نزدیکی بی‌سابقه دلار دولتی و آزاد

در مقابل، اکبر کمیجانی، قائم‌مقام بانک مرکزی می‌گوید که ارز تک‌نرخی، زمستان تا پایان امسال محقق می‌شود و دولت کم‌کم در حال فراهم‌سازی مقدمات لازم برای اجرایی کردن سیاست مذکور است. شاید آنچه که بیشتر از هر چیزی بانک مرکزی را نگران کرده، نتایج و آثار تورمی احتمالی ناشی از یکسان‌سازی نرخ ارز است، چراکه همه نگرانند، مبادا فنر فشرده ارزی که طی سالهای گذشته حداقل مطابق با سیاست شناور مدیریت‌شده پیش نرفته است، به یکباره رها شود و روزهای سیاه بحران‌های ارزی سال‌های قبل را رقم زند و به نظر هم می‌رسد که همین امر بانک مرکزی را در اجرای این سیاست، کمی محتاط کرده است.

روند تغییر نرخ دلار از اول فروردین تا ۲۶ مهرماه

در این میان البته، روندی که سیاستگذار پولی و ارزی کشور در پیش گرفته، فراهم سازی مقدمات یکسان سازی نرخ ارز است؛ آمارهای نرخ ارز که روزانه از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود این حرکت را به خوبی نشان می‌دهد؛ اگرچه هنوز هم انتقادات زیادی نسبت به سرعت اجرای این سیاست وجود دارد، اما به هرحال به نظر می‌رسد که حداقل طی بیست روز گذشته، روند افزایش نرخ دلار کمی سرعت گرفته است. به نحوی که نرخ دلار در روز اول مهرماه ۳۱۴۰ تومان بوده که دیروز (۲۶ مهرماه) به ۳۱۶۳ تومان رسیده است. یعنی ۲۳ تومان افزایش قیمت در ۲۶ روز؛ به خصوص اینکه تعطیلات هم در نرخ ارز اعلامی بانک مرکزی لحاظ شده است. اما همین حرکت نشانگر این است که به هرحال دولت کم کم دارد نرخ ارز دولتی را به نرخ بازار آزاد نزدیک می‌کند.

بررسی‌ها منطبق بر آمار بانک مرکزی از نرخ رسمی ارز حکایت از آن دارد که نرخ دلار از ۳۱۱۰ تومان در ابتدای شهریورماه به تدریج به ۳۱۴۱ تومان در انتهای شهریورماه رسیده است، این در شرایطی است که نرخ ۳۰۹۰ تومانی دلار در روز اول مردادماه به ۳۱۰۶ تومان در انتهای مردادماه رسیده بود. همین روند برای روز اول و آخر تیرماه به ترتیب ۳۰۵۵ تومان و ۳۰۹۰ تومان به ثبت رسیده است.

در عین حال نرخ دلار در روز ابتدای خردادماه ۳۰۳۷ تومان و در انتهای این ماه ۳۰۵۲ تومان بود. برای اردیبهشت و فروردین نیز به ترتیب نرخ ۳۰۲۹ تومانی دلار در روز اول اردیبهشت به ۳۰۳۷ تومان در روز انتهای اردیبهشت ماه رسید؛ در حالی که نرخ دلار ۳۰۲۴ تومانی اول فروردین ماه امسال، به ۳۰۱۹ تومان در ۳۱ فروردین ماه امسال افزایش یافت. پس این روند نشان می‌دهد که نرخ دلار در روز اول فروردین ماه که ۳۰۲۴ تومان بوده به ۳۱۶۳ تومان در ۲۶ مهرماه افزایش یافته است.

صرافان چه می‌گویند؟

در این میان حرف‌های فعالان بازار ارز در چهارراه استانبول هم شنیدنی است. آنها می‌گویند که هر روز فاصله نرخ دلار دولتی و آزاد کمتر می‌شود و البته بانک مرکزی به شدت بازار را تحت کنترل دارد و با توزیع ارز از طریق کانال‌هایی که دارد، تلاش می‌کند تا نرخ را در بازار مدیریت کند. اما پیش‌بینی صرافان این است که دولت تا بهمن ماه سال جاری، ارز تک‌نرخی را در بازار رونمایی خواهد کرد.

یکی از صرافی‌ها می‌گوید: هم اکنون بازار ارز آرام است و کمبودی وجود ندارد، البته به درستی و شفافیت نمی‌توان از کمبود یا عدم کمبود ارز در بازار صحبت کرد، چراکه تقاضاها هم رنگ و بوی متفاوتی دارد. اکنون تقاضای موثر و عمده‌ای در بازار نیست و به نظر هم می‌رسد که راه‌اندازی خرید و فروش ارز بین‌ بانکها، اوضاع را کمی به سمت خود کشیده است.

وی می‌افزاید: برخی روزها نرخ ارز نوسان دارد و از مرز ۳۶۰۰ تومان هم گذر می‌کند و برخی روزها قیمت پایین می‌آید و به نرخ ارز دولتی نزدیک می‌شود، اما آنچه که مسلم است، دولت سیاست نزدیکی نرخ ارز دولتی با بازار آزاد را در پیش گرفته است و هیچ زمانی، تا این اندازه این دو نرخ به هم نزدیک نبوده‌اند.

به گفته این فعال بازار ارز، بسیاری از صرافی‌ها نگران تک نرخی شدن ارز هستند و البته هنوز چشم‌انداز روشنی نسبت به نوسانات احتمالی قیمت ندارند؛ در این میان برخی از صاحب‌نظران و فعالان بازار ارز از افزایش نرخ ارز در صورت عرضه و تقاضای واقعی در زمان اجرای سیاست یکسان‌سازی خبر می‌دهند و برخی دیگر بر این باورند که دولت اجازه شکاف قیمتی گسترده را نمی‌دهد. یعنی بازار ارز آشفته نمی‌شود؛ اما به هرحال برخی معتقدند که چند روز اول یا شاید حتی چند هفته اول بعد از اجرای یکسان سازی، نرخ ها نوسانات لحظه‌ای هم داشته باشد.

یکی دیگر از صرافی‌ها می‌گوید: برخی صرافان که البته تعداد آنها شاید خیلی بالا نباشد، اقدام به ذخیره‌سازی ارز کرده‌اند و بر این باورند که بعد از اجرای سیاست ارز تک‌نرخی، قیمت حتما بالا خواهد رفت؛ ضمن اینکه به نظر نمی‌رسد دولت هم به خاطر درآمدهای بالاتر و البته تشویق برخی رسته‌های اقتصادی، بدش بیاید که نرخ ارز بالا رود. اما به هرحال ملاحظات تورمی هم موثر است.

وی می‌افزاید: بازار ارز اکنون به صورت مدیریت‌شده در اختیار بانک مرکزی قرار دارد و به نظر هم می‌رسد که این بانک بتواند از پس اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز بدون ایجاد آشفتگی، در بازار برآید. البته باز هم بازار ارز و رفتار مشتریان و بازیگران آن خیلی در ایران قابل پیش‌بینی نیست و همه چیز ممکن است یک شبه، تغییرات زیادی کند.

به گفته این فعال بازار ارز، دولت به شدت بازار را مراقبت می‌کند و نمی‌خواهد نوسانات قیمت ارز که به سرعت خود را در سبد تورمی نشان می‌دهد، دستاوردهای کنترل تورمی را زیر سوال ببرد و همواره هم تاکید بر این است که اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز با لحاظ کردن تمام جوانب و شرایط و به خصوص حفظ نرخ تورم خواهد بود.

به هرحال باید دید که سیاست‌های سیاستگذاران پولی و ارزی کشور در میرداماد، چه آثار و تبعاتی در چهارراه استانبول خواهد داشت و صرافی‌ها، چقدر دولت را در اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز کمک می‌کنند؛ اگرچه باید پذیرفت صحنه‌گردان اصلی بازار ارز ایران، بانک مرکزی است و اوست که باید مهره‌های شطرنجش را برای اجرای این سیاست و بازی در زمین مقابل برخی سفته‌بازان با چینشی مرتب کند که کیش و مات نشود.