خرس یقه دار ایران نماد قدرت طبیعت محسوب می شود و برای هر کس که طبیعت را بشناسد این حیوان نشانه ای از حیات و روح طبیعت به شمار می رود اما طی سالهای اخیر خشکسالی و تعرضاتی که حیوان با انسان دارد جمعیت خرس را به شدت محدود کرده و احتمال انقراض این گونه منحصر به فرد را افزایش داده است.
به گزارش مهر، یکی از گونه های در معرض انقراض جانوری در ایران خرس سیاه آسیایی یا همان خرس یقه دار است که البته تعداد این گونه حیوانی در ایران به شدت کاهش یافته است این خرس در واقع یکی از دو گونه خرسی است که در ایران زندگی می کنند.
هر چند خرس قهوه ای در زاگرس و البرز روزگار بدی ندارند اما خرس یقه دار جنوب شرق ایران هر روز عرصه را برای ادامه زندگی برخود تنگ تر می بیند.
مهمترین مکان زندگی این خرس زیبا در جنوب شرق کشور در استان کرمان به خصوص مناطق جنوبی استان کرمان است ، هر چند چندی قبل بود که گفته شد پس از مدتها که گمان می رفت خرس سیاه آسیایی منقرض شده است از این خرس عکس گرفته شد اما پس از مدتی این حیوان دیگر دیده نشد و فراموش شد و هم اکنون پس از سالها فراموشی بار دیگر مسئولان محیط زیست استان کرمان از گرفتن عکس از یک قلاده خرس طی هفته گذشته خبر می دهند همچنین گفته شده چند قلاده خرس دیگر نیز در جنوب کرمان مشاهده شده است.
اما دشمنان اصلی این حیوان نادر در جنوب کرمان بدون شک یکی عوامل طبیعی و دیگری نیز انسانها هستند.
خشکسالی کار را به جایی رسانده است که ذخایر تغذیه موجود برای این خرس بسیار کم شده و حتی آبی هم در طبیعت برای آشامیدن این حیوان نیست.
افزایش تعرضات بین خرس و انسان/ خرس در تله دوربینها گرفتار شداز سوی دیگر تعارضات انسانی با این حیوان طبق بررسیها افزایش یافته اما این تعارضات با عشایر و کشاورزانی است که وجود این حیوانات را عاملی تهدید کننده برای خود می دانند و نتیجه آن نیز کشته شدن حیوان و یا زخمی شدن چند باره مردم محلی بوده است. اما این بار مسئولان محیط زیست کرمان اینگونه اعلام می کنند که بار دیگر این خرس در تله دورینهای افتاده است.
محمد مرادی رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کهنوج گفته است؛ محیط بانان این اداره به همراهی یک نفر از اعضای کانون محیط بانان در شامگاه هفتم آذر ماه به منطقه راسک دهستان رمشک قلعه گنج کرمان اعزام شدند که تیم مذکور موفق شد با استفاده از دوربین تله ای این اداره از یک قلاده خرس سیاه آسیایی عکس تهیه نماید.
همچنین عباسعلی دامنگیر در این رابطه خاطر نشان کرد: از میان هشت گونه خرس دنیا دو گونه در ایران زندگی می کنند که این دو گونه شامل خرس قهوه ای و خرس سیاه آسیایی می باشد.
وی می گوید: خرس قهوه ای در امتداد رشته کوه های زاگرس و البرز زیست می کند و خرس سیاه آسیاسی که در جنوب شرقی کشور در محدوده استان های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان و پراکنده است و از گونه های مهم و خاص و مورد حمایت جنوب شرق ایران می باشد. لازم به ذکر است طی چند روز گذشته در مشاهده ای دیگر رد پای یک خرس سیاه آسیایی به همراه توله اش در مناطق کهنوج کرمان مشاهده و گزارش شده بود.
خرس یقه دار گونه ای کمیاب از خرس سیاه آسیایی استمحمد قائمی، محقق محیط زیست جنوب شرق ایران در گفتگو با مهر اظهارداشت: خرس سیاه آسیایی از کوههای بحر آسمان استان کرمان تا خاور دور در چین و روسیه و ژاپن و تایوان پراکنده است اما از این دست خرس گونه خرس سیاه یقه دار یا خرس بلوچی در محدوده ایران زندگی می کند در واقع این خرس نژادی از خرس سیاه آسیایی است.
داستان پیدا و پنهانهای گونه در معرض انقراضوی گفت: این خرس برای اولین بار در سال 1877 توسط یک محقق انگلیسی در کوههای مکران مشاهده شده است و پس از ان هرگز گزارشی از دیدن این خرس دریافت نشد و در نهایت در سال 1352 بار دیگر این خرس توسط اهالی روستای ده بکری در مرکز استان کرمان دیده شد.
قائمی گفت: این خرس پس از دو سال اسارت توسط مردم محلی در نهایت به باغ وحش تهران منتقل شد.
وی افزود: با وجود تعارضاتی که این خرس در درگیری با مردم داشته است اما مردم محلی و به خصوص عشایر جنوب شرق کشور برای این خرس احترام خاصی قائل هستند و در لهجه محلی به آن "مم" می گویند.
این محقق افزود: خرس یقه دار گونه ای منحصر به فرد است که از خرس قهوه ای که بسیار در ایران یافت می شود کمی سبک تر و ظریفتر است و پاها و دستهای لاغرتری دارد و به وضوح می توان دید بخش جلویی بدن این حیوان بسیار ورزیده تر است و رنگ کلی بدن حیوان سیاه است اما لکه ای سفید به شکل وی انگلیسی روی سینه حیوان دیده می شود.
وی گفت: این حیوان بیشتر در کوهستانهای پر شیب زندگی می کند که دارای پوشش جنگلی باشند و این نوع پوشش در جنوب استان کرمان بسیار است.
وی ادامه داد: این حیوان شب رو است و روزها در تنه تو خالی درختان، غارها و شکاف میان سنگها به سر می برد.
خرس میوه کشاورزان را می چیند و کندوهای عسل را تخریب می کندقائمی خاطرنشان کرد: مردم محلی در جنوب کرمان گزارش داده اند که این حیوان در طول روز نیز برای چیدن میوه های مورد علاقه اش از درختان بالا می رود.
وی زیستگاه این حیوان در استان کرمان را شامل کوهستانها با پوشش جنگلی دانست و گفت: پوشش جنگلی بنه، بادام وحشی، کیکم که مناطق وسیعی از جنوب شهرستان رابر تا شرقی ترین بخشهای کوهستانی جبال بارز و کوهستان های جنوب و غرب کهنوج را در بر می گیرد.
قائمی خاطرنشان کرد: این کوهستانهای مرتفع از دیر باز محل اقامت اقوام مختلف بوده است و می توان در برخی آثار تاریخی کرمان نگاره های این حیوان را دید.
این محقق گفت: این حیوان کف رو است و روی چهار دست و پا راه می رود اما در زمان رفتارهای تهاجمی روی پاهای عقب می ایستد و با دستان و پنجه هایش به حریفش سیلی می زند.
وی ادامه داد: این حیوان زمستان خوابی ندارد و این رفتاری است که در مناطق گرمسیر آموخته است اما همین خرس در مناطق سردسیر همچنان زمستان خوابی را در رفتار خود دارد.
وی افزود: در چنین ایامی میزان فعالیت این حیوان افزایش می یابد و حتی در روز هم بیرون می آید و دلیل آن نیز ذخیره کردن مواد غذایی و چربی برای زمستان خوابی است.
وی مواد غذایی مورد علاقه این حیوان را میوه های جنگلهای وحشی، ریشه درختان و گیاهان دانست و گفت: حتی در زمان بی خوراکی این حیوان پوست درختان را نیز می خورد.
این محقق کرمانی گفت: حتی این حیوان حشره خواری نیز می کند و حشرات را از عمق یک متری زمین از زیرخاک خارج می کند.
حضور انسان در عرصه های زندگی خرسوی همچنین از علاقه این حیوان به عسل خبر داد و گفت: همین مسائل موجب می شود به خصوص در زمان خشکسالی که هم اکنون در جنوب استان کرمان وجود دارد این حیوان به عرصه زندگی انسان نزدیک شود و به مزارع و باغها خسارت وارد کند و حتی کندوهای عسل را نیز برای یافتن عسل تخریب کند و همین امر باعث درگیری انسان و حیوان می شود و موجب کشته شدن خرس توسط افراد محلی می شود.
خرس یقه دار در لیست سرخ جهانی قرار دارد
اسماعیل اعتماد، جانور شناس نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: این حیوان به دلیل خطرات زیادی که آن را تهدید می کندو متاسفانه وضعیت حفاظتی مناسبی را هم ندارد و این حیوان جزو حیوانان در معرض انقراض هستنند و در لیست سرخ قرار دارند.
اعتماد افزود: به نظر می رسد در مجموع 50 هزار قلاده از خرس سیاه در دنیا وجود دارد که البته بخش قابل توجهی از آنها در آسیای دور هستند اما باید به این امر اشاره کرد که خرسی که در ایران زندگی می کند گونه ای خرس سیاه آسیایی است و تعداد آنها بسیار اندک است و این گونه به شدت در معرض انقراض هستند.
وی خاطرنشان کرد: طبق تحقیقاتی که صورت گرفته است بهترین زیست گاه این حیوان در ایران استان کرمان و سیستان و بلوچستان هستند که البته به خصوص در جنوب کرمان بسیاری از زیستگاههای حیوان به باغ و مزرعه تبدیل شده است.
منطقه حفاظت شده نیاز جدی خرس برای تداوم حیاتوی البته از پیشنهاد دادن منطقه دهبکری، بحر آسمان و دلفارد به عنوان مناسب ترین منطقه زندگی این حیوان به عنوان منطقه محافظت شده خبر داد.
وی افزود: یکی از دلایل کشته شدن این حیوان توسط مردم محلی اعتقاداتی در خصوص دارویی بودن بخشهایی از بدن این حیوان به خصوص کیسه صفرای خرس است که به ویژه در کشورهای شرق آسیا بسیار با ارزش است که گفته می شود در درمان کبد موثر است که البته تنها خرافات است با این وجود کیسه صفرای خرس در برخی کشورهای آسیای دور 18 هزار دلار به فروش می رود.
اعتماد گفت: همین مسئله موجب صید زنده این حیوان می شود و در نهایت به مصرف کننده فروخته می شود و در رویدادی دردناک خرس در قفسی زندانی می شود و سوندی به کیسه صفرای حیوان متصل می شود و صفرای ان جمع آوری می شود که بسیار دردناک است و درنهایت منجر به مرگ خرس می شود.
شباهات رفتار خرس و انسانوی همچنین از خریداری این خرس توسط دوره گردان پاکستانی خبر داد و گفت: خوشبختانه این موارد در ایران بسیار نادر شده است و کاهش یافته اما درگیری بین مردم محلی و حیوان هنوز وجود دارد.
این جانور شناس افزود: تعارض بین انسان و حیوان جدی می باشد و دلیل این مسئله هم شباهت انسان و خرس است که مهمترین مورد همه چیزخواری حیوان است و در واقع مواد خوراکی انسان و حیوان در مناطق دور افتاده مشابه است و در نهایت همین مسئله انسان و حیوان را به هم می رساند.
وی بیشترین دلایل نگرانی مردم محلی را خسارت خرس به مزارع و باغها می داند و می گوید: اوضاع خرس به دلیل عدم وجود مناطق حفاظت شده بسیار نگران کننده است و این مسئله وقتی بدتر می شود که بدانیم بسیاری از عشایر منطقه دارای سلاح گرم هستند.
وی گفت: هر چند در سالهای اخیر مردم حساسیت بیشتری برای حفاظت از جان این حیوان دارند اما در زمانی که حیوان با انسان مواجه می شود به خصوص در کوره راهها، باغها و کف دره ها حیوان به انسان حمله می کند و درنهایت مردم می گویند خرس حیوان خوبی است اگر به یاغها صدمه نزند.
چقدر زیباست