در هفتههای اخیر و به ویژه پس از توافق هستهای میان ایران و گروه ۱+۵ در ژنو، گزارشها و شایعاتی درباره انجام مذاکرات محرمانه میان ایران و آمریکا پیش از گفتوگوهای ژنو منتشر شده است؛ اما این بار در رخدادی نادر، رئیسجمهور آمریکا به صراحت تأیید کرده که چنین مذاکراتی واقعاً میان دو طرف انجام گرفته است.
به گزارش «تابناک»، شب گذشته، باراک اوباما، رئیسجمهور آمریکا در کنفرانسی در مؤسسه «بروکینگز» حاضر شد و اظهاراتی را درباره توافق هستهای اخیر با ایران مطرح نمود؛ از جمله اینکه از نظر وی بخت موفقیت مذاکرات ۵۰ ـ ۵۰ یا کمتر است و اینکه دیپلماسی تنها راهکار مسأله هستهای ایران است و انتظار برچیده شدن تأسیسات هستهای ایران، انتظاری واقعبینانه نیست.
اما در این میان، آنچه از چشم بیشتر مطبوعات و رسانههای داخلی و خارجی دور ماند، بخشی از سخنان نتانیاهو بود که در پاسخ به پرسش یک خبرنگار، انجام مذاکرات محرمانه میان ایران و آمریکا را تأیید کرده است.
بر پایه ویدئویی که از سخنان اوباما منتشر شده، خبرنگار روزنامه «اسرائیل هایوم» از وی درباره درستی گزارشهای منتشره درباره انجام مذاکرات سری و محرمانه میان ایران و آمریکا میپرسد و اینکه این مذاکرات تا چه اندازه توانسته در تسهیل توافق میان دو طرف در ژنو کارآمد باشد.
اوباما در پاسخ به این خبرنگار میگوید: «بدون اینکه بخواهم وارد جزئیات شوم، حقیقت این است که مذاکرات محرمانه زیادی انجام نشد. در اصل، آنچه رخ داد ـ و ما کاملاً درباره آن شفاف و صریح هستیم ـ این است که از وقتی من به ریاست جمهوری رسیدم، گفتم ما خواستار تعامل با ایران هستیم و میخواهیم آنها بدانند که آماده گشایش کانال دیپلماتیک هستیم».
وی میگوید: پس از انتخاب روحانی، روندی آغاز شد که به مجمع عمومی سازمان ملل منتهی شد و در این اجلاس، روحانی ادبیات آشتی جویانهای را مطرح کرد. در این مقطع، آمریکا تصمیم میگیرد جدیت ایران را برای انجام چنین مذاکرات بیازماید.
اوباما میافزاید: مذاکرات اولیه چندان وارد مباحث محتوایی نشده و هدف ایالات متحده، درک این مطلب بوده که ایرانیها تا چه میزان از فضا و اختیار لازم برای به نتیجه رساندن ماجرا برخوردار هستند.
به گفته وی، وقتی مذاکرات ادامه پیدا کرد و به مباحث فنی رسید، با گفتوگوهای ایران و ۱+۵ ادغام شد و نتیجه نهایی آن، توافقی بود که در ژنو حاصل شد.
سخنان اوباما را در ویدئوی زیر ببینید:
![](/media/player/flvplayer.png)
دانلوداوباما البته در بخشی دیگر از سخنان خود و در پاسخ به پرسش یکی از مقامات نظامی سابق صهیونیست به برنامه هستهای ایران حمله کرد و بخشهای زیادی از آن را که حقوق ایران در انپیتی را شامل میشود، زیر سؤال برد.
وی در این مورد گفت: در رابطه با مرحله نهایی، میخواهم خاطرنشان کنم که هیچ چیز در این توافقنامه یا سند وجود ندارد که حق غنیسازی به ایران بدهد. ما تأکید کردهایم که به علت رفتارهای گذشته و وجود قطعنامههای سازمان ملل و عمل نکردن ایران به تعهدات بینالمللیاش در گذشته، ما چنین حقی را به رسمیت نمیشناسیم و اگر مذاکرات به شکست منجر شود، مشروعیتهای بینالمللی که الان حاصل شده است، دیگر وجود نخواهد داشت؛ بنابراین، این معامله منقضی میشود و ما به نقطه پیش از توافق ژنو بازمیگردیم و ایران همچنان تحت تحریمهای گذشته خواهد بود و شاید تحریمهای جدید نیز وضع کنیم.
اما ما گفتهایم که میتوانیم یک توافق جامع را که دربردارنده محدودیتهای شدید و ساز و کار راستیآزمایی و بازرسیهای سرزده باشد، مجسم کنیم، ولی این توافق اجازه میدهد ایران یک برنامه صلحآمیز هستهای داشته باشد.
ما میدانیم که آنها به یک مرکز مستحکم زیرزمینی مثل فردو برای برنامه صلح آمیز هستهای نیازی ندارند. آنها قطعاً به یک رآکتور آب سنگین در اراک برای برنامه صلحآمیز هستهای نیاز ندارند. آنها به سانتریفیوژهای پیشرفتهای که الان دارند، برای یک برنامه محدود صلحآمیز هستهای نیاز ندارند.
از این روی، در پایان پرسش این است که آیا آنها حاضرند بخشی از پیشرفتهایشان را که در یک برنامه محدود و صلحآمیز هستهای توجیه شدنی نیست و تنها نشانه تمایل آنها برای رفتن به سمت مرحله آستانه هستهای است، کنار بگذارند؟ و اگر ما بتوانیم این پیشرفتها را به طور چشمگیری به عقب برانیم، صاحب پیروزی نهایی شدهایم؟
هم اکنون شما بحثهایی مثلاً از زبان نخست وزیر (نتانیاهو) میشنوید که میگویند ما مخالف هر گونه غنیسازی در خاک ایران هستیم؛ دوره، توقف کامل، پایان مذاکره و این من را مجبور میکند سخنان گذشتهام را تکرار کنم. میتوانیم یک دنیای ایده آل تصور کنیم که در آن ایران میگوید همه عناصر برنامه هستهای خود را برمیچیند. من میتوانم دنیایی را تصور کنم که در آن کنگره همه لوایحی را که من ارائه میکنم، تصویب میکند. [خنده حضار]
منظورم این است که من میتوانم خیلی چیزهای ایده آل را در خیال خود بگنجانم؛ اما دقیقاً به این علت که ما به ماهیت رژیم ایران اعتماد نداریم، فکر میکنم که ناچاریم واقعبینتر باشیم و از خودمان بپرسیم چه چیز ما را در یک موقعیت قوی قرار میدهد تا مطمئن شویم که ایران سلاح هستهای نخواهد داشت و ما در امان خواهیم بود؟ برای رسیدن به این هدف چه باید بکنیم و این گزینه در مقایسه با دیگر گزینهها، چه مزیتی خواهد داشت؟
باور جدی من این است که ما میتوانیم یک توافق نهایی را تصور کنیم که به ما اطمینان میدهد حتی اگر آنها توانمندی ناچیز غنیسازی داشته باشند، اینقدر محدود خواهد بود و بازرسیهای به حدی سرزده خواهند بود که به ظرفیت آستانه هستهای نخواهند رسید.
به فرض، آنها شاید هنوز کمی (از این توانمندی) داشته باشند؛ اما آنها همیشه از این توانمندی خواهند داشت، زیرا همان گونه که گفتم، این فناوری در دسترس است؛ در دسترس همه دانشجویان زرنگ فیزیک در هر دانشگاهی در دنیاست و آنها تقریباً وارد چرخه شدهاند و به نقطهای از این دانش رسیدهاند که ما قادر به از بین بردن آن نیستیم. اما میتوانیم انگیزههای آنها را برای این کار از بین ببریم و در ارتباط با آنچه در صورت شکست مذاکرات، اتفاق میافتد، وارد جزئیات نمیشوم. اگر ما نتوانیم به یک نتیجه جامع و نهایی قابل قبول برای خودمان، جامعه جهانی و گروه پنج بعلاوه یک برسیم، آنگاه فشارهایی که الان بر آنها وارد کردهایم و گزینههایی که من گفتهام از آنها استفاده میکنم، از جمله گزینه نظامی، مد نظر قرار میدهیم و برای آن آماده میشویم. این حرف همیشگی ما بوده است و تغییر نمیکند.