در دو روز اخیر، سخنان وندی شرمن، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای آمریکا در جمع سناتورهای این کشور، سبب برانگیخته شدن انتقادات بسیاری شده که با توجه به لحن و محتوای این سخنان، درست نیز می‌نماید. با این حال، به نظر می‌رسد چند نکته مهم در سخنان وی مورد توجه قرار نگرفته که بررسی دقیق‌تر آن‌ها، می‌تواند دربردارنده درس‌های مهمی برای ناظران و تحلیلگران داخلی نیز باشد.
به گزارش «تابناک»، وندی شرمن، معاون وزارت خارجه آمریکا و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای این کشور در گروه ۱+۵، سه‌شنبه شب در کمیته سیاست خارجی سنا حاضر شد و به پرسش‌های سناتورهای آمریکایی درباره توافق ژنو پاسخ گفت.
وی در این سخنان، همچون همیشه، اتهامات و ادعاهایی را متوجه ایران کرد که نادرست بودن آن‌ها بار‌ها ثابت شده است.
همین امر، انتقادات شدیدی را در داخل به دنبال داشت و منتقدان ضمن محکوم کردن شرمن به سبب طرح این موارد، مقامات دستگاه دیپلماسی ایران را نیز به دلیل آنچه عدم موضع‌گیری مناسب و محکم در مقابل این اظهارات خوانده شده، مورد انتقاد قرار دادند.
با این حال، با مطالعه دقیق‌تر سخنان اخیر شرمن درباره توافق ژنو و به ویژه محتوای پرسش و پاسخ‌های وی با برخی سناتورهای حامی تشدید فشار‌ها بر ایران، نکات مهمی آشکار می‌شود که در حقیقت، بیانگر رفتار منطقی دستگاه سیاست خارجی کشور در موضوع هسته‌ای و دست بالای ایران نسبت به غرب در جریان مذاکرات است.
نخستین نکته، عدم اشاره مستقیم شرمن به جزئیات توافق هسته‌ای حاصل شده با ایران است. در جریان نشست سه‌شنبه شب، هنگامی که رابرت منندز ـ از حامیان اصلی طرح تحریم‌های ایران ـ از شرمن پرسید، آیا در توافق‌نامه نهایی سایت فردو تعطیل خواهد شد و از او خواست با بله یا خیر پاسخ دهد، شرمن گفت: سناتور من درباره پاسخ‌هایی که به شما می‌دهم، باید بسیار عاقلانه عمل کنم؛ نه به این دلیل که نمی‌توانم مستقیم پاسخ دهم، بلکه برای اینکه من با ایرانی‌ها در ملأ عام مذاکره نمی‌کنم و نمی‌خواهم ایرانی‌ها بدانند در زمان مذاکره من چه چیزی را روی میز می‌گذارم.
این سخنان، نشانگر آن است که بر خلاف ادعای برخی منتقدان داخلی توافق ژنو، طرف مقابل نیز عملاً چیزی از جزئیات اجرایی توافق‌نامه را منتشر نکرده و از آن مهم‌تر، حتی چنین اطلاعاتی را در اختیار سناتورهای آمریکایی نیز قرار نداده است؛ به عبارت دیگر، بر پایه توافق دو طرف در جریان مذاکرات ژنو برای عدم انتشار جزئیات، طرف آمریکایی نیز جز مسائل کلی مورد توافق، چیزی را علنی نکرده است.
گفتنی است، این امر از همان آغاز با انتقاد شدید سناتورهایی روبه‌رو شد که بر این باور بودند آمریکا به دلیل دادن امتیازات فراوان به ایران، تمایلی به انتشار متن توافق ندارد. جالب است که در داخل نیز عده‌ای از منتقدان همین اتهام را متوجه تیم مذاکره کننده ایرانی کرده و پی‌درپی برای انتشار متن توافق‌نامه به این تیم فشار وارد می‌کنند.
این در حالی است که عدم انتشار متن دارای جزئیات، نه به سبب ضعف، بلکه بر مبنای یک توافق صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، این امر نشانگر شناخت دقیق اصول مذاکره و دیپلماسی از طرف ایران نیز هست، زیرا تیم مذاکره کننده ایرانی نیز همچون شرمن می‌داند که در صورت آشکار کردن برخی جزئیات، در حقیقت دست خود را در عرصه عمومی رو کرده و بخت چانه‌زنی و امتیازگیری در مذاکرات بعدی را کاهش می‌دهد.
نکته دوم، اشاره یکی از سناتور‌ها به این است که در اوضاع کنونی و در نتیجه توافق، ایران توانسته با خرید زمان، از بار فشارهای بین‌المللی بر خود بکاهد، در حالی که آمریکا در عمل به آنچه در مسیر آن هدفگذاری کرده بود، دست نیافته است.
باب کروکر، از دیگر سناتورهای مخالف ایران در این زمینه به شرمن گفت: «ما از این نگرانیم که دولت با ایرانی‌ها وارد توافق‌نامه‌ای شود که هیچ گاه پایانی بر آن نیست و همچنان ادامه‌دار باشد».
این سخنان که نشانگر عمق نگرانی سناتورهای آمریکایی از امکان نامتوازن بودن توافق‌نامه ژنو (به نفع ایران) است، خود دستاوردی مهم برای ایران در عرصه مذاکرات هسته‌ای به شمار میرود. در حقیقت، بر پایه توافق‌نامه مقدماتی، ایران به بخش مهمی از آنچه برای آن برنامه‌ریزی کرده بود رسیده، اما آمریکا نتوانسته به چنین هدفی دست پیدا کند.
نکته سوم نیز کم و بیش در همین زمینه نمود پیدا کرده و به طور خاص، به «شکستن ساختار تحریم‌های موجود» علیه ایران و آغاز روند کاهش تحریم‌ها مربوط می‌شود.
منندز در این زمینه به سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی ایران اشاره کرد و به شرمن گفت: «صالحی گفته که تحریم‌ها در حال ذوب هستند و این در حالی است که سانتریفیوژ‌های ما هنوز کار می‌کنند. شاید سخنان صالحی درست باشد، ولی من از این نگران هستم. می‌ترسم از اینکه تحریم‌ها آب شوند، بدون اینکه ما توافق‌نامه‌ای نهایی داشته باشیم؛ این بازی آخر ایرانیان است».
به عبارت دیگر، بر خلاف برخی موضع‌گیری‌های مقامات دولت اوباما، آمریکایی‌ها خود به خوبی می‌دانند که روند کاهش تحریم‌ها علیه ایران عملاً آغاز شده و بنای ـ به زعم آن‌ها ـ مستحکمی که با عنوان تحریم ساخته شده بود، ترک برداشته است. سفر هیأت‌های تجاری کشورهای اروپایی به ایران طی روزهای اخیر ـ که در همان جلسه سه‌شنبه مورد اشاره سناتور‌ها نیز قرار گرفت ـ مهم‌ترین شاهد بر این امر است که باز هم نکته مثبتی برای ایران به شمار میرود.
در نهایت، چهارمین نکته مهم درباره مناظره نماینده دولت آمریکا و سناتورهای این کشور، اشاره سناتور‌ها و تأیید شرمن بر این موضوع است که در توافق‌نامه ژنو، به موضوع دسترسی به مرکز نظامی «پارچین» و همچنین برنامه موشکی ایران اشاره‌ای نشده است، حال آنکه مقامات آمریکایی از مدت‌ها پیش با طرح ادعاهای مکرر درباره این دو موضوع، مدعی بودند که حل مسأله هسته‌ای ایران در عمل تا اندازه بسیاری به حل این دو موضوع وابسته است و هر گونه توافقی باید مشتمل بر این موارد نیز باشد.
بنابراین، مشخص می‌شود که آمریکا نتوانسته در برنامه خود برای وارد کردن این موضوعات به دستور کار مذاکرات هسته‌ای ایران و گنجاندن آن‌ها در توافق‌نامه موفق باشد و تیم مذاکره کننده ایرانی، توانسته با هوشمندی جلوی ورود این موضوعات چالشی به دستور کار مذاکرات ژنو را بگیرد.
بچه گول میزنی تابناک؟!
این کشف بزرگو کی انجام دادی ابنبات چوبی ؟! 