تا وقتی خلبان هواپیما اعــــلام « تیک‌آف» نکرده باشد شاید خونسرد باشند
اما وقتی جملات تکراری کاپیتان تمام شد دلهره و استرس در چهره تک‌‌تک
مسافران موج می‌زند و فشار انگشتان روی دستگیره‌های صندلی را می‌توان در
چهره آنان دید.این یک واکنش طبیعی به پرواز در آسمان است حتی اگر
به‌مسافرت‌های هوایی عادت داشته باشید و مطمئن باشید حتی خلبان‌ها و
میهمانداران هم نگرانی‌هایی دارند که آن‌را کنترل می‌کنند! این استرس تا
پایان سفر چه کوتاه و بلند ادامه دارد بویژه اگر چاله‌های هوایی در کمین
دالان پرواز هواپیما باشند.
به گزارش ایران، همه می‌دانند که ترس و
واهمه در چنین شرایطی امری عادی است، اما زنجیره‌ای شدن سوانح هوایی و
تغییر شکل حادثه‌های فاجعه‌آمیز تردید‌های زیادی را به‌جان نشانده است
به‌گونه‌ای که یک مسافر هلندی پیش از سوار شدن به هواپیمای خط پروازی مالزی
عکسی از هواپیما گرفته و در فیس‌بوک قرار می‌دهد و می‌نویسد: «اگر ما گم
شدیم هواپیمای ما این شکلی است!»این رفتار در حالی رخ داد و جهانی شد که
هواپیمای مالزیایی هدف موشک زمین به‌هوا قرار گرفت و پیش‌بینی طنزآلود مرد
هلندی که ناشی از احساس نا‌امنی برگرفته از گم‌شدن اسرارآمیز هواپیمای
مالزی در گذشته بود، رنگ واقعیت گرفت.
باید گفت که نمی‌توان از وقوع
برخی حوادث جلوگیری کرد اما بروز برخی از آن‌ها که در گذشته تنها و تنها
به‌خاطر خطای انسانی بود و حالا شکل و شمایل دیگری پیدا کرده است خطرناک به
نظر می‌رسد و می‌تواند امنیت در آسمان را به کنکاش بکشاند.ترس از ارتفاع
از یک سو و دیدن صحنه‌های سراسر اضطراب آلود مرگ همنوعان از سوی دیگر،
سفرهای هوایی را با اما و اگرهای فراوانی مواجه کرده است. امروزه مردم در
سراسر جهان با اطلاع کامل از شرایط آب و هوایی و امنیت پرواز، اغلب سفرهای
خود را انجام می‌دهند اما رویدادهای تأسف‌بار اخیر در صنعت سفرهای هوایی،
پرواز با هواپیماها و مسافرت هوایی را با ابهام‌های فراوانی روبه‌رو
کرده‌است.
سقوط هواپیماهادر
ماه‌های گذشته با سقوط هواپیماهای زیادی روبه‌رو بوده‌ایم که بدترین آن‌ها
سقوط هواپیمای خطوط هوایی مالزی MH370 بود که در این پرواز خلبان همراه
238 مسافر و خدمه‌اش به شکل عجیبی در آسمان ناپدید شد و با گذشت ماه‌ها از
جست‌وجوی این هواپیما در دریا، آسمان و حتی خشکی تاکنون هیچ ردی از آن پیدا
نشده است.
سقوط هواپیمای متعلق به خطوط هوایی مالزی تحت عنوان
پرواز MH17 حادثه فاجعه‌آمیز دیگری را در صنعت هوایی جهان رقم زد. این
هواپیما نیز قربانی درگیری‌های سیاسی و قدرت‌نمایی‌های اوکراین و روسیه شد و
تمامی سرنشینان بی‌گناهش کشته شدند.
در دو سانحه مرگبار هوایی دیگر در
کمتر از 24 ساعت دو هواپیمای مسافربری الجزایر و تایوان به‌خاطر طوفان‌های
مرگبار درمناطق جنوب آسیا و آفریقا دچار حادثه شدند و در مجموع 150 نفر از
مسافران جانشان را از دست دادند و جهانیان حیرت‌زده به ماتم نشستند.
فرضیه‌های احتمالیپس
از سقوط و حادثه برای هر هواپیما تحقیقات آغاز می‌شود. در بسیاری از موارد
کارشناسان نمی‌توانند به جعبه سیاه که جعبه اسرار سقوط هواپیماست دست
یابند به‌همین دلیل فرضیه‌های متعددی درباره سقوط آن هواپیما مطرح می‌شود.
این‌که آیا سقوط آن ناشی از یک حمله تروریستی بوده است؟ یا آن‌که هواپیما
دچار بلایای طبیعی شده و حتی از سوی موجودات بیگانه ربوده شده است؟ در
پرونده هواپیمای MH370 مالزی فرضیه اخیر و موجودات بیگانه بارها مطرح شد
اما همه این فرضیه‌ها رد شدند.آخرین اخبار موجود از سقوط هواپیمای الجزایر
حاکی است که طوفان شن در بخش‌هایی از آسمان کشور مالی باعث نقص در زاویه
دید خلبان و سقوط آن شده است، اما به‌راستی هنگام حرکت یک هواپیمای
مسافربری در آسمان چه چیزهایی هواپیما و مسافرانش را تهدید به مرگ
می‌کند؟آنچه کارشناسان اکنون به آن اشاره کرده‌اند شامل چاله‌ها و
دست‌اندازهای هوایی، طوفان و رعد و برق، برخورد با هواپیمای دیگر، حمله
تروریستی، هواپیماربایی و غیره بوده است. فرضیه‌های متعدد دیگری نیز وجود
دارد که هر یک به تنهایی می‌تواند عامل سقوط یک هواپیما باشد، اما
نگرانی‌ها ازآن است که این حوادث روزبه‌روز مردم را از پروازهای هوایی دور
کرده باشد.وحشت و دلهره از وقوع سوانح و رویدادهای هوایی می‌تواند در صنعت
هواپیمایی آینده تأثیرگذار باشد.
پیشگیری از ترس هنگام پروازاکثر
مسافران هواپیما هنگام سوار شدن احتمال سقوط هواپیما را می‌دهند بخصوص این
حالت هنگام قرار گرفتن هواپیما درچاله‌های هوایی بسیار شدید‌تر می‌شود،
اما آنچه هر فرد هنگام استفاده از هواپیما برای سفرهایش باید مد نظر داشته
باشد اطمینان به خلبان و خدمه هواپیماست. خونسرد بودن و حفظ آرامش در محیط
هواپیما از دیگر راهکارهای مؤثر است.
یک کارشناس تأمین امنیت روانی
پرواز دراین‌باره می‌گوید: حوادثی چون سقوط هواپیما باعث ترس مردم از پرواز
می‌شود اما این حالت برای مدت کوتاهی باقی خواهد ماند و به مرور زمان
افراد جامعه این حادثه را به دست فراموشی می‌سپارند. اطلاعات شرکت ICAO در
سال 2013 میلادی نشان می‌دهد میزان تلفات ناشی از سقوط هواپیما بسیار کاهش
یافته، اما اتفاق‌های هوایی سال 2014 میلادی می‌تواند این آمار را بشدت تحت
تأثیر خود قرار دهد.حسین ابراهیمی مقدم، روانشناس در خصوص ترس از پرواز با
هواپیما می‌گوید: انسان‌ها هنگامی که به دنیا می‌آیند به‌طور ذاتی از سه
چیز می‌ترسند؛ ترس از رهاشدن، ترس از صدای بلند و ناگهانی و ترس از
تکان‌های شدید. این‌ها ترس‌هایی هستند که همه انسان‌ها در مقاطع مختلف
زندگی آن‌ها را تجربه می‌کنند.در حقیقت این ترس‌ها می‌توانند در کهن الگوها
یا الگوهای ذهنی هر شخصی ریشه داشته باشد.
به عبارت دیگر شاید
ترس‌هایی از این دست به دوران غارنشینی پدران و اجداد ما برمی‌گردد که اگر
فردی از بلندی یا کوه رها می‌شد از بین می‌رفت یا اگر صدای وحشتناک پرتاب
شدن صخره از بالای کوه را می‌شنید باید فرار می‌کرد تا خود را حفظ کند و
سالم بماند. در چنین شرایطی اندام‌های دست و پا بشدت خون دریافت می‌کنند تا
فرد بتواند فرار کند و خود را از موقعیت بحرانی نجات دهد.از نظر علمی
هنگامی که خون بیشتری به سمت اندام‌های دست و پا هدایت می‌شود، میزان خون
کمتری به مغز می‌رسد بنابراین میزان تفکر کاهش پیدا می‌کند و ممکن است با
ترس بیشتری روبه‌رو شویم.نکته دیگر نوعی اختلال اضطرابی به‌نام فوبیا یا
ترس‌های مرضی است که یکی از انواع فوبی، فوبی هواپیما است. در فوبی هواپیما
فرد ترس مزمن یا بسیار شدید از پرواز را تجربه می‌کند. فوبی هواپیما
برخلاف ترس معمولی است. ترس معمولی واکنش طبیعی وزودگذر در برابر یک خطر
است اما فوبی هواپیما ترس شدید از قرارگرفتن در یک موقعیت خطرناک است.نکته
آخر این‌که انسان‌ها از طریق یادگیری می‌توانند به اطلاعات دنیای پیرامون
خود دست پیدا کنند. بدیهی است اگر اطلاعات یا یافته‌هایی مبنی بر سقوط
هواپیما یا تکرار سقوط و نقص فنی هواپیما را در یک مقطع زمانی بشنویم
احتمال ترس ما از پرواز با هواپیما بسیار بیشترخواهد شد و به مرور زمان
شاهد کاهش آن خواهیم بود.
آیا مردم باز هم با هواپیما سفر می‌کنند؟گاهی
اوقات اشتباه خلبان‌ها جان مسافران را به‌خطر می‌اندازد در حالی که بیشتر
آن‌ها اطلاعات کافی از شرایط جوی پرواز دارند و با آگاهی از این موضوع
انواع خطرها را می‌پذیرند.
مثلاً چاله‌های سرد هوایی مکان‌هایی هستند که
یک خلبان هواپیمای مسافربری نباید هرگز به درون آن ورود کند چرا که در
صورت ورود هواپیما به چاله‌های یخچالی خود و مسافرانش منجمد می‌شوند و در
نهایت هواپیما سقوط خواهد کرد. خلبان‌ها تاکنون اشتباه‌های زیادی در طول
پروازهای خود مرتکب شده‌اند که برخی از آن‌ها نتیجه‌ای تأثر برانگیز و
فاجعه‌آمیز داشته است.
باید اذعان داشت با وجود همه این
نابسامانی‌های هوایی و خطراتی که هر روز در اشکال مختلف در برابر
هواپیماهای مسافربری ظاهر می‌شود هنوز نیز امن‌ترین وسیله برای مسافرت‌های
طولانی استفاده از هواپیما ست چرا که آمار کشته شدگان و آسیب‌دیدگان در
مسافرت‌های جاده‌ای و حتی ریلی بسیار بیشتر از حمل‌ونقل هوایی است.
