به گزارش «تابناک» محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگویی با «روزنامه اعتماد»، به برخی از مهمترین مسائل سیاست خارجی و چالش های اخیر در پیرامون ایران پرداخته است. برخی از مهمترین محورهای این گفتگو به شرح ذیل است:
هنوز بر سر عهد اولويت رابطه با همسايگان هستيم
بهبود رابطه با اروپا، تجربه رابطه‌اي متفاوت با روسيه و تعريف‌هاي جديد در پارامترهاي دخيل در روابط ايران با ساير كشورها را مي‌توان ميراث دوره نخست وزارت محمدجواد ظريف دانست. با اينهمه مجموعه‌اي از اتفاق‌هاي منطقه‌اي و رخدادهاي فرامنطقه‌اي موثر در معادلات خاورميانه دست به دست هم داد تا رابطه ايران با برخي كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس و در راس آنها عربستان چندان در مسير بهبود قرار نگيرد. وزير امور خارجه در پاسخ به اين سوال كه آيا وزارت امور خارجه استراتژي خاصي براي اندكي به جلو بردن قطار رابطه در عمر باقيمانده از دولت يازدهم دارد يا خير ؟ با اشاره به اينكه ما همواره براي بهبود روابط با منطقه تلاش كرده‌ايم، گفت: در ابتداي آغاز به كار دولت يازدهم اعلام كرديم كه اولويت ما منطقه است و همچنان هم بر همين مساله تاكيد داريم. نگاه راهبردي جمهوري اسلامي ايران اين است كه اين منطقه نيازمند همكاري و همگرايي است و حتما در يك منطقه ناامن ما نيز امنيت نخواهيم داشت. در اين حوزه نه‌تنها امنيت كل منطقه بلكه امنيت تك‌تك كشورهاي منطقه براي ما مهم است.
ثبات در عربستان خواست جمهوري اسلامي ايران است
ظريف در ادامه خاطرنشان ساخت: ما مي‌خواهيم عربستان و همه كشورهاي خليج فارس ثبات داشته باشند، مي‌خواهيم جنگ در يمن متوقف شود كمااينكه از روز اول همه تلاش خود را كرديم كه جنگ در اين كشور آغاز نشود و زماني هم كه جنگ آغاز شد تمام تلاش خود را كرديم تا جنگ با توجه به نگراني‌هاي همه، هرچه سريع‌تر پايان پيدا كند. اين ديدگاه ما همواره ثابت بوده و همچنان نيز هست اما متاسفانه برخي كشورها به ويژه عربستان سعودي منافع خود را در تنش مي‌بينند.
عده‌اي پشت هياهوها درباره برنامه هسته‌اي ايران پنهان شده بودند
وزير امور خارجه با اشاره به اينكه برخي بازيگران منطقه‌اي در چند سال پيش از توافق هسته‌اي، پرونده ايران را امنيتي كرده بودند، افزود: هياهوها درباره برنامه هسته‌اي و بحران‌سازي كه پيرامون اين برنامه انجام شده بود خطر امنيتي از ايران ساخته بود كه آنها مي‌توانستند پشت آن، سياست‌هاي بسيار مخرب خود را در حمايت از افراطگرايي و برخي از اقدام‌هاي ناامن‌ساز در كشورهاي منطقه پنهان كنند. با حل مشكل هسته‌اي، پرده‌اي كه سياست‌هاي مخرب آنها را پوشانده بود، كنار رفت و نگراني‌هاي آنها آغاز شد و به همين دليل آنها اكنون سياست تخريبي ديگري را دنبال مي‌كنند.
سياست خويشتنداري در برابر تنش‌آفريني‌ها را ادامه مي‌دهيم
ظريف در ادامه افزود: اگر عربستان چه به دلايل مسائل داخلي، منطقه‌اي يا بين‌المللي تمايلي به حركت در مسير تنش زدايي نداشته باشد هر ميزان كه جمهوري اسلامي ايران در اين زمينه تلاش كند، توفيقي نخواهد داشت. با اين وجود ما سياست خود را كماكان دنبال مي‌كنيم و نسبت به تنش‌آفريني‌هايي كه طرف مقابل انجام داده خويشتنداري به خرج داده‌ايم. اين خويشتنداري ناشي از بي‌برنامگي نيست بلكه خويشتنداري مبتني بر يك نگاه راهبردي به شرايط منطقه‌اي و خويشتنداري مبتني بر اطمينان به خود است.
نيازي به پاسخگويي به حركت‌هاي هيجاني نداريم
وزير امور خارجه كشورمان با اشاره به اينكه ما مطمئن هستيم قدرتمندترين كشور منطقه هستيم، افزود: ما نيازي نداريم به هرگونه حركت هيجاني پاسخ بدهيم، مي‌توانيم برهمين اساس نفوذ خود را در منطقه به عنوان يك نيروي ثبات‌بخش افزايش بدهيم. جمهوري اسلامي ايران اين سياست را تا به امروز پيش برده و موفق هم بوده است. امروز اگر نگاه كنيد كسي نمي‌گويد در اين منطقه از نفوذ جمهوري اسلامي ايران كاسته شده بلكه همه معتقد هستند كه نفوذ جمهوري اسلامي ايران در اين منطقه افزايش پيدا كرده است.
ايران، قدرت ثبات بخش در منطقه
ظريف در پاسخ به اين سوال گفت: تنها نكته‌اي كه ما بارها به همسايگان خود گفته‌ايم اين است كه نفوذ و قدرت ايران به ضرر هيچ كس نيست بلكه قدرت و نفوذ ايران، قدرت و نفوذ ثبات بخش در اين منطقه است. ما اميدوار هستيم همسايگان ما متوجه باشند كه هر زمان هريك از همسايگان ما با خطر افراط، ترور و گروه‌هاي تروريستي مواجه شده است جمهوري اسلامي ايران بدون در نظر گرفتن قوميت، نژاد و مذهب به كمك قربانيان رفته است.
مخالف افراطگرايي عليه عربستان و امارات هستيم
وزير امور خارجه كشورمان با چنديادآوري تاريخي درخصوص سياست واحد ايران در برابر افراطگرايي گفت: ما نخستين كشوري بوديم كه حمله عراق به كويت را حتي قبل از كشورهاي حاشيه شوراي همكاري خليج‌فارس محكوم كرديم. ما نخستين كشوري بوديم كه به ياري مردم عراق رفتيم. ما نخستين كشوري بوديم كه به ياري مردم كردستان در روزهاي بحران به اربيل رفتيم. ما نخستين كشوري بوديم كه در شب كودتاي تركيه بيش از همه با دولت تركيه همراهي كرديم. ما كشوري هستيم كه اصلا كاري به ماهيت دولت تركيه يا ديگر دولت‌ها نداريم و اصولا مخالف كودتا و افراطگرايي هستيم. اين سياست ما يك سياست منسجم است. افراطگرايي عليه تاجيكستان، افغانستان، پاكستان، عربستان يا امارات هم كه باشد ما مخالف آن هستيم چراكه اين حركت‌ها را براي منطقه خطرناك مي‌دانيم.
امنيت ايران خودجوش است
ظريف با اشاره به اينكه در منطقه ناامن هزينه براي تامين امنيت ايران بالا مي‌رود، افزود: ما به لطف خدا، با تلاش مردم، نيروهاي مسلح و اطلاعاتي و امنيتي بيش از همه امنيت داريم و مهم اين است كه امنيت جمهوري اسلامي ايران خودجوش است و متكي به مردم و توان داخلي است اما هرچه محيط ناامن‌تر باشد هزينه تامين اين امنيت بيشتر است؛ لذا ما دوست داريم كه در يك محيط امن زندگي كنيم.
به قدرت بازدارندگي ناشي از مقاومت مردم وابسته هستيم
اخيرا مسكو بر اقدام به فروش تجهيزات و تسليحات نظامي پيشرفته به كشورهاي شوراي همكاري به خصوص عربستان افزوده است. بر اساس آخرين آمار، ايران در ميان كشورهاي منطقه كمترين ميزان خريد تجهيزات و تسليحات را دارد. وزير امور خارجه در پاسخ به سوال «اعتماد» مبني بر اينكه آيا با توجه به بحران‌هاي سرريز شده و اينكه عقلانيت در بسياري از بازيگران منطقه‌اي پيرامون ايران وجود ندارد ما نبايد نگران اين عدم توازن تسليحاتي ميان ايران و كشورهاي همسايه باشيم، گفت: توان دفاعي ما بيشتر يك توان بومي است. ما براي تامين نيازهاي دفاعي كمتر به خارج از كشور وابسته هستيم و بيشتر روي توان تسليحات و تجهيزات دفاعي خود تمركز مي‌كنيم و در كنار آن به قدرت بازدارندگي ناشي از مقاومت مردم و فرهنگ ايثار و شهادت اين مردم وابسته هستيم. در ٨ سال جنگ تحميلي اين مردم با وجود تمام حمايت‌هايي كه از سوي همه دولت‌هاي جهان از صدام و ارتش متجاوز صدام شد ايستادگي كردند و تمام اميال و آرزوهاي وي را به ناكامي كشاندند.
هيچ كشوري جرات درگير شدن با ما را پيدا نمي‌كند
ظريف در ادامه با اشاره به اينكه اين واقعيت شرايطي را ايجاد كرده كه با وجود اينكه ما كمترين هزينه تسليحاتي را داريم، افزود: هيچ كشوري جرات درگير شدن با ما را پيدا نمي‌كند چراكه هم از نظر سازوكار و تجهيزات نظامي و هم از نظر درون‌زا بودن امنيت ايران كه ناشي از امكانات ملي و مقاومت مردم است براي ما نگراني وجود ندارد. البته ما همواره به جامعه بين‌المللي يادآوري مي‌كنيم آنهايي كه درباره برنامه دفاعي ايران سر و صدا مي‌كنند بهتر است كه آنچه را ما نه‌تنها اعلام كه اجرا هم كرديم مبني بر اينكه ايران هيچگاه عليه كشوري اقدام به تجاوز نمي‌كند را هم اعلام و هم اجرايي كنند.
اروپايي‌ها نگران دخالت امريكا در مسائل داخلي خود هستند
اجلاس امنيتي مونيخ امسال در فضاي متفاوتي از سال‌هاي گذشته برگزار شد. اتحاديه اروپا در سخت‌ترين شرايط سياسي در چند دهه اخير قرار گرفته است. سير همگرايي در اين قاره متوقف شده و موج مخالفت با حضور كشورها در اتحاديه افزايش يافته است. انگلستان راه خود را جدا كرد و در يونان، اسپانيا، ايتاليا، فرانسه و هلند نيز ما شاهد شكل‌گيري نهضت‌هاي ضداتحاديه‌اي و ناسيوناليستي هستيم و نوعي پوپوليسم هم رو به گسترش است. در چنين شرايطي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور تازه نفس امريكا اعتقاد دارد كه اتحاديه اروپاي آشفته به نفع امريكا است. در داخل ايران نيز برخي تحليلگران مي‌گويند كه اتحاديه اروپا كه مجموعه‌اي از كشورها است به سود ايران نيست و ايران از رابطه دوجانبه با اين كشورها راحت‌تر مي‌تواند منافع خود را تامين كند.
ظريف در پاسخ به سوال «اعتماد» در اين خصوص با اشاره به تنوع ديدگاه‌ها در ايران دررابطه با اتحاديه اروپا مي‌گويد: اما ايران با اتحاديه اروپا با عنوان يك واقعيت كه در جهان خارج وجود دارد، روبه‌رو مي‌شود. در برخي حوزه‌ها ما با اتحاديه اروپا اختلاف‌هايي داريم اما در برخي موارد مانند مذاكرات هسته‌اي اين اتحاديه نقش مثبتي ايفا كرده است. تصميم اينكه اروپايي‌ها با هم همگرايي داشته باشند يا خير به ديگران ارتباطي ندارد و يكي از نگراني‌هايي كه اروپايي‌ها امروز دارند اين است كه امريكايي‌ها بخواهند در اين مسير دخالت كنند.
نبايد واقعيت‌هاي امروز جهان را هيجاني كرد
وزير امور خارجه افزود: فكر مي‌كنم نيروهاي متعددي در اروپا به سمت همگرايي و برخي نيروها هم به سمت واگرايي حركت مي‌كنند و اين واقعيتي در جهان است كه اتفاق مي‌افتد. حتي در داخل كشورها گرايش‌هاي متعددي وجود دارد مانند گرايش‌هايي كه با بحث همگرايي جهاني و اقتصاد جهاني همراه‌تر هستند و همزمان گرايش‌هايي هم وجود دارد كه با واگرايي‌هاي جهاني موافق‌تر هستند.
وضعيت مشابهي در امريكا هم وجود دارد و مي‌بينيم كه حتي در بخش‌هاي صنعتي اين كشور هم يك گروه حامي صنعت‌هاي مدرن‌تر و يك گروه حامي صنعت‌هاي قديمي‌تر هستند و ديدگاه‌هاي متفاوتي با هم دارند. اين واقعيت‌ها در جهان امروز در حال شكل‌گيري است و نبايد آنها را چندان هيجاني كرد. كمااينكه الان اروپايي‌ها نيز به دليل برخي تمايل‌هايي كه در ترامپ يا نزديكان وي براي واگرايي اروپا وجود دارد به اين مساله حساس شده‌اند.
