اگر تصميم گرفتيد در تعطيلات تابستان به دياري ناشناخته و غني از موهبت‌هاي الهي و پر از جاذبه‌هاي شگفت‌انگيز سفر كنيد، سيستان و بلوچستان گزينه مناسبي براي لذت بردن از اين ايام و عملي كردن تصميم‌تان است.
به گزارش جام جم، كمتر پيش مي‌آيد كه اين ديار ناشناخته را براي سفر انتخاب كنيم غافل از آن كه اين استان سرشار از جاذبه‌هاست و به هر سوي آن كه مي‌نگري تنها زيبايي مي‌بيني و بس.
براي سير در سيستان و سياحت در بلوچستان بايد يكهزار و 605 كيلومتر راه پيمود تا به مركز استان، زاهدان، رسيد.
اين شهر از شمال به استان خراسان جنوبي، از شمال شرق به شهرستان زابل، از غرب به استان كرمان و از جنوب به خاش و ايرانشهر و از شرق به افغانستان و پاكستان محدود است. نام قديم آن دزداب بود كه سال 1351 به زاهدان تغيير پيدا كرد.
سيستان و بلوچستان داراي چهار بخش‌مركزي ميرجاوه ـ نصرت‌آباد و سه شهر زاهدان، ميرجاوه و نصرت‌آباد، هشت‌دهستان به نام‌هاي حرمك، مركزي، لاديز، شورو، ميرجاوه، نصرت‌آباد، دومك و كورين است.
چه جاهايي را ببينيمدر 65 كيلومتري جنوب غربي شهر ميرجاوه منطقه‌اي بسيار زيبا و شگفت‌انگيز به نام روستاي تمين خودنمايي مي‌كند كه در قسمت شمالي قله تفتان قرار دارد، آب و هواي اين روستا در تابستان‌ها خنك و در زمستان‌ها سرد است.
چشمه آب معدني موسي يكي ديگر از جاذبه‌هاي طبيعي اين منطقه است كه از خصوصيات بارز آن دارا بودن املاح معدني مفيد و درجه حرارت آن است كه در زمستان آب گرم و تابستان آب خنك دارد.
غار طبيعي لاديز جاذبه‌اي ديدني است كه براي ديدن آن بايد به 100 كيلومتري شهرستان زاهدان و 10 كيلومتري شهر ميرجاوه رفت.
اگر بخواهيم جاذبه‌هاي تاريخي را معرفي كنيم بهتر است اول از همه سري به بازارچه سرپوش بزنيم. اين مجموعه معماري در مركز شهر و در بافت قديمي آن حدفاصل خيابان‌هاي طالقاني و امام(ره) قرار گرفته است.
پس از آن براي ديدن خانه ابويي سري به خيابان شريعتي، جنب دانشكده پرستاري و مامايي زاهدان مي‌زنيم؛ اين بنا به دست استاد «محمدعلي محمودي» كه از معماران بنام شهر يزد است، ساخته شده.
بد نيست از قبرستاني به نام هفتاد ملا با حدود 500 مترمربع وسعت كه به‌صورت كماني در بخش شرقي روستاي روپس در سينه كوه واقع شده است، ديدن كنيد. قبور اين گورستان در نوع خود بي‌نظير و منحصر به فرد است.
چه چيزي بخريم؟به مهم‌ترين قسمت سفر رسيديم كه سوغات بردن گوشه‌اي از هنر سيستان است. پس از اتمام گشت و گذار در زاهدان مي‌توانيد از صنايع‌دستي اين شهر همچون سوزن‌دوزي، سكه‌دوزي، گليم‌بافي، زيورآلات سنتي و البسه محلي ديدن كنيد و البته با نيم‌نگاهي به بودجه‌تان از اين صنايع دستي سوغات ببريد.
زابل، برگي از تاريخ كهن ايرانزابل در جنوب شرقي ايران و شمال استان واقع شده و براساس آخرين تقسيمات كشوري داراي چهار‌بخش شيب‌آب، پشت‌آب، مركزي و ميان كنگي و چهار‌شهر محمدآباد، اديمي، بنجار و دوست محمد و همچنين 13 دهستان و حدود 937 روستاست.
جاذبه‌هاي طبيعي: بزرگ‌ترين پهنه آب شيرين ايران در مواقع پرآبي درياچه هامون است كه به سه‌قسمت هامون پوزك، هامون صابوري و هامون هيرمند تقسيم مي‌شود.
در سفر به استان سيستان و بلوچستان به تنها عارضه دشت سيستان يعني كوه خواجه يا كوه رستم هم سري بزنيد. اين عارضه با مواد آتشفشاني سخت در 30 كيلومتري غرب زابل، وسط درياچه هامون شكل گرفته و داراي 612 متر ارتفاع است.
رودخانه هيرمند: از اين رودخانه در متون كهن از جمله اوستا به نام هتومنت ياد شده كه باعث آباداني و تشكيل تمدن عظيم حاشيه شرقي فلات ايران شده است.
جاذبه‌هاي تاريخي: در 56 كيلومتري زابل، جاده زابل ـ زاهدان، يكي از جاذبه‌هاي تاريخي استان به نام شهر سوخته قرار گرفته است. اين شهر بزرگ با 5 هزار سال قدمت و 151 هكتار وسعت، شناسنامه پرافتخار سيستاني‌هاست. گورستان شهر سوخته با 25 هكتار وسعت و 40 هزار گور به عنوان يكي از وسيع‌ترين گورستان‌هاي قبل از تاريخ كمك بسياري به پژوهش درباره روند شكل‌گيري تمدن حاشيه هيرمند مي‌كند.
به كوه خواجه برويد تا با يك تير چند نشان بزنيد، زيرا مي‌توانيد از مجموعه‌اي از آثار دوره‌هاي مختلف تاريخي و اسلامي ازجمله بناي وسيع آتشكده، قلعه‌هاي خشتي، راه‌ها و دالان‌هاي قديمي، برج و باروها و حصارهاي مختلف، چند زيارتگاه، قبور سنگي، كاخ و شهري كوچك و آثاري همچون كك كهزاد، ارگ چهل‌دختر، قلعه كافران، اتاق بي‌باد، ارگ سرسنگ، آرامگاه آسيابان پير گندم‌بريان و... ديدن كنيد.
از ديگر آثار تاريخي شاخص اين شهرستان مي‌توان به آتشكده كركويه، قلعه مچي، آسبادها، زيارت بي‌بي دوست، ارگ سه كوهه، قلعه رستم و كنسولگري انگليس اشاره كرد.
صنايع دستي: مهم‌ترين صنايع دستي اين شهرستان شامل حصيربافي (بافت پرده، ساخت قايق‌هاي محلي توتن) خامه‌دوزي، قالي‌بافي و گليم‌بافي است.
در سراوان به ديدار نخل و آفتاب برويدسراوان با سابقه‌اي تاريخي و تمدني بسيار كهن شرقي‌ترين شهرستان استان سيستان و بلوچستان است كه در فاصله 340 كيلومتري از مركز استان واقع شده و فاصله آن تا پايتخت يك هزار و 925 كيلومتر است. اين شهرستان داراي آب و هواي گرم و خشك و از نقاط خوش آب و هوا و حاصلخيز است.
جاذبه‌هاي‌طبيعي: تپه نمكي پديده‌اي طبيعي و كم‌نظير آرميده در نقطه مياني روستاي گشت واقع در شهرستان سراوان است. اين اثر طبيعي شامل تپه‌اي نمكين مملو از املاح معدني است كه آرام‌آرام از دل آن مي‌جوشد و بر سطح زمين روان مي‌شود و تپه حاصله، نمك به‌جا مانده از اين آب روان است.
جاذبه‌هاي تاريخي: قلعه سيب يكي از سالم‌ترين و زيبا‌ترين قلعه‌هاي دوره اسلامي در 45 كيلومتري جنوب غربي شهر سراوان در بخش سيب و سوران واقع شده است و نزديك به 27 متر ارتفاع دارد.قلعه كنت در 80 كيلومتري جنوب غربي شهر سراوان در روستاي كنت بخش هيدوچ اين شهرستان واقع شده است. اين مجموعه روي صخره‌اي طبيعي در سه طبقه ساخته شده و حدود 13 متر از سطح زمين ارتفاع دارد. از ديگر آثار شاخص تاريخي سراوان مي‌توان به سنگ‌نگاره شير پلنگان، سنگ‌نگاره دره‌نگاران و مسجدجامع دزك اشاره كرد.
صنايع دستي: مهم‌ترين انواع صنايع دستي شهرستان سراوان سوزن‌دوزي، سكه‌دوزي، گليم‌بافي، زيورآلات سنتي، البسه محلي، سفال كلپورگان و حصيربافي است.
ايرانشهر، سرزمين هميشه بهاراين شهرستان از شمال به زاهدان، از شمال شرق به خاش، از غرب به بم و جيرفت، از شرق به سراوان، از جنوب به نيك‌شهر و از جنوب شرقي به شهرستان سرباز محدود مي‌شود.
درگذشته پهره‌فهرج و پهنه نام داشته و مركز سياسي بلوچستان بوده است.
جاذبه‌هاي طبيعي: در اين شهرستان چشمه‌هاي آب گرم به‌وفور ديده مي‌شود كه از معروف‌ترين آنها چشمه آبگرم بزمان است.
رودخانه دامن و نخلستان‌هاي آن هم جاذبه‌اي زيبا براي مسافران است. اين رودخانه از مجاورت روستايي به همين نام مي‌گذرد.
كوه بزمان (زنده كوه) در شمال چاله جازموريان با ارتفاع سه هزار و 697 متر از سطح دريا قرار گرفته است.
رودخانه بمپور يكي از رودخانه‌هاي دائمي و پرآب بلوچستان است و از ارتفاعات كارواندر كه در 120 كيلومتري شمال شرقي ايرانشهر واقع شده است سرچشمه مي‌گيرد.
جاذبه‌هاي تاريخي: اسپيدژ يكي از مهم‌ترين كانون‌ها و مراكز استقرار متعلق به دوران پيش از تاريخ و هزاره‌هاي دوم و سوم پيش از ميلاد در شهرستان ايرانشهر است. گورستان اسپيدژ حدود 25 هكتار وسعت دارد و آثار دو دوره متمايز اسلامي و پيش از تاريخ را دربر دارد.
قلعه ناصري در مركز ايرانشهر واقع شده كه در گذشته به عنوان مركز حكمراني ايالات بلوچستان استفاده مي‌شده است.
ناصرالدوله، فرمانرواي وقت ايالت كرمان و بلوچستان، پيشنهاد ساخت يك دژ نظامي عظيم را در شهر ايرانشهر به ناصرالدين شاه قاجار مي‌دهد كه ناصرالدين شاه با آن موافقت مي‌كند و به اين طريق كار ساخت قلعه سال 1264 هجري قمري پس از هفت سال به اتمام مي‌رسد.
صنايع‌دستي: سوزن‌دوزي، سكه‌دوزي، گليم‌بافي، زيورآلات سنتي، البسه محلي و حصيربافي از جمله صنايع دستي بومي منطقه و مناسب براي سوغات است.(جام جم - ضميمه چمدان)
