برای درک اهمیت پژوهش و علم مداری، امروز را مرور کنید!

امروز برگزیده ترین نخبگان علمی کشور در سال اخیر انتخاب شدند؛ نخبگانی که افراد زیادی داعیه حمایت از ایشان را دارند و تا پای بحث فرار مغزها به میان می‌آید، کلی ایده و طرح برای جلوگیری از مهاجرت ایشان ارائه داده و حتی گاه زبان به انتقاد از بقیه باز می‌کنند اما در چنین روزهایی، نشانی از ایشان نمی‌توان یافت!

به گزارش «تابناک»، پیش از ظهر امروز آیین پایانی بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی با حضور رئیس جمهور، وزیر علوم، وزیر بهداشت و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در سالن اجلاس سران برگزار شد و از طرح‌های رسیده به بخش داخلی در چهار حوزه «پژوهش بنیادی»، «پژوهش‌های کاربردی»، «توسعه‌ای» و «طرح برگزیده موفق در تولید ملی» هفده طرح و در بخش طرح‌های خارجی و ایرانیان مقیم خارج از کشور در دو بخش «پژوهش‌های بنیادی» و «پژوهش‌های کاربردی»، هفت طرح برگزیده شده و از ارائه دهندگان آنها تقدیر به عمل آمد.

اسامی طرح های منتخب و ارائه دهندگان آن به جشنواره بدین شرح است:


این در حالی است که جشنواره این دوره نسبت به دوره های اخیر یک تفاوت آشکار داشت که چیزی نبود جز نگاه متفاوت برگزارکنندگان جشنواره به آن؛ نگاهی که البته فعلا در حد وعده تغییر کرده و در آینده آشکار خواهد شد که تا چه میزان جامه واقعیت خواهد پوشید.

بار دیگر برگزیدگی در جشنواره و نخبگی هم عرض توصیف شد

به عبارت بهتر، در حالی که بنیاد ملی نخبگان در سالهای اخیر به داوری جشنواره‌های مانند جشنواره بین المللی خوارزمی ایراد داشت و به بهانه تفاوت قائل شدن میان «برگزیدگی» و «نخبگی»، از ارائه تسهیلات نخبگی به برگزیدگان این جشنواره -که بر اساس آیین نامه بنیاد می‌بایست در صف نخبگان قرار گیرند،- طفره می‌رفت، در این دوره که نخستین دوره جشنواره در دولت یازدهم بود، دولت مردان عالی رتبه حاضر در سالن اجلاس سخنانی ایراد کردند که حکایت از توجه ویژه ایشان به این جشنواره بود.

شاخص ترین سخنان را در این ارتباط، دکتر روحانی، رئیس جمهور بیان کرد. او در جمع حاضران با تاکید بر اینکه امثال جشنواره خوارزمی نمادی از پیوند میان زنجیره دانش، پژوهش و فناوری هستند که هدف نهایی‌شان توسعه علمی کشور است، گفت: مقاله و تحقیق خوب و زیباست، اما گلی است که پشت شیشه می‌ماند و کسی از عطر آن استفاده نمی‌کند؛ مقاله باید تبدیل به محصول تجاری شود پس ما باید حلقه‌های مفقوده را ترمیم کنیم.

سخنان رئیس جمهور حکایت از دورنمای دولت برای بهره گیری از طرح های ارائه شده توسط نخبگان در جشنواره خوارزمی و امثال آن را داشت و پیرو آن، رئیس بنیاد نخبگان و معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری هم سخنانی مشابه ایراد کرد که حکایت از تغییرات جدی در حمایتهای بنیاد نخبگان داشت و پس از او، نوبت وزیر علوم رسید تا از منظری دیگر وعده حمایت از نخبگان را داده و تاکید بر ایجاد سازمان متولی حقوق مالکیت فکری در کشور داشته باشد.

بدین ترتیب بار دیگر نگاه دولت مستقر به جشنواره حکایت از تطبیق شرایط برگزیدگان با شرایط نخبگی داشت تا این دورنما ترسیم شود که قرار است از ایده پژوهش گران بهره برداری صورت گیرد اما هنوز جای یک نگاه ویژه تر خالی به نظر می‌رسید.

سخنان رئیس جمهور و نکته‌ای کلیدی که مغفول مانده است

از این سخنان زیبا و امید بخش که بگذریم، نگاهی دقیق تر به جشنواره امروز، چند نکته قابل تامل و البته نگران کننده را مقابل دید ناظر بیرونی قرار می‌دهد؛ نخست آنکه رئیس جمهور در قسمتی از خطابه خود، با این مقدمه که «یک جمله می‌گویم، اما کسی تلقی توهین نکند»، افزود: «بیاییم در فضای گمنامی به فکر نام‌آوری ایران باشیم؛ نام‌آوری فرد هم خوب است، اما باید از خودمان بگذریم و به فکر ایران، وطن‌مان و ملت‌مان باشیم چون اگر ایران سرافراز شد همه ما سرافراز می‌شویم پس بگذاریم 77 میلیون نفر احساس سربلندی بیشتر در ایران عزیزمان بکنند.»

این جملات شاید در جامعه‌ای که حقوق مالکیت فکری در آن رعایت می‌شود و هزینه‌های پژوهش متولیان زیادی دارد، بسیار خوب و نیکو به نظر برسد اما پر واضح است که طرح آن در جامعه امروز ایرانی کمی ایده‌ال گرایانه به نظر می‌رسد؛ به ویژه آنکه رئیس جمهور تاکید دارد که می‌خواهیم به جمع 10 قدرت اقتصادی جهان بپیوندیم و به باور پروفسور سمیعی، یکی از برگزیدگان جشنواره امروز و از جمله سرشناس ترین حاضران امروز جشنواره، این مهم در گرو رسیدن به برتری علمی است؛ برتری‌ای که در سایه تلاش پژوهشگران حاصل می‌آید و حل مشکلات پیش روی ایشان، کمترین تلاش برای کمک به ایشان است.

جالب تر آنکه این جملات در حالی بیان می‌شوند که اصولا راهکاری برای خروج پژوهشگران از گمنامی وجود ندارد؛ نکته‌ای کلیدی که ظاهرا نادیده مانده و همین نکته مغفول مانده یکی از بزرگترین معضلاتی است که گریبان نخبگان را گرفته است.

بی توجهی به جشنواره؛ از رسانه ملی تا برگزار کنندگان!

کافی است اخبار امروز را مرور کنیم تا دریابیم که حتی به قدر معرفی درخور و شایسته محققان برتر این جشنواره مهم نیز تلاشی صورت نگرفته است؛ نه رسانه ملی به درستی به آن پرداخته و نه هیچ کدام از خبرگزاری‌هایی که بودجه های میلیاردی را صرف پوشش اخبار حوزه‌های مختلف می‌کنند.

بی توجهی زمانی آشکارتر می‌شود که پوشش خبری جشنواره فیلم فجر یا جشنواره جام جم صداوسیما را که هر دو اخیرا انجام شده‌اند به یاد آوریم تا به ملاکی برای قیاس دست یافت و به درکی ملموشس تر در این باره برسیم که چرا یکی از مهم ترین رویدادهای علمی و پژوهش بنیان در کشورمان تا این اندازه مهجور و ناشناخته مانده است.

اما همه این بی توجهی های رسانه‌ای هنوز در قیاس با بی توجهی برگزار کنندگان جشنواره به آن چیزی نیست. کافی است سری به سایت جشنواره بین المللی خوارزمی بزنید تا دریابید که هیچ جزئیاتی درباره جشنواره امروز در آن درج نشده است؛ نه اینکه چه کسانی برگزیده شده‌اند، نه زمان برگزاری آن چه روزی بوده، نه اشاره ای به چیستی جوایز برگزیدگان، نه ...؛ با چنین رویکردی که برگزارکنندگان جشنواره به آن دارند، آیا عجیب است که رسانه‌ها از پوشش اخبار جشنواره جا بمانند و مردم ندانند که نخبگانشان کیستند، چه کرده‌اند، چه نقشی در اعتلای جامعه می‌توانند داشته باشند و هزار ناگفته دیگر؟!