علنی شدن مذاکرات شورای نگهبان آنقدر مهم است که یکی از اعضای شورای نگهبان آن‌را جزو آرزوهایش مطرح می‌کند!
به گزارش همشهری، نخستین‌بار محسن اسماعیلی عضو حقوقدان شورای نگهبان وقتی که برای کسب رأی اعتماد به مجلس معرفی شد، پشت تریبون بهارستان بر ضرورت علنی بودن مذاکرات شورای نگهبان تأکید کرد و گفت: «یکی از آرزوهای من این بود که مذاکرات شورای نگهبان هم مثل مذاکرات مجلس علنی باشد و مواضع و عملکرد ما به‌راحتی و بیشتر در اختیار دوستان باشد.»
اگر چنین اظهارنظری را یک چهره سیاسی مطرح می‌کرد، بعید نبود که برخی از او انتقاد کنند که قصد تضعیف شورای نگهبان را دارد! اما اینکه یک عضو باسابقه این شورا چنین موضوعی را مطرح می‌کند، می‌توان به آن به‌عنوان یک مطالبه جدی نگاه کرد. هرچند برخی معتقدند ایده انتشار عمومی مباحث شورای نگهبان به سال‌های قبل‌تر از این برمی‌گردد و نخستین بار در تیر‌ماه ١٣٨١ با طرح تعدادی از نمایندگان مجلس ششم خبر ساز شد اما به‌دلیل تمرکز صرف بر موضوع مذاکرات مربوط به احراز صلاحیت‌ها و برخوردهای سیاسی نمایندگان دراین دوره، موضوع به نتیجه نرسید.
اما محسن اسماعیلی نخستین فردی بود که به عنوان عضو حقوقدان شورای نگهبان شهامت به خرج داد و پیشنهاد علنی کردن همه مذاکرات شورای نگهبان را ارائه کرد. پس از وی دیگر اعضا و حقوقدانان نیز بر این موضوع صحه گذاردند از جمله آنکه عباسعلی کدخدایی سخنگو و حقوقدان سابق شورای نگهبان نیز بر این موضوع یعنی انتشارعمومی جلسات شورای نگهبان تأکید کرد.
کدخدایی می‌گوید: یکی از عذرهایی که در این خصوص داریم (انتشار مذاکرات در زمان بررسی صلاحیت افراد) این است که به هر حال در بررسی صلاحیت‌ها سوابق افراد و مواردی عنوان می‌شود که گاهی حیثیت فرد را مورد توجه قرار می‌دهد و انتشار آن به نوعی خلاف شرع تلقی می‌شود. از طرف دیگر قانون هم حکم نکرده که مشروح مذاکرات به‌صورت علنی منتشر شود. وی همچنین نبود قانون مشخص درخصوص علنی شدن مشروح مذاکرات شورا را مشکل اصلی می‌داند و می‌گوید: سال‌هاست پیگیر این موضوع هستیم اما چون قانون نداریم و در بخش‌هایی قانون برخلاف این مسئله است، نمی‌توانیم اقدامی انجام دهیم.
او حتی به تأکید مکرر مقام معظم رهبری بر انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: ایشان هم در سال 79در ملاقاتی که با اعضای وقت شورای نگهبان داشتند و هم در دیداری که اخیرا انجام گرفت تأکید کردند که انتشار این مذاکرات برای مردم و کارشناسان خوب و مفید است و مشروح مذاکرات منتشر شود. کدخدایی همچنین می‌گوید: تصویب قوانین علنی‌شدن مشروح مذاکرات در حال بررسی و تدوین است و تا الان برخی از آنها هم منتشر شده است.
در برخی موارد در قالب شرح تفصیلی نظرات شورای نگهبان مشروح مذاکرات در اختیار مردم و کارشناسان قرار گرفته است. به عبارت دیگر مقدمات انتشار مشروح مذاکرات شورای نگهبان درباره قوانین و مصوبات مجلس تا حدودی انجام شده‌است.
شاید موافقان و مخالفان علنی‌شدن مذاکرات شورای نگهبان در این نکته اشتراک نظر داشته باشند که علنی شدن مشروح مذاکرات زمانی که قرار است صلاحیت فردی در جلسات شورا بررسی شود به صلاح نیست، اما علنی‌شدن مشروح مذاکرات بررسی مصوبات مجلس نه‌تنها ضرری ندارد بلکه فواید بسیاری هم برای شورای نگهبان و جامعه خواهد داشت.
محمد دهقان از حقوقدانان مجلس شورای اسلامی علنی شدن مذاکرات شورای نگهبان در زمان بررسی طرح‌ها و لوایح مجلس را خواست جامعه حقوقدانان، نمایندگان مجلس و احتمالا مردم می‌داند تا دقیقا معلوم شود بعد از تصویب طرح‌ها و لوایح در مجلس، در شورای نگهبان چه عملیاتی روی آنها انجام می‌شود و چه اتفاقی می‌افتد که یک طرح یا لایحه رد می‌شود. این عضو هیأت رئیسه مجلس معتقد است که علنی شدن این مذاکرات ابتدا به شفافیت موضوع کمک می‌کند و از سویی باعث می‌شود تا رفتار مجلس اصلاح شود و سطح علمی جامعه نیز بالا رود. همچنین این کار جایگاه واقعی شورای نگهبان را به مردم و نخبگان جامعه معرفی می‌کند.
او معتقد است که علنی‌شدن مذاکرات شورای نگهبان درخصوص بررسی مصوبات مجلس نه‌تنها امری پسندیده بلکه کاملا لازم و ضروری است و شورا باید به این سمت حرکت کند، هرچند در قانون آمده که مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد اما برای علنی یا غیرعلنی‌بودن مذاکرات شورای نگهبان قانون سکوت کرده است. البته به گفته کدخدایی و سایر اعضای شورای نگهبان هرچند وقت یک بار کتاب‌هایی درخصوص تصمیمات و تفاسیر شورای نگهبان چاپ می‌شود اما مشروح مذاکرات این شورا مانند مجلس تا‌کنون در اختیار جامعه قرار نگرفته است.
دهقان عضو حقوقدان مجلس معتقد است که در این خصوص کمی کوتاهی صورت گرفته و با تأکید رهبری مبنی بر علنی‌کردن مشروح مذاکرات شورا در بررسی طرح‌ها و لوایح مجلس، دیگر دلیلی بر تعلل وجود ندارد و باید روش فعلی تغییر کند. وی می‌گوید: البته بخشی از کارهای شورای نگهبان ربطی به بررسی طرح‌ها و لوایح ندارد و به موضوع انتخابات بر می‌گردد.
در این خصوص دیگر نمی‌شود مشروح مذاکرات شورا علنی شود؛ گرچه شورا باید درخصوص فرایند بررسی صلاحیت کاندیداها برای مردم شفافیت ایجاد کند اما اینکه بگوییم بررسی صلاحیت یک فرد در جلسه شورا علنی شود درست نیست.
