ایرانی‌ها هم باید از این التماس دعای اسد درس بگیرند

حتی اگر همین امروز جنگ در سوریه پایان پذیرد، حاکمان بعدی سوریه و دیگر کشورها، ممکن است در آینده با کشوری پرمصیبت و بحران‌زده مواجه باشند. این پیش‌بینی توماس فریدمن صاحب‌نظر برجسته آمریکایی است که جنبه مغفولی از بحران در سوریه را ‌بررسی کرده است.

به گزارش «تابناک»، اسناد ویکی‌لیکس نشان‌دهنده این است که سوریه در چند سال پیش از بروز بحران در این کشور با مسأله‌ای رو‌به‌رو بوده‌ که تأثیری جدی بر آینده این کشور داشته است.

فریدمن به تازگی در مطلبی برای نیویورک تایمز به مجموعه‌ای از اسناد ویکی‌لیکس پرداخته ‌که به نحو شگفت‌آوری پیش‌بینی‌کننده وقایعی است که در سوریه رخ داده است. در هشتم نوامبر ۲۰۰۸ سفارت آمریکا در سوریه در گزارشی به وزارت خارجه این کشور به فعالیت‌های عبدالله‌بن یحیی، نماینده سوریه در فائو پرداخته ‌که به دنبال کمک سازمان ملل و در کنار آن ایالات متحده برای مقابله با خشکسالی در این کشور بوده است.

برخی ‌اطلاعات مورد توجه در این گزارش سفارت آمریکا به قرار زیر است:

 ـ سوری‌ها به دنبال کمک برای مقابله با بد‌ترین خشک‌سالی خود در چهار دهه اخیر هستند.

 ـ به گمان این مقام سوری، اگر به سوریه کمک نشود شمال شرقی سوریه با پدیده مهاجرت گسترده روبه‌رو خواهد شد که خود می‌تواند به تلاطم‌های اقتصادی و اجتماعی منجر شود.

 ـ در آن سال هر چند مقامات سوری پیش‌بینی می‌کردند ‌دولت این کشور اجازه نخواهد داد کسی در این کشور دچار قحطی شود، تحمل اجتماعی و اقتصادی آن را فرا‌تر از توان این کشور می‌دانستند و نگران فروپاشی اجتماعی ناشی از آن بودند. بی‌ثباتی سیاسی از تبعات این فرایند دانسته می‌شد.

 ـ سوری‌ها باور داشتند که چنین شرایطی باعث مهاجرت روستاییان و دامداران منطقه به شکل کارگران غیرماهر به شهرهای بزرگ و تبعات وسیع اجتماعی خواهد شد. این در شرایطی بود که سوریه با سیل مهاجران عراقی نیز روبه‌رو بود.

به گمان فریدمن، این پیش‌بینی‌های مقام سوری به نحو عجیبی درست از آب درآمد. جمعیت میلیونی مهاجر ناشی از خشکسالی سوریه به نیروی مؤثری در فرایند بحران در سوریه تبدیل شده است.

شاید به همین دلیل بود که شهروندان سوری جمعه گذشته به درخواست بشار اسد رئیس جمهور این کشور پس از اقامه نماز جمعه، نماز استسقاء (طلب باران) برگزار کردند. به دنبال درخواست رئیس‌جمهوری سوریه، وزارت اوقاف سوریه از شهروندان این کشور خواسته بود قبل از برپایی نماز استسقا، سه روز روزه بگیرند و به فقرا و نیازمندان کمک کنند و به صله رحم یا دیدن از دیگران از جمله نزدیکان و خویشاوندان بپردازند.

پیش‌بینی فریدمن این است اگر قرار باشد خشکسالی شدید سوریه یک بار دیگر پس از پایان جنگ در این کشور تکرار شود، آنگاه این کشور واقعا به سرزمینی مصیبت‌زده تبدیل خواهد شد.

این واقعیتی روشن است که ایران و سوریه تفاوت‌های چشمگیری دارند. این تفاوت چنان زیاد است که نمی‌توان آنچه را برای سوریه اتفاق افتاده است، برای ایران هم پیش‌بینی کرد ولی تبعات اجتماعی خشکسالی در مناطق شرقی ایران و مهاجرت میلیونی ناشی از آن پدیده‌ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.

المانیتور در مطلبی، وضعیت جلگه هامون در استان سیستان و بلوچستان را مورد توجه قرار داده است که تا چند سال پیش، سرزمینی سرسبز بود و حتی در دریاچه هامون ماهیگیری نیز در جریان بود و سالانه بیش از دوازده هزار تن ماهی از آن صید می‌شد و ماهی‌ها‌ گاه تا بیست کیلوگرم وزن داشتند. ساخت سد و کانال‌ها در افغانستان برای آبیاری کشاورزی در استان‌های قندهار، هلمند و نیمروز سطح آب هامون را پایین برد و سپس ساخت چهار منبع ذخیره در ‌ایران وضعیت را بد‌تر کرد.

اکنون جمعیت بزرگی در سیستان به زیر خط فقر رانده شده‌اند و نیازمند کمک‌های کمیته امداد امام (ره) شده‌اند. آمار نشان می‌دهد که نزدیک ششصد هزار تن این منطقه را ترک کرده‌اند و بیشتر آن‌ها به استان گلستان رفته‌‌ و بقیه نیز در دیگر مناطق ایران پراکنده شده‌اند.

گری لوئیس از مقامات سازمان ملل که به منطقه دریاچه ارومیه نیز سفر کرده است، ابعاد مشکل در سیستان و بلوچستان را فرا‌تر از شمال غربی ایران می‌داند. وی همکاری بهتر ایران و افغانستان و پس از آن مدیریت بهتر منابع آب در ایران را عواملی می‌داند که می‌تواند از گسترش این مشکل بزرگ پیشگیری کند.