کشتی غرق شده رافائل این روزها بیش از هر کشتی یا موجود بی‌جان دیگری در کشور، شهرت و محبوبیت یافته است؛ شهرتی که بیش از هر چیز، مدیون اختلاف دوستداران محیط‌زیست و نیروی دریایی بر سر خارج کردن آن از عمق هفت متری آب‌های خلیج فارس است.
به گزارش جام جم، نیروی دریایی ارتش در حالی از چندی پیش درصدد خارج کردن این کشتی از خلیج فارس برآمده است که دوستداران محیط زیست، کارشناسان و مسئولان این سازمان با جابه جایی و خارج سازی آن مخالف بوده و خواهان بازنگری در این تصمیم هستند.
بیرون کشیدن رافائل از آب پس از سه دهه از سوی نیروی دریایی ارتش، برمی گردد به ارزش سازه های فلزی آن که به گفته محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان محیط زیست، 30 میلیارد تومان می ارزد؛ یعنی دست کم شش برابر هزینه ای که باید برای بالا کشیدن کشتی و قطعه قطعه کردن لاشه آن پرداخت شود. این در حالی است که ساختار این کشتی 276 متری اکنون در زیر آب به یک آشیانه امن و مناسب برای جانداران خلیج فارس(زیستگاه مصنوعی) و همچنین یک ذخیره گاه ژنتیک تبدیل شده و علاوه بر تخم ریزی میلیون ها قطعه ماهی در بستر آن، گیاهان آبزی فراوانی از جمله مرجان ها هم در آن رشد و نمو کرده و چهره ای متفاوت، رازآلود و یگانه به آن بخشیده است.
درویش با اشاره به وجود 8 درصد کل مرجان های دنیا در خلیج فارس و با بیان این که بخشی از این گونه های ارزشمند دریایی در بستر و اطراف این کشتی زیست می کنند، در گفت وگو با جام جم می افزاید: به دلیل تهدیدی که خارج سازی این کشتی برای این گونه و سایر آبزیان خلیج فارس دارد، معاونت دریایی سازمان محیط زیست بشدت با این اقدام مخالف بوده و مراتب این مخالفت را نیز به اطلاع نیروی دریایی ارتش رسانده است.
وی با بیان این که این کشتی علاوه بر اهمیتش برای دانشمندان و پژوهشگران به عنوان یک ذخیرهگاه ژنتیکی و همچنین جلوگیری از سودجویی صیادانی که به روش غیرقانونی و مهلک ترال، تمام اندوخته جانوری و گیاهی کف دریا را جارو کرده و از میان برمی دارند، به یکی از جلوه ها و جذابیت های گردشگری زیرآب تبدیل شده است، تاکید می کند: این امر می تواند راهی برای رونق گردشگری دریایی در منطقه شده و درآمد سرشاری را نصیب مناطق محلی کند، زیرا اکنون ارزش اکوتوریسم رافائل برابر 600 میلیارد تومان تخمین زده شده است که قابل مقایسه با ارزش اندک فلزات آن نیست و همه اینها در حالی است که کشورهای خلیج فارس برای ایجاد چنین اکوتوریسمی، میلیاردها تومان هزینه کرده و حتی کشتی های خود را به عمد در دریا غرق می کنند تا از فواید این اکوتوریسم دریایی و زیستگاه مصنوعی آبزیان بهره مند شوند و ما که رایگان به چنین نعمتی دست یافتیم درصدد نابودی آن برآمدیم.مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان محیط زیست تاکید می کند: در کنار تمام این موارد، آنچه تاکنون مورد غفلت واقع شده، این است که رافائل اکنون بخشی از هویت تاریخی- فرهنگی مردم بوشهر و جزئی از خاطرات آنهاست و بی شک اقدام برای نابودی آن، اقدام برای تخریب بخشی از این هویت است. درویش با بیان این که اکنون عکس های موجود در آلبوم های عکس شهروندان بوشهری، نشان دهنده تصاویر زیادی از پدران و پدربزرگان آنها در کنار رافائل است و همچنین بسیاری از رستوران ها، هتل ها و اماکن عمومی و خصوصی به نام رافائل نامگذاری شده است، می گوید: حفظ و نگهداری رافائل در کنار تمام مواهب آن، به تقویت هویت و دلبستگی تاریخی بخشی از هموطنانمان کمک خواهد کرد.
وی با اشاره به این که اگر مخالفت محیط زیست و دوستداران آن و بوشهریها نبود، نیروی دریایی تاکنون به خارج سازی رافائل از دریا اقدام کرده بود، یادآور می شود: البته این ارگان اکنون و در پاسخ به مخالفت محیط زیست با جابه جایی این کشتی، اعلام کرده است که اوضاع را از هر نظر بررسی کرده و مراتب را به اطلاع محیط زیست خواهد رساند، ضمن این که هنوز به انجام این کار اصرار دارند.
در همین حال پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست نیز حدود یک هفته پیش با بیان این که تاکنون غواصان زیادی از این کشتی 300 متری بازدید کرده اند، گفت: خارج کردن رافائل در قالب یک کمیته در حال بررسی است، با این حال معتقدیم خارج کردن آن نه تنها موجب از بین رفتن یک زیستگاه می شود؛ بلکه انجام عملیات بیرونکشی موجب کدورت آب در منطقه می شود که آسیب های زیادی به آبسنگ های مرجانی منطقه وارد می کند.
رافائل بهترین راه احیای ذخایر آبزیمدیرکل محیط زیست استان بوشهر نیز با بیان این که خلیج فارس از نادرترین اکوسیستم های آبی دنیا به شمار می رود که مجموعه ای از موجودات زنده منحصربه فردی را در خود جای داده است، می گوید: متاسفانه ورود منابع آلاینده زیست محیطی متعدد به این اکوسیستم، موجب کاهش شدید ذخایر آبزیان آن از جمله ماهی ها شده که یکی از روش های احیا و بازسازی این ذخایر، ایجاد زیستگاه های مصنوعی در دریاست.
حسین دلشب می افزاید: کشتی رافائل هم اکنون یکی از این زیستگاه های مصنوعی است که سالیان سال است ناخواسته و بدون هیچ گونه برنامه ریزی ایجاد شده و از ۳۰ سال گذشته تاکنون توانسته است، طیف گسترده ای از موجودات آبزی را به سمت خود جلب کرده و باعث رشد و نمو برخی از گونه های منحصربه فرد و حساس منطقه مانند اجتماعات آبسنگ های مرجانی و گونه های نادر دیگر شود.
وی با اشاره به این که ایجاد زیستگاه مصنوعی به دلیل نداشتن هزینه های پرسنلی و نگهداری پس از نصب، جزو طرح های اولویتدار کشورها محسوب می شود، خاطرنشان می کند: نکته مهم در نصب و احداث زیستگاه های مصنوعی، انتخاب محل مناسب برای استقرار آنها در بستر دریاست که درخصوص قرارگیری کشتی رافائل نیز این مهم کاملا رعایت شده است.
به گفته مدیرکل محیط زیست استان بوشهر، یکی شدن کشتی رافائل با بستر دریا باعث شده تا گونه حساس آبسنگ مرجانی روی آن رویش یابد که خود دال بر مناسب بودن این زیستگاه برای رشد و نمو دیگر آبزیان است و از آنجا که برای بازسازی جمعیت مرجان های دریایی، به ۱۰۰ سال زمان نیاز است تا یک مرجان به میزان یک سانتیمتر رشد کند، بنابراین مشاهده چنین رویدادی از حضور مرجان روی کشتی رافائل می تواند از عجایب طبیعت محسوب شود.
در همین حال تماس های خبرنگار ما با مسئولان نیروی دریایی ارتش برای چگونگی و دلایل خارج کردن این کشتی از زیر آب به جایی نرسید.
رافائل سال 56 وارد خلیج فارس شدکشتی رافائل که در دهه 60 میلادی ساخته شده بود، با 60 متر پهنا و ظرفیت حمل 1800 مسافر به 750 کابین، سه آسانسور و 20 سالن اجتماعات، تالار نمایشی و 500 صندلی و باشگاه های ژیمناستیک و پرورش اندام مجهز بود.
رافائل همراه کشتی میکل آنژ پیش از انقلاب از ایتالیا خریداری شد. این کشتی 270 متری در آبان 1362 هدف موشک دو هواپیمای عراقی قرار گرفت و در این حمله صدمه زیادی دید و در آب زمینگیر شد. رافائل که تا نیمه ای از بدنه اش در آب فرو رفته بود، در تصادف با یک شناور، چنان صدمه ای دید که دیگر امیدی به بازسازی آن نبود و لاشه آن در دریا باقی ماند.
