از زمان تشدید تحریمهای غرب علیه بخشهای مالی و انرژی ایران، بحث درباره راههای دور زدن این تحریمها از سوی ایران و شیوههای ادامه حیات اقتصادی کشور، به یکی از مباحث مورد توجه رسانهای تبدیل شده است. در جدیدترین مطلب از این دست، گزارشی از افغانستان، از استفاده ایران از این کشور به منظور دور زدن تحریمها حکایت دارد.
به گزارش «تابناک»، در هفتههای اخیر، موضوع تجارت طلا در افغانستان، به یکی از موضوعات مهم و بحثبرانگیز تبدیل شده است. خروج مقادیر بسیاری طلا از این کشور، به شدت مورد توجه مقامات افغان و کارشناسان اقتصادی قرار گرفته و ایران به عنوان یکی از عوامل دخیل در این ماجرا معرفی شده است.
روزنامه «نیویورک تایمز» که گزارشی را در این زمینه منتشر کرده، مینویسد موضوع قاچاق طلا، از تابستان گذشته در افغانستان جدا بروز پیدا کرده است. مسافرانی که کیفهای پر از طلا با خود حمل میکنند، به خارج از افغانستان پرواز کرده و بیشترشان به دبی میروند.
بر پایه این گزارش، تنها در دو هفته پایانی ماه اکتبر، بیش از ۲۵۰ کیلوگرم طلا به ارزش بیش از چهارده میلیون دلار از این کشور بیرون برده شده است.
البته ناگفته نماند که این نقل و انتقالات، کاملاً شفاف و قانونی انجام میگیرد و هیچ منعی در خروج طلا از افغانستان نیست؛ با این حال، «نورالله دلاوری»، رئیس بانک مرکزی افغانستان بر این باور است، افزایش شدید حجم این تجارت، موضوعی مشکوک است و دولت این موضوع را در دست بررسی دارد.
اما از آنجا که بیشتر بخشهای اقتصاد افغانستان با شفافیت اندکی کار میکنند، ردیابی این موضوع دشوار است؛ اینها همه در حالی است که نزدیک ۹۰ درصد فعالیت مالی بیرون از چهارچوب بانکهای رسمی انجام میگیرد. وجود قراردادهای نوشته شده و دفاتر حسابداری، امری نادر است و همین موارد، کار مقامات افغان را سخت میکند.
با این حال، به باور تحلیلگران و همچنین فعالان اقتصادی حاضر در افغانستان، دو گزینه عمده، مهمترین عوامل دخیل در افزایش تجارت طلا در افغانستان کارآمد است؛ نخستین، انجام فعالیتهای پولشویی از سوی گروههای قاچاقچی مواد مخدر و نیز طالبان است.
عامل دوم، استفاده ایران از فضای اقتصادی افغانستان به منظور دور زدن تحریمهاست.
نیویورک تایمز با اشاره به اینکه ایران هم اکنون با هدف دور زدن تحریمهای غرب، اقدام به خرید دلار و یورو در افغانستان میکند، مینویسد: شاید این کشور با خرید و فروش طلا در پی تأمین هدفی مشابه باشد!
این روزنامه به نقل از یک دلال در کابل مینویسد، تاجران طلا به ایران کمک میکنند تا در افغانستان فلزات گرانبها خریداری کند. ایران بهای این فلزات را در قالب نفت و یا ریال پرداخت میکند، زیرا ریال ایران در غرب افغانستان، پولی رایج به شمار میرود.
به گفته وی، پس از انجام این کار، طلای خریداری شده به دبی منتقل میشود تا با فروش در آنجا، وجه آن به صورت دلار دریافت شود. این دلارها سپس برای خرید کالاهای مورد نیاز ایران، به چین و یا همان گونه به ایران فرستاده میشوند.
گزارشها درباره استفاده ایران از طلای افغانستان برای دور زدن تحریمها، تنها چند هفته پس از آن منتشر میشود که دولت ترکیه نیز رسما مبادله طلای خود با نفت ایران را تأیید کرد. البته تفاوت در این زمینه، رسمی بودن این تجارت درباره ترکیه و غیررسمی بودن آن در رابطه با افغانستان است.
به این ترتیب، باید افغانستان را جدیدترین کانالی دانست که به منظور دور زدن تحریمهای یکجانبه وضع شده از سوی غرب، مورد بهرهبرداری ایران قرار میگیرد.