طی هفته های اخیر و به طور مشخص، در پی وقوع کودتای نافرجام در ترکیه، موضوع بهبود روابط این دو کشور و تأثیرات احتمالی آن بر مسأله سوریه و کلیت تحولات منطقه ای، به یکی از مباحث مورد توجه ناظران و تحلیلگران تبدیل شده است. همزمان، احتمال توسعه همکاری های مسکو و آنکارا و ایجاد محوری با مشارکت این دو کشور و ایران، پرسش های بیشتری را ایجاد کرده است.
به گزارش «تابناک»، دکتر کیهان برزگر، استاد روابط بین الملل دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات و رئیس پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، در گفت و گویی اختصاصی به پرسش های مطرح در زمینه روندهای جدید در روابط روسیه و ترکیه و پیامدهای منطقه ای آن پاسخ داد.
دکتر برزگر در پاسخ به پرسش «تابناک» درباره علل و عوامل چرخش اخیر در سیاست خارجی، موضوع تقابل ترکیه با روسیه در بحران سوریه را كه در نتيجه سرنگوني جت روسي اتفاق افتاد، به عنوان نخستین عامل مورد اشاره قرار می دهد. به عقیده وی، اين تحول نه تنها تركيه را در ميدان جنگ سوريه عملاً به مواضع انفعالي كشاند، بلكه تحریم اقتصادی ترکیه توسط روسیه هم بر رشد اقتصادی اين كشور تأثير منفی گذاشت. وقوع کودتای اخیر و پیامدهای آن، به ویژه حمایت ایران و روسیه از دولت آنکارا، دلیل دیگر این موضوع است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسش دیگری درباره اینکه بهبود روابط ترکیه با روسیه تا چه حد می تواند بر حل و فصل بحران سوریه تأثیرگذار باشد، گفت: «بهبود به معنای واقعی کلمه در روابط روسیه و ترکیه خود مستلزم خروج از اصرار فعلی دولت ترکیه از کناره گیری بشار اسد از قدرت است. البته دولت اردوغان همچنان تأکید می کند که خواهان کناره گیری بشار اسد از قدرت است، اما به نظرم این موضع در ماه های آتی بناچار تعدیل می شود».
وی همچنین اشاره کرد که این بحث در درون حاکمیت ترکیه هم اکنون باز شده که با این چرخش، حتی منافع ملی ترکیه، به خصوص در مورد مسأله کردهای سوریه بهتر تأمین می شود. واقعیت این است که روس ها از ابزار کردی در جهت فشار به دولت اردوغان به خوبی بهره برده و از این طریق موضوع کردی را با تمامی حساسیت های تاریخی آن به سیاست داخلی ترکیه و از آن طریق به مهمترین عامل تأثیرگذار بر سیاست ترکیه در سوریه تبدیل کرده اند.
دکتر برزگر درباره این موضوع که آیا بهبود روابط مسکو ـ آنکارا و همزمان، گرم تر شدن روابط ترکیه با ایران، می تواند به شکل گیری محور تهران- مسکو- آنکارا در منطقه منجر شود یا خیر، اظهار داشت: «به نظرم چنین محوری شکل نمی گیرد، چون منطق استراتژیک ندارد. هر سه کشور اهداف و دیدگاه های متفاوتی نسبت به مسائل منطقه و اهداف سیاست خارجی دارند».
وی افزود: «نخست اینکه روس ها می خواهند با همه کشورهای منطقه رابطه داشته باشند و از این طریق منافع خود را حفظ کنند. الان هم با عربستان و اسرائیل یعنی دو رقیب ایران روابط نزدیک دارند... دوم، ایران یاد گرفته که خود را وارد ائتلاف های منطقه ای با دولت ها نکند، چون منجر به واکنش سایر دولت ها و شکل گیری ائتلاف های رقیب می شود... سوم، خود ترکیه به رغم تمامی فراز و نشیب های سیاست خارجی یک کشور عضو ناتو است».
در نهایت، دکتر برزگر در پاسخ به اینکه مسأله احتمال همکاری نظامی روسیه و آمریکا در جنگ با داعش و سایر تروریست ها در حلب تا چه حد می تواند در مذاکرات آینده صلح سوریه مؤثر باشد، گفت: «به نظرم راه حل بحران سوریه در همکاری چندجانبه با حضور همه دولت های درگیر و به خصوص ایران است؛ نه همکاری های دوجانبه روسیه و آمریکا که منجر به بدبینی بازیگرانی مثل ایران می شود و در نتیجه، اجماع سیاسی لازم را برای ورود به راه حل سیاسی از بین می برد. البته تجربه نشان می دهد که همکاری روسیه و آمریکا در میدان جنگ چندان هم دوام نمی آورد».
وی اشاره کرد که اکنون روسیه بر سرکوب و بمباران همه گروه های تروریستی تأکید دارد، ولی آمریکا صرفا بر داعش و القاعده. اینجاست که چگونگی عملیات مشترک نظامی روسیه و آمریکا چالش هایی را در پی می آورد. چنین عملیاتی منجر به تسریع در راه حل سیاسی نمی شود و تنها شکاف های موجود بین گروه های معرض و سیاسی سوریه را بیشتر می کند.
* متن کامل مصاحبه «تابناک» با دکتر کیهان برزگر را اینجا مطالعه نمایید. 
