عليه فروش و توزيع کتب و اشياي ديني در اين کشور نيز با تصويب مجلس ملي جمهوري آذربايجان در ماه هاي پاياني سال 2011 ميلادي به چند برابر افزايش يافت.
در روزهاي آغازين سال 2012 ميلادي بيانيه‌اي فرمايشي عليه دين اسلام با امضاي 54 تن از نويسندگان و روزنامه نگاران خودفروخته در مطبوعات اين کشور منتشر شد. اين بيانيه که بنام جمهوري آذربايجان صادر شد، مدعي بود که دين اسلام به زور به مردم اين سرزمين قبولانده شده است. در کنار صدور اين بيانيه ضداسلام و انتشار آن در مطبوعات جمهوري آذربايجان، انتشار مقالات متعدد ديگر نيز به منظور زيرسؤال بردن تشيع و نهاد مرجعيت و تقليد از مراجع شيعي نيز در دستور کار رسانه‌هاي باکو قرار گرفته است. منع برگزاري مناسک مذهبي از جمله در ماه‌هاي رمضان و محرم، مخالفت با اقامه نماز در پادگان‌ها و… از ديگر تلاش‌هاي سازمان يافته مقامات جمهوري آذربايجان براي مقابله با اسلام است.
مسابقات يورو ويژن را نيز که البته با انگيزه هاي متعددي برگزار شده بود، مي توان يکي از مظاهر اسلام‌ستيزي علي‌اف دانست، فيروز هاشملي، روزنامه‌نگار سرشناس آذري در مورد اوضاع فرهنگي کشور مي‌گويد: «در کشوري که فرهنگ آن از بين رفته و رقص عربي و مسابقه ملکه زيبايي مد شده، امور ايدئولوژيک يا در دست نادان‌هاست يا در دست دشمنان.» او مي‌افزايد: اگر حرامزاده‌اي را که در اروپا مشهور شده است بياوري و صدها هزار دلار در جيب او بگذاري، هيچ کار مفيدي براي فرهنگ کشور انجام نداده‌اي.
علي‌اف که به‌تازگي با ساخت و رونمايي از نماد اُبليسک، سرسپردگي خود را به شيطان به اثبات رساند، با اعمال سياستهاي ضد ديني از جمله ممنوعيت استفاده از حجاب در مدارس، تخريب مساجد، مراکز ديني، اسلامي و دستگيري و شکنجه علما، روحانيون و اعضاي حزب اسلامي آذربايجان به دليل فعاليت‌هاي مذهبي و ديني و همچنين صدور احکام حبسهاي طولاني‌مدت از 5 تا 12 سال عملاً خود را در مسير سقوط قرار داده است؛ اين در حالي است که ماده 18 اعلاميه جهاني حقوق بشر تأکيد دارد که هرکس حق دارد از آزادي انديشه، وجدان و مذهب بهره‌مند شود.
همچنين طبق ماده 27 ميثاق بين‌المللي حقوق مدني ـ سياسي در کشورهايي که اقليت‌هاي نژادي، مذهبي يا زباني وجود دارند، اشخاص متعلق به اقليت‌هاي مزبور را نمي‌توان از اين حق محروم کرد.8
