آسمان دیده بر زمین گشوده بود و مدینه، شب انتظارش را به دست صبح امید می سپرد که ناگاه در صبح دمی حیات بخش، آفرینش، تولّدی دوباره کرد و یازدهمین روشنگرش را به هستی بخشید. عرش به برکت میلاد جهان افروز امام عسکری ـ علیه السلام ـ بَزم شادی گستراند و باران صلواتش را بر سرای امامِ هدایت و هادی دین فرو فرستاد. زمین در تولّد نوگل بوستان ولایت، دامان سخاوتش را به روی طبیعت گشود و از عطر حضورش که الهام بخش جان ها بود، لبریز شد.
فضای مدینه در میلاد امام عسکری ـ علیه السلام ـ پر شده بود از عطرِ خدا و شمیم گل سوسن و پرواز فرشتگانی که به طواف خانه دوست می‌آمدند تا تبریک خدا را در میلاد کودکی که زمین انتظارش را می‌کشید، به دامان ولایت امام هادی ـ علیه السلام ـ بیفشانند و مژده رسان امامتی گردند که وجودش، روشنگر تیرگی‌ها و گشایش بخش قلوب انسان‌های اندوهناک است و عنایت بی‌نهایتش، کلید جمله برکت‌ها و تمامی نعمت هاست. او موعودی را بشارت دهنده است که ظهورش، سپیده دمی است به سوی روشنایی و مرهمی است بر تمامی رنج‌ها و مقصد همه رفتن‌ها و رسیدن هاست.
امام هادی ـ علیه السلام ـ فرزند خویش را که در هشتم ربیع الثانی۲۳۲ ه. ق در مدینه دیده به جهان گشود، به یادِ عموی بزرگوارشان که «ریحانة الرسول» و «سید جوانان بهشت» و پرتوافشان سخاوت و زیبایی و کرامت بود، «حسن» نامیدند و کنیه او را «ابومحمّد» نهادند.
امام حسن عسکری ـ علیه السلام ـ در سال ۲۵۴ ه. ق پس از شهادت پدر ارجمندشان، بر مَسند امامت نشستند و این در حالی بود که از حیات پر برکتشان، ۲۲ بهار می‌گذشت. مدّت امامت آن حضرت ۶ سال و عمر شریفشان ۲۸ سال است. امام عسکری ـ علیه السلام ـ در هشتم ربیع الاوّل سال ۲۶۰ ه. ق به دسیسه معتمد عبّاسی مسموم شدند و به شهادت رسیدند. مرقد مطهّر آن امامِ هُمام، در کنار پدر بزرگوارشان در شهر سامرّا قرار دارد.
سیمای امام عسکری ـ علیه السلام ـ را چنین توصیف کرده‌اند: «امامْ گندم گون، درشت چشم، نیکوقامت، خوب روی وخوش اندام بود و هیبت و جلالی تمام داشت». امام عسکری «ـ علیه السلام ـ» در اَوان کودکی بودند که همراه پدر گرامیشان، توسّط متوکل عبّاسی از مدینه به سامرّا تبعید گردیدند و به دلیل سکونت اجباری توسط حکومت وقت در مرکز عَسکر (لشکرگاه)، ایشان و پدر بزرگوارشان «عسکریین» لقب یافته‌اند. از القاب دیگر حضرت «ابن الرضا»، «سراج»، «نقی» و «زکی» است.
خورشید وجود امام عسکری ـ علیه السلام ـ در دامان مادری تابیدن گرفت که از بانوان پارسا و دانشمندِ زمانِ خویش بود. زُلالی مادر آن حضرت را همین بس که چون آن بانوی پاک به همسری امام هادی ـ علیه السلام ـ درآمد، آن حضرت در شأن او فرمودند: «[تو] پاک شده از هر آفت و نقص و پلیدی و ناپاکی هستی». مادر امام عسکری ـ علیه السلام ـ دارای نام‌های متعدّدی می‌باشند؛ از جمله: حُدَیث، سوسن و جدّه ـ مادر بزرگ حضرت مهدی (عج).
امام عسکری ـ علیه‌السلام ـ در دوران حیات مبارکش با وجود همه این فشارها و نظارتها و مراقبت‌های بی‌وقفه حکومت عباسى، یک سلسله فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی و علمی در جهت حفظ اسلام و مبارزه با افکار ضداسلامی انجام می‌داد که می‌توان آن‌ها را بدین‌گونه خلاصه کرد:
۱. کوشش‌های علمی در دفاع از آیین اسلام و رد اشکال‌ها و شبهه‌های مخالفان، و نیز تبیین اندیشه صحیح اسلامى؛
۲. ایجاد شبکه ارتباطی با شیعیان مناطق مختلف از طریق تعیین نمایندگان و اعزام پیک‌ها و ارسال پیام‌ها؛
۳. فعالیت‌های سرّی سیاسى، با وجود تمام نظارتها و مراقبت‌های حکومت عباسى؛
۴. حمایت و پشتیبانی مالی از شیعیان، به ویژه یاران خاص خود؛
۵. تقویت و توجیه سیاسی رجال و عناصر مهم شیعه در برابر مشکلات؛
۶. استفاده گسترده از آگاهی غیبی برای جلب منکران امامت و دل‌گرمی شیعیان؛
۷. (و از همه مهم‌تر) آماده‌سازی شیعیان برای دوران غیبت فرزند خود، امام دوازدهم.
از آنجا که غائب شدن امام و رهبر، یک حادثه نامأنوس بود و تحمل مشکلات دوران غیبت برای مردم دشوار می‌نمود، پیامبر اسلام و امامان پیشین، به‌تدریج مردم را با این موضوع آشنا می‌ساختند و افکار را برای پذیرش آن آماده می‌کردند.
این تلاش در عصر امام هادی و امام عسکری - علیهما‌السلام- که زمان غیبت نزدیک می‌شد، به صورت محسوس‌تری به چشم می‌خورد؛ چنان‌که در زندگی امام هادی ـ علیه‌السلام ـ آن حضرت اقدامات خود را نوعاً توسط نمایندگان انجام می‌دادند و کمتر شخصاً با افراد تماس می‌گرفتند.
این معنا در زندگی امام حسن عسکری ـ علیه‌السلام ـ جلوه بیشتری یافت، زیرا امام از یک‌سو، با وجود تأکید بر تولد حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌فرجه ـ او را تنها به شیعیان خاص و بسیار نزدیک نشان می‌داد و از سوی دیگر تماس مستقیم با خود آن حضرت روز‌به‌روز محدود‌تر و کمتر می‌شد، تا آنجایی که حتی سخنان خود را با اصحاب از پشت پرده بیان می‌کردند و حتی در خود شهر سامرا نیز به مراجعات و مسائل شیعیان از طریق نامه یا توسط نمایندگان خویش پاسخ می‌دادند.
بدین‌ترتیب آنان را برای تحمل اوضاع و شرایط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیرمستقیم با امام آماده می‌ساختند. این همان روشی است که بعد‌ها امام دوازدهم در زمان غیبت صغری در پیش گرفتند و شیعیان را به‌تدریج برای دوران غیبت کبرا آماده ساختند.
نماهنگی به مناسبت ولادت امام حسن عسکری (ع) با نام «تولدش مثله بهاره» با صدای حاج محمد طاهری را در «تابناک» ببینید:
