مرکز رشد، مرکزی است که تحت مدیریت متخصصان حرفه‌ای اداره و در آن خدمات حمایتی به کارآفرینان فارغ التحصیل ارائه می‌شود، این مراکز گرچه در کشورمان چندان شناخته شده نیستند اما قریب به ۶۰ سال از آغاز فعالیتشان در جهان می‌گذرد و به مرور چرخه فعالیتشان تکمیل شده است. ایده اولیه ایجاد مراکز رشد برای یک تاجر آمریکایی است، او مالک قطعه ساختمانی وسیع در شهر نیویورک بود اما وسعت آن امکان اجاره کردنش برای اقشار مختلف را سخت کرده بود، به همین دلیل او ساختمانش را به چند بخش تقسیم کرد و به افراد مختلفی اجاره دارد و کم کم آن ساختمان به مرکزی برای حمایت از کسب و کارهای نو و افراد صاحب ایده تبدیل شد.
در کشور ما نیز مراکز رشد تحت نظر دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری فعالیت می‌کنند و هدف عمده‌شان حمایت از دانشجویان فارغ التحصیل برای کارآفرینی و فعالیت‌های اقتصادی است، این مراکز برای مدت محدودی فضایی را در اختیار کارآفرینان قرار داده و آنان پس از رونق گرفتن کسب و کارشان باید آن محل را ترک کنند.
این مراکز با تلفیق توانایی پژوهشگران، کارآفرینان و صاحبان صنایع به توسعه سریع فناوری کمک می‌کنند و این توسعه با همکاری اساتید، صاحب نظران علمی، متخصصین و پژوهشگران داخلی و خارجی و بهره گیری از اطلاعات و تجربیات دیگر کشور‌ها و مراکز تحقیقاتی انجام می‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامی نیز بیش از یک دهه است که با مجوز شورای گسترش وزارت علوم و وزارت بهداشت اقدام به راه اندازی مراکز رشد کرده و البته در دوران ریاست جدید با توجه به تاکیداتی که بر موضوع اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی وجود دارد بیش از پیش بر توسعه و ارتقا آن تاکید شده است.
حمایت دانشگاه آزاد اسلامی از فارغ التحصیلان
چندی پیش دکتر حمید میرزاده، رییس دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر ضرورت توجه به مراکز رشد و حمایت از فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی گفته بود: وظیفه ذاتی دانشگاه ایجاد اشتغال نیست، اما دانشگاه آزاد اسلامی وظیفه خود می‌داند که برای اشتغال فارغ التحصیلان برنامه ریزی کند و در این زمینه تاسیس مراکز رشد در واحد‌ها زمینه ساز اشتغال فارغ التحصیلان خواهد شد.
توسعه مراکز رشد اما همچنان در دانشگاه آزاد اسلامی ادامه دارد بطوریکه تنها در دو ماهه امسال چندین مرکز رشد در واحدهای مختلف این دانشگاه افتتاح شده و به بهره برداری رسید است، دکتر ابراهیم واشقانی فراهانی، معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به سند چشم انداز این دانشگاه می‌گوید: دانشگاه آزاد اسلامی باید تا پایان سال ۱۳۹۶، ۱۵۰ مرکز رشد داشته باشد و البته در حال حاضر نیز ۳۶ درصد از مراکز رشد کشور در دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت دارند که به دنبال افزایش این سهم هستیم..
او با بیان اینکه توسعه کمی و کیفی مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی از مصادیق اقتصاد مقاومتی است ادامه می‌دهد: مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی که با همکاری پارک‌های علم و فناوری یا به صورت مستقل و با مجوز شورای گسترش وزارت علوم و وزارت بهداشت از سال ۱۳۸۵ آغاز به کار کرده‌اند، مجموعه‌ای از خدمات و تسهیلات حمایتی در جهت ارزش آفرینی و ثروت بر مبنای پژوهش‌های فناورانه در اختیار فعالان حوزه کارآفرینی قرار می‌دهند و دانشگاه آزاد اسلامی از شروع فعالیت خود تاکنون ۸۵ مرکز رشد در سراسر کشور راه اندازی کرده که ۷۱۲ هسته، واحد و شرکت فناور در فضایی بالغ بر ۸۸ هزار و ۳۷۶ مترمربع استقرار دارند.
به گفته معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی هم اکنون کشورمان در تولید علم در منطقه رتبه اول و در جهان رتبه ۱۵ را دارد اما آنچه که باید مورد توجه قرار بگیرد تبدیل این علم به ثروت است که فاصله زیادی تا جایگاه مناسب وجود دارد و مراکز رشد یکی از مواردی است که می‌تواند این فاصله را کاهش دهد. که البته در این زمینه، نخستین گام انجام پژوهش‌های ماموریت گرا و مساله محوری است که هدفش حل مسائل کشور و شکوفایی اقتصادی کشور باشد..
واشقانی فراهانی همچنین درباره آغاز فعالیت یک مرکز رشد اظهارکرد: پس از برداشتن قدم‌های اولیه و ظرفیت‌های آشکار و نهان موضوع مشخص می‌شود اما اینکه این ایده ظرفیت ورود به بازار و تجارتی شدن را داشته باشد یا خیر، نیازمند یک برنامه ریزی اصولی و جامع است که در مراکز رشد اتفاق می‌افتد.
مراکز رشد که انکوباتور نیز نامید می‌شوند اهداف عمده‌ای را در سراسر جهان دنبال می‌کنند که کمک به جذب بیشتر کارآموزان و فارغ التحصیلان دانشگاهی در بازار کار و ایجاد شغل، ایجاد واحدهای صنایع کوچک و متوسط فنی و تخصصی با قابلیت رقابت پذیری در بازار کار، نوسازی، انتقال فناوری و استفاده از اکتشافات علمی جدید و افزایش بازدهی نیروی کار بالقوه و استفاده بهینه از این سرمایه عظیم ملی از جمله مهم‌ترین آنهاست و در کنار این اهداف، مواردی چون رشد اقتصادی منطقه، تنوع اقتصاد و سرمایه‌گذاران، کمک به زنان، مهاجران و اقلیت‌ها نیز از اهداف ثانویه است که البته در حوزه دانشگاهی عمده تمرکز بر اشتغالزایی و حمایت از کارآفرینان دانشگاهی و فارغ التحصیل است.
