هفته گذشته، باراک اوباما، لایحه بودجه دفاعی سالیانه ایالات متحده را امضا کرد و رسما آن را به شکل قانون درآورد؛ لایحه ای که به گفته ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بر دارنده بندهایی برای تسهیل ارسال سلاح هایی از جمله تسلیحات سبک وزن و مبتنی بر نفر برای هدف گیری جنگنده ها و هواپیما ها به شورشیان در سوریه است و می تواند منجر به تهدید جدی برای نیروهای روسی در سوریه شود.
به گزارش «تابناک»؛ از سوی دیگر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، روز گذشته در گفت وگویی تلفنی با جان کری، همتای آمریکایی خود، موضوع مذاکرات صلح در سوریه و آتش بس ملی در این کشور را با وی به بحث گذاشته و همچنین تأکید کرده که تصمیم ایالات متحده برای تسهیل ارسال سلاح به شورشیان سوری می تواند «منجر به تلفات بیشتر» در سوریه شود.
آنچه به نظر می رسد، اینکه در پی توافق میان ایران و روسیه و ترکیه بر سر سوریه و جنگ داخلی در این کشور ایالات متحده و همچنین متحدان این کشور به ویژه عربستان سعودی ـ که همچنان از برخی گروه های شورشی در سوریه حمایت مالی و نظامی می کنند ـ به دنبال تأثیرگذاری بر تصمیم گیری های نشست سه جانبه در مسکو هستند.
ایالات متحده و همپیمانان این کشور، که اکنون بعد از آزادسازی حلب تحت فشار عملیاتی و سیاسی جدی قرار دارند، تلاش های خود را برای آزمون آخرین فرصت ها جهت ایجاد تغییر و تحول در وضعیت عملیاتی و سیاسی سوریه به کار می بندند که می توان گفت، لایحه بودجه سالیانه دفاعی آمریکا، نشانه ای از این تلاش ها را در بر دارد. از نظر ایالات متحده جنگ در سوریه می تواند همچنان ادامه داشته باشد و در نتیجه تسهیل روند ارسال تسلیحات به شورشیان نیز بر همین اساس می تواند به عنوان بخشی از دستورکار قبلی این کشور در سوریه تداوم داشته باشد.
واکنش بموقع و حساب شده ایران و روسیه
در همین حال، روز گذشته، حسین دهقان، وزیر دفاع کشورمان در گفت وگوی با خبرگزاری روسی راشاتودی، بیان کرده که اگر روس ها مجددا درخواست استفاده از پایگاه هوایی همدان را داشته باشند، امکان استفاده از این پایگاه هوایی برای روس ها مورد توجه ایران قرار خواهد گرفت. همچنین وی در این مصاحبه گفته که عربستان سعودی همچنان بر مواضع خود در خصوص به زیر کشیدن بشار اسد از قدرت اصرار داشته و در نتیجه با این مواضع نباید در مذاکرات صلح سوریه شرکت کند. به گفته حسین دهقان، اگر بشار اسد بخواهد در انتخابات آینده سوریه شرکت کند، این حق باید برای وی محفوظ باشد.
به نظر سخنان حسین دهقان در پی سخنان لاوروف و ماریا زاخارووا در خصوص ارسال سلاح به شورشیان در سوریه، همگی در استای هدفی اساسی و هماهنگ شده است. ایران و روسیه توانستند با فشارهای عملیاتی چندماهه در سوریه و آزادسازی شهر حلب از دست شورشیان مسلح ارتش آزاد و تروریست ها، جبهه النصره ترکیه را وادار به همراهی در صحنه سوریه با خود کنند.
در واقع بعد از سال 2013 و ماجرای تلاش های ترکیه برای بر هم زدن توافق سیاسی که ایران پیشنهاد آن را برای حل بحران در سوریه داده بود، ائتلاف ایران و روسیه در سوریه منجر به آن شد که فضای مانور شورشیان در سوریه به شدت تنگ شده و تلفات بالای آنها و در نهایت پیروزی بزرگ حلب، ترکیه را در مسیر همکاری با ایران و روسیه قرار داد.
آنچه به نظر می رسد، اینکه اکنون ایران و روسیه در صدد هستند تا همین الگو را برای آمریکا و همپیمانان این کشور به ویژه عربستان سعودی نیز پیاده کنند؛ با این تفاوت که اگر ترکیه هنوز فرصتی برای اظهار نظر در مورد مسائل سوریه دارد، عربستان سعودی و آمریکا تنها می توانند دستور کار امنیتی و سیاسی تعیین شده از سوی روسیه و ایران برای سوریه را قبول کرده و به آن تن دهند. در غیر این صورت، با سناریویی مشابه سناریوی حلب مواجه خواهند شد.
در واقع ایران و روسیه، تنها راهی را که پیش پای آمریکا و عربستان سعودی قرار داده اند، پذیرش موافقتنامه مسکو برای سوریه بدون قدرت چانه زنی در خصوص آن است. شاهد این امر آن است که در حالی که لاوروف روز گذشته خبر از مذاکرات میان شورشیان و دولت در سوریه داده است، جورج صبرا، یکی از اعضای ارشد کمیته مذاکرات سطح بالا یا HNC از گروه های مخالف دولت بشار اسد گفته است که از این مذاکرات هیچ خبری ندارد.
این گروه متشکل از شورشیانی است که تحت هدایت ارتش آزاد سوریه علیه بشار اسد می جنگند و از سوی عربستان سعودی حمایت مالی و نظامی می شود. چندی پیش، ژنرال ارشد این گروه به سربازان خود طی بیانیه ای اعلام کرده بود، با تلاش های منطقه ای برای ایجاد صلح در سوریه همکاری کنند؛ اما بیان کرده بود که این گروه به هیچ کنفرانسی در این خصوص دعوت نشده است.
ریاض حجاب البته تأکید کرده بود که همچنان از هرگونه تلاشی که شامل همه گروه های ذینفع در سوریه بوده و تحت هایت سازمان ملل متحد جریان داشته باشد، حمایت خواهند کرد.
سخنان لاوروف در تهدید ایالات متحده و همچنین سخنان دهقان در خصوص استفاده از پایگاه نظامی همدان و فشار بر عربستان سعودی در راستای همکاری با دستور کار تعیین شده در مسکو بدون دخالت گروه های تحت حمایت این کشور در سوریه، تنها یک معنا بیشتر ندارد: این که عربستان و سایر گروه های شورشی تحت حمایت این کشور و ائتلاف آمریکا بعد از تلاش های چند ساله خود برای ادامه جنگ در سوریه تا سقوط بشار اسد، اکنون دو راه بیشتر پیش پای خود ندارند: اول: تن دادن به دستور کار تعیین شده میان ایران و ترکیه و روسیه در مسکو و قبول شرایط آتش بس و راه حل سیاسی، بدون اظهار نظر و تأثیرگذاری در آن. دوم: ادامه جنگ و مقابله شدن با سرنوشتی که شورشیان مسلح در حلب با آن مواجه شدند.
در چنین شرایطی که برای عربستان سعودی آینده خوبی در سوریه متصور نیست ـ با توجه به حضور دونالد ترامپ در قدرت و همراهی وی با روسیه بر سر تمرکز بر روی مبارزه با داعش ـ به خوبی می توان دریافت که مواضع این کشور اکنون به شدت در سوریه تحت فشار است و آنچه به نظر می رسد این است که در نهایت عربستان مجبور به آن خواهد شد که تن به دستور کار تعیین شده در مسکو بدهد؛ زیرا هزینه های جنگ در یمن و وضعیت اسفناک اقتصادی عربستان به علاوه دیدگاه های ریاست جمهوری آینده آمریکا در خصوص سوریه به این کشور اجازه ریسک تاکتیکی در سوریه را نمی دهد.
