هنوز زخم هاي برجامانده بر تن سي وسه پل اصفهان، ترميم نشده كه خبر جديدي از شاهكار متروي اصفهان به گوش مي رسد. اين طور كه بعضي منابع روايت كرده اند خط دوم متروي اصفهان قرار است از شمال ميدان نقش جهان عبور كند.
ميدان نقش جهان، از يادگارهاي دوره صفويه، يكي از ميراث ثبت شده جهاني در اصفهان است كه در سال هاي گذشته نيز به دليل ساختن برج جهان نما در حريم ديداري اين ميدان، در تهديد خروج از سياهه آثار جهاني ميراث بشريت قرار گرفته بود.
اصفهان پيش از اين نيز خاطره تلخ عبور خط يك مترو از نزديكي سي وسه پل و برخورد دستگاه تي بي ام با بخشي از رمپ جنوبي پل را در ذهن دارد: زخمي كه هنوز التيام نيافته و چه بسا با عبور قطارها هرگز التيام نيابد. با وجود اين خاطره تلخ، حالاباز هم حاميان ميراث فرهنگي نگرانند: نگران تجربه يي مشابه سي وسه پل و چه بسا تلخ تر...
پيش از اين تاريخ در بند دوم مصوبه جلسه شصت و ششم شواري عالي هماهنگي ترافيك شهرهاي كشور كه در تاريخ بيست و دوم اسفند سال 85 تشكيل شد، آمده است: «براي توسعه حمل و نقل عمومي به ويژه حمل و نقل ريلي درون شهري، خط دوم قطار شهري اصفهان در مسير شرقي- غربي به طول حدودا 23 كيلومتر از دپوي زينبيه تا ميدان شهداي خميني شهر با عبور از خيابان هاي زينبيه شمالي، ميدان لاله، زينبيه جنوبي، ميدان قدس، علامه مجلسي، ميدان قيام، هاتف، چهارراه شكرشكن، حافظ، شمال ميدان امام(ره) (تاكيد از نگارنده است)، سپاه، ميدان امام حسين(ع)، عليقلي بيك، چهارسوق، آذرمهر، تقاطع بزرگراه خرم-خيام، بلوار اشرفي اصفهاني و نهايتا ميدان شهداي خميني شهر خواهد بود.»
تا پيش از اين مسوولان شهري اصفهان مي گفتند در صورتي كه حكم جديدي از شوراي عالي ترافيك دريافت نكنند با استناد به همين مصوبه خط شرقي-غربي متروي اصفهان را از زير ميدان نقش جهان عبور خواهند داد. رييس شوراي شهر اصفهان چندي پيش در يك نشست خبري با تاكيد بر اينكه خط دوم مترو مصوبه سال 83 شوراي عالي ترافيك كشور را دارد، گفت: اين مصوبه براي اجراي خط دوم مترو شرط است. عباس حاج رسولي ها اظهار داشت: حتما كارشناسان ميراث فرهنگي در جلسه شصت و ششم حضور داشته اند، خيلي بعيد است مصوبه بدون حضور آنان تاييد شده باشد. وي همچنين درباره نظر يونسكو گفت: حتما نظرات يونسكو هم در مذاكرات لحاظ شده است. آنها گفتند ما با هزينه خودمان كارشناس مي فرستيم.
با ايراد اين سخنان از سوي اين مقام مسوول تعدادي از خبرنگاران با اشاره به تهديد يونسكو مبني اينكه در صورت عبور مترو از زير ميدان نقش جهان، آن را از فهرست آثار ثبت جهاني خارج مي كند، از وي خواستند تا اين مستندات را در اختيار اصحاب رسانه قرار دهد.
حاج رسولي ها در اين جلسه تاكيد كرد: حتما ميراث فرهنگي عضو شوراي عالي ترافيك است. وزارتخانه هاي زيادي در شورا عضوند و مصوبه ها را امضا مي كنند. وي در برابر سوال خبرنگاران مبني بر اينكه اگر ميراث فرهنگي مصوبه را امضا نكرده باشد، شما مترو را زير ميدان عبور مي دهيد، گفت: خيلي بعيد است به آن جلسه دعوت نشده باشند. من حتي اسامي اعضاي شوراي عالي ترافيك در آن زمان را هم مي توانم در اختيار شما بگذارم.
امين پور رييس اسبق ميراث فرهنگي و گردشگري استان اصفهان نيز در گفت وگو با خبرنگار ما تاييد كرد معاون وقت سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور در جلسه 66 شوراي عالي ترافيك حضور داشته است.
همه اينها در حالي است كه درصورتجلسه 66 اين شورا، اسامي اعضاي حاضر در جلسه آمده است. طبق اين صورتجلسه، كارشناسان ميراث فرهنگي در نشست 66 حضور نداشته اند. سوال اينجاست كه چرا رييس اسبق سازمان ميراث فرهنگي اطلاعات ناصحيحي درباره اعضاي حاضر در نشست ياد شده دارد؟ و رييس شوراي شهر اصفهان با چه اطميناني از تاييد كارشناسان ميراث فرهنگي صحبت مي كند؟
از سوي ديگر در حالي كه مسوولان شهري اصفهان بر وجود مصوبه تاكيد دارند، يكي از كاركنان سازمان ميراث فرهنگي اصفهان در گفت وگو با خبرنگار ما تاكيد كرد: از ابتداي شروع عمليات مترو اداره كل ميراث فرهنگي اصفهان به عنوان متولي حفظ و صيانت از آثار تاريخي استان از تمام راه هاي ممكن براي اصلاح مسيرهايي كه آثار تاريخي را مورد تهديد قرار مي داد، اقدام كرده است. وي ادامه داد: مكاتبات متعدد با ارگان هاي ذي ربط، جلسات توجيهي متعدد، اعلام ضوابط موجود و خطراتي كه آثار تاريخي را تهديد مي كند و در نهايت اقدام حقوقي از جمله اين اقدامات بوده است. وي با يادآوري اتفاقي كه درباره خط يك مترو افتاد، گفت: با وجود تمام اين تلاش ها مصوبه شوراي عالي هماهنگي ترافيك شهر هاي كشور مبني بر عدم ورود مترو به خيابان چهارباغ ناديده گرفته شد. اين منبع تصريح كرد: در كشورهايي كه عمليات مترو در محوطه هاي تاريخي در جريان است، كارشناسان آثار تاريخي از ابتداي كار حضور دارند و در صورتي كه تهديدي متوجه آثار باشد كار را متوقف خواهند كرد. وي ادامه داد: اما سازمان قطار شهري اصفهان به درخواست اوليه اداره كل ميراث فرهنگي درباره حضور كارشناسان اين سازمان، در محدوده كارگاه هاي خط يك مترو بي اعتنايي كرد. وي تاكيد كرد: با اين سابقه آيا سازمان قطار شهري از توانايي هاي لازم فني و نيز پايبندي به تعهدات و ضوابط و مصوبات قانوني برخوردار است؟
اين فعال ميراث فرهنگي درباره خسارات احتمالي عبور مترو از ميدان نقش جهان گفت: بازارهاي پيرامون خيابان حافظ و سپاه (دو خيابان منتهي به ميدان نقش جهان از سمت غرب و شرق) و بناهاي واقع در جداره خيابان سپاه، بانك تجارت، بانك ملي و بانك سپه كه از بناهاي ارزشمند دوره پهلوي هستند و در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده اند، در معرض خطر قرار مي گيرند. ساير بناهاي واقع در ميدان و نيز بناي تاريخي چهل ستون نيز در خطر آسيب قرار دارند. وي اظهار كرد: تاسيسات مرتبط با تونل هاي مترو مانند هواكش ها هم از مسائل چالش برانگيزي است كه امكان ايجاد آن در محدوده آثار از نظر سازمان ميراث فرهنگي منتفي است.
مطابق با گفته هاي وي سازمان قطار شهري اصفهان در سال 82 از اداره كل ميراث فرهنگي اين استان درباره عبور مترو استعلام مي گيرد كه سازمان ميراث در پاسخ، به صراحت عبور قطار از ميدان امام را غيرممكن عنوان مي كند. استعلام مجدد در سال 89 رخ مي دهد كه پيرو صورتجلسه 8/6/89 شوراي فني ميراث اصفهان باز هم بر عدم امكان عبور خط شرقي- غربي از ميدان امام تاكيد و اين بار گزينه جايگزين هم اعلام مي كند. اين گزينه ها خيابان عبدالرزاق (خيابان موازي با ضلع شمالي ميدان امام) را پيشنهاد مي دهد كه در ادامه از خيابان حكيم (خياباني با فاصله چند صدمتري از ضلع غربي ميدان) عبور و با فاصله از باغ چهل ستون اين قسمت از مسير را طي مي كند. حدود دو ماه پيش از اين رييس سازمان ميراث فرهنگي هم در گفت وگويي با خبرنگار ما تاييد كرد سازمان يونسكو تهديد كرده است در صورت عبور خط شرقي- غربي مترو از زير ميدان نقش جهان اين اثر تاريخي را از فهرست ميراث جهاني حذف خواهد كرد.
معاون ميراث فرهنگي و گردشگري كشور نيز در همين زمينه به مهر گفته بود: اينكه گفته مي شود آنها تاييديه ما را دارند واقعيت ندارد و اگر واقعيت دارد بايد مستندات خود را ارائه كنند. سيدمسعود علويان صدر يادآور شد: براساس مصوبه هيات وزيران، بايد اجراي پروژه هاي بزرگ به تاييد سازمان ميراث فرهنگي برسد. وي اضافه كرد: ما به همراه مديريت استان از همان اول اعلام كرده ايم كه اين اقدام مورد تاييد ما نيست. علويان صدر هم در اين گفت وگو از ارسال نامه يي با امضاي رييس سازمان ميراث فرهنگي كشور به شوراي عالي ترافيك با هدف لغو مصوبه ياد شده خبر داد و گفت: انتظار مي رود اين موضوع با تشكيل نخستين جلسه شوراي عالي ترافيك بررسي شود.
همزمان اظهارنظرهايي هم از جانب استاندار اصفهان به گوش مي رسيد. عليرضا ذاكر اصفهاني، در جلسات متعدد ابراز كرده بود در مدتي كه بر سمت خود باقي است اجازه نخواهد داد تونل شرقي-غربي از زير ميدان نقش جهان عبور كند.
با همه اين احوالات مدتي بعد استاندار و شهردار اصفهان در دو نشست خبري كه از نظر زماني به هم نزديك بودند صحبت هاي جديدي اظهار كردند. لحن استاندار اصفهان نرم تر شده بود. ذاكر اصفهاني با بيان اينكه حفظ و حراست از ميراث فرهنگي اولويت اول ما است، اعلام كرد: قرار است معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به اصفهان سفر كند تا با هماهنگي وي و رييس سازمان ميراث فرهنگي بهترين تصميم در اين زمينه گرفته شود و موضوع از طريق رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري نيز پيگيري شود. وي قول داد: بدون ترديد، نتيجه گيري سازمان ميراث فرهنگي و يونسكو براي ما مرجع است و بر اساس تصميم اين نهادها عمل خواهيم كرد.
شهردار اصفهان هم در نشست خبري خود با تاييد صحبت هاي استاندار بيان كرد كه نظرات وي در زمينه مترو همسو با نظرات ذاكر اصفهاني است. مرتضي سقاييان نژاد، در حاشيه نشست خود به خبرنگار ما گفت: من به شما قول مي هم تا تعامل كامل بين همه دستگاه ها نباشد وارد اجراي اين خط نمي شويم. حال بايد ديد با توجه به سابقه عدم اجراي صحيح مصوبه عبور خط يك مترو از خيابان شمس آبادي، آيا مديران اصفهاني، در تونل كشي خط دوم بر قول خود باقي خواهند ماند يا ميدان نقش جهان هم به سرنوشتي مشابه سي وسه پل دچار خواهد شد؟
منبع: اعتماد
