علیرضا رئیسیان: کیارستمی بیش از آنکه «قلندر» باشد، «رند» بود

برنامه سینمایی «هفت» بدون هیچ تغییری، پس از یک ماه و اندی تعطیلی با یادبود «عباس کیارستمی» آغاز شد و تحت تاثیر بدرود حیات این هنرمند پیش رفت و بهروز افخمی با لفظ «استاد ما» از این چهره بین المللی یاد کرد و این برنامه را پیش برد.

به گزارش «تابناک»، برنامه سینمایی «هفت» پس از مدتی تعطیلی که به واسطه حجم برنامه‌های ماه رمضان رخ داده بود و پس از یک موج بلند حاشیه‌سازی، همان گونه که «تابناک» پیش بینی کرده بود، بدون هیچ تغییری دوباره به صورت زنده پخش شد. «هفت» در بازگشت دوباره به آنتن شبکه سوم سیما، با مشکلات فنی آغاز و از ساعت ۰۰:۲۰ بامداد روز شنبه پخش شد.

بهروز افخمی، مجری این برنامه در ابتدای این برنامه با ابراز تأثر از بدرود حیات «عباس کیارستمی» هنرمند برجسته کشورمان، با اشاره به اینکه بیشتر هنرمندان برای استقبال از پیکر این هنرمند به فرودگاه رفته‌اند، عنوان کرده، کوشیده تا این برنامه بتواند ادای احترامی به کیارستمی باشد که افخمی با لفظ «استاد ما» از این سینماگر برجسته یاد کرد.


افخمی درباره کیارستمی گفت: کیارستمی در مصاحبه‌ای میان زنده ماندن آثار یا خودش، زنده ماندن خودش را آرزو کرده است. جمله عجیبی است. من فکر می‌کنم حرف عباس کیارستمی به معنای بی‌اهمیت تلقی کردن آثار هنری نیست، بلکه به معنای بااهمیت تلقی کردن زندگی است. فرصت بی‌همتای حضور در دنیا، زندگی کردن، تجربه کردن و خلق هنر است.

وی در بخشی دیگر از سخنان گفت: رحلت بهمن زرین‌پور و ملیحه نیکجومند از هنرمندان کشور را نیز تسلیت عرض می‌کنیم. برنامه امشب ما تحت تأثیر رحلت عباس کیارستمی قرار گرفته است. امیدواریم امشب تا حد امکان برنامه‌ای قابل توجه و ادای احترام به استادمان تهیه کنیم.

سپس کلیپی پخش شد که به کارنامه و تاریخچه فعالیت کیارستمی پرداخت و با بازگشت دوربین به استودیوی هفت، علیرضا رئیسیان کارگردان سینما و از چهره‌های نسبتاً نزدیک به کیارستمی در کنار افخمی حضور یافت و افخمی، گفت‌و‌گو درباره کارنامه کیارستمی را با اشاره به اینکه آموزش سینما را در کانون پرورش فکری و زیر سایه روح حاکم کیارستمی بر سینمای کانون فرا گرفته، از مسافر به عنوان یک اثر کلاسیک و داستان‌گو یاد کرد.

رئیسیان که تنها فیلمسازی است که دو فیلمنامه از کیارستمی کار کرده، درباره وی گفت: فیلمنامه «سفر» را از طرف فارابی و «ایستگاه متروک» را به پیشنهاد خود کیارستمی از ایشان ساخته‌ام. سینمای کیارستمی تکرارشدنی نیست، تقلیدشدنی است اما تکرار شدنی خیر! کیارستمی سینمای کلاسیک را به خوبی بلد بود. اگر بخواهیم ژورنالیستی به آثار کیارستمی نگاه کنیم، می‌توانیم آن‌ها را به دور از داستان بدانیم اما او اشراف کاملی به سینمای داستانی داشت.


این کارگردان سینما تأکید کرد: نانی مورتی، روش پیشبرد داستان فیلم‌هایش را تحت تأثیر کیارستمی عنوان می‌کند. کیارستمی در دو فیلم آخر خود، جهان کودک را کنار می‌گذارد و به داستان‌های بزرگسالی روی می‌آورد. جهان بینی کیارستمی خیلی پخته بود. بر خلاف اینکه خیلی‌ها فکر می‌کنند استفاده از نابازیگر در فیلم‌های کیارستمی آسان است، اتفاقا ساخت این گونه فیلم‌ها و استفاده از نابازیگران بسیار سخت است.

سپس احمدرضا معتمدی، کارگردان سینما و استاد دانشگاه روی خط تلفن آمد و درباره کیارستمی گفت: نمی‌توان ارزش کارهای کیارستمی را تنها به دلیل بردن جوایز مختلف عنوان کرد. کیارستمی سینما را در ذات و غریزه خود داشت. بو می‌کشید. سینما از ایده شروع می‌شود. او کسی بود که ایده زندگی را از دل حادثه‌ای مثل زلزله رودبار بیرون می‌کشید؛ زلزله‌ای که باعث مرگ است. کیارستمی زبان سینما را در جهان توسعه داده است. اهمیت آقای کیارستمی برای نخبگان فرهنگی کشور همیشه روشن بوده است.

در ادامه علیرضا رئیسیان در پاسخ به پرسش افخمی درباره تصویری که این روز‌ها «بی‌بی‌سی» و رسانه‌های خارجی از کیارستمی می‌سازند که او در ایران ممنوع الکار بود، چه میزان واقعیت دارد، گفت: خود او هیچ گاه این تمایل را ابراز نکرده و من نیز تعجب می‌کنم. او واقعا نمی‌دانست پروانه ساخت چیست و چگونه باید بگیرد. اصلا چه کسی جرأت داشت که به او مجوز ساخت ندهد. این کاملا منتفی و کذب است. اصلا چنین چیزی وجود نداشت، ولی امکان نمایش خوب برای او به وجود نیاوردند. این یک واقعیت است. اینکه چرا برخی فیلم‌های او اینگونه مهجور ماند، برای من نیز جای تعجب است! ولی او هیچ گاه وارد مناقشه‌ها نشد و فریادهای اعتراضی سر نداد. ‌ای کاش ما با حال بهتر و درست تری فیلم‌هایش را اکران می‌کردیم، و این شور امروز با درک بهتر آثار او رخ می‌داد؛ نه صرفا یک حرکت اجتماعی.

همچنین علیرضا رئیسیان قصد داشت، این شعر را از زنده یاد عباس کیارستمی بخواند که فرصتش روی آنتن زنده تلویزیون فراهم نشد؛
شب به موقع رسید
سپیده به موقع زد
خروس به موقع خواند
من بی‎موقع خوابیدم


سپس نقد فیلم «عادت نمی‌کنیم» با حضور ابراهیم ابراهیمیان کارگردان این فیلم، مسعود فراستی صاحب ملک نقد «هفت» و بهروز افخمی انجام شد. در ابتدای نقد، ابراهیمیان درباره حادثه‌ای که برای کیارستمی در ایران رخ داد، گفت: ما فیلمساز بزرگی را بیهوده از دست داده‌ایم. یادداشت نوشتن درباره فیلمسازان متوفی هزینه‌ای ندارد. مراقبت از فیلمساز زنده هزینه بردار است. به این توجه کنیم. به جامعه سینمایی ایران و کل فیلمسازان دنیا تسلیت عرض می‌کنم.

در بخشی از این نقد، دیالوگ جالبی میان مسعود فراستی و بهروز افخمی رد و بدل شد که در نوع قابل توجه بود و نشان داد فراستی قصد ندارد ادبیات خود را اصلاح کند و حتی در مواجهه با دوستش افخمی نیز به همین ادبیات متوسل می‌شود:

- افخمی: «عادت نمی‌کنیم» غافلگیرکننده است
- فراستی: افخمی جزو تماشاگران خنگی است که با این فیلم غافلگیر می‌شود!

ابراهیم ابراهیمیان کارگردان عادت نمی‌کنیم، در بخشی از این میز نقد با اشاره به آسیب ممیزی به اثرش گفت: در پیرنگ اولیه فیلم با اصلاحیه‌های اولیه‌ای که خوردیم، احساس کردیم اساسا فیلمنامه ضربه خورده است؛ لذا یک پی رنگ کم عرض طولی بدان اضافه کردیم. ضمن اینکه با در نظر گرفتن این شرایط، فیلم قرار بر این ندارد که کسی را غافلگیر کند.

این کارگردان درباره حذف پروانه ساخت که ایده افخمی است، گفت: هرچند الان دریافت پروانه ساخت کار بسیار دشواری است، من ترجیح می‌دهم بماند، چون در غیر این صورت، دچار خودسانسوری می‌شوم. این ارشاد و سازمان سینمایی نشان داده روی پروانه ساخت خود نمی‌ایستد و این کار را برای ما سخت می‌کند. در این صورت همه چیز را به پشت در شورای نمایش موکول می‌کند.

در بخش دیگری از میز نقد، فراستی گفت: «کارگردانی فیلم با مکث‌های بیش از حد و بازی بد محمدرضا فروتن آنقدر بد است که فیلم را از کمر می‌اندازند» و در مقابل افخمی عنوان کرد: اتفاقا بازی فروتن مناسب نقش‌های منفی است و مثل اینکه از‌‌ همان فیلم «قرمز» این رویش مانده است و لذا برای همین در این فیلم مخاطب غافلگیر می‌شود. هم در بیرون و هم درون فیلم این بازی را مخاطب می‌خورد.

در ادامه برنامه بهروز افخمی با تبریک موفقیت فیلم «دختر» در جشنواره بین المللی فیلم مسکو به سیدرضا میرکریمی برای جایزه بهترین فیلم و فرهاد اصلانی برای کسب جایزه بهترین بازیگر مرد، عنوان کرد: به نظرم بالاخره حق به حق دار رسید و بازی اصلانی درست مثل بازی شهاب حسینی آنقدر خوب بود که داوران خارجی غیرفارسی زبان را متأثر کرد.

بهروز افخمی که میزبان محمدحسین مهدویان کارگردان «ایستاده در غبار» بود، عنوان کرد: پس از تماشای فیلم «ایستاده در غبار» آنقدر متأثر شد که به محمدحسین مهدویان پیشنهاد کارگردانی فیلمنامه «خسمه خسمه» خود را داده است. همچنین افخمی اعلام کرد، یک فیلمنامه دفاع مقدسی دیگر هم در دست دارد که اگر مهدویان قبول کند، فیلم «خمسه خمسه» را بسازد او به سراغ آن فیلمنامه می رود.

محمدحسین مهدویان نیز در این برنامه گفت: کیارستمی نشان داد نباید فیلم ما مثل فیلم‌های دیگران باشد. یا حتی مثل فیلم‌های قبل خود بسازیم. باید سبکی تازه ایجاد کرد.

در پایان افخمی درباره افزایش فروش سینمای ایران تأکید کرد: مجموع فروش فیلم‌های سینمای ایران در سه ماه و اندی اول سال به حدود ۷۵ میلیارد تومان رسیده است و تا پایان تابستان از ۱۰۰ میلیارد تومان عبور خواهد کرد؛ بنابراین، امسال سال خوبی است و بعید نیست تا پایان سال به رقمی بالا‌تر از ۱۵۰ میلیارد تومان فروش برسیم که وظیفه فیلمسازان را سنگین‌تر می‌کند.