بررسی وضعیت تحریم‌های ایران در صورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای / احتمال بازگشت تحریم‌ها از اوایل سال 2018 / تغییر مسیر نفت ایران به سمت آسیا

اقدامات کاخ سفید

اگر ترامپ عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را اعلام کند، می‌تواند در ادامه این روش، اقدام به صدور یک دستور اجرایی برای اجرای مجدد تحریم‌های ایران ـ که از سوی آمریکا وضع‌ شده ـ نماید. اوباما طبق دستور اجرایی خود، تحریم‌های دریایی، نفتی و تحریم برخی بخش‌های دیگر را در اجرای برجام تعلیق کرده بود. ترامپ تاکنون تعلیق این تحریم‌ها را تمدید کرده اما اکنون قادر است با یک دستور اجرایی، بازگشت همه تحریم‌های ایران را که معلق شده بود، در دستور کار قرار دهد و دوباره حالت قانونی به آن‌ها بدهد. این موضوع را الیزابت روزنبرگ و پیتر هارل متخصصان مرکز مطالعات امنیتی جدید آمریکا بیان کرده اند.

به گفته آنها، در این صورت کاخ سفید، یک ‌راه قانونی مشخص برای بازگرداندن تحریم‌ها از طریق استفاده از اختیارات رئیس‌جمهور و قدرت وی در این زمینه خواهد داشت.

حتی این احتمال وجود دارد که ترامپ همچنان این تحریم‌ها را معلق نگاه داشته اما اقدام به وضع تحریم‌های جدید در زمینه‌های دیگر کند و برای مثال تحریم نفتی ایران را در قالبی جدید اجرایی نماید. به گفته روزنبرگ و هارل، این تحریم‌های جدید می‌تواند به بهانه تروریسم یا اقدامات بی‌ثبات کننده از سوی ایران باشد.

اقدامات کنگره آمریکا

سناریوی بعدی در صورت گزارش ترامپ در خصوص عدم پایبندی ایران این است که کنگره در یک اقدام قانونی، به تعلیق تحریم‌های ایران پایان داده و دوباهر آن‌ها را به اجرا درآورده و یا تحریم‌های جدیدی بر ایران وضع کند. این اقدام کنگره از فوریت برخوردار خواهد بود و در شصت روز به اجرا درمی‌آید و قابلیت «فلیباستر» در سنا را نیز نخواهد داشت – امکان ممانعت از رأی‌گیری در خصوص آن وجود ندارد.

هارل و روزنبرگ بر این باور هستند که دست کنگره برای اجرای ‌چنین قوانینی بسیار باز است و می‌تواند همه تحریم‌های ایران یا بخشی از آن‌ها را به صلاحدید خود مجدداً به اجرا درآورد و حتی تحریم‌های وسیع‌تری را در دستور کار قرار دهد. به گفته آن‌ها حتی کنگره می‌تواند از هر گونه اقدام برای تحریم مجدد ایران به رغم گزارش ترامپ سر باز زند.

زمان بندی اجرای مجدد تحریم‌ها علیه ایران

«جو مک مونیگل» از مؤسسه «هدج» بر این باور است که ترامپ در 15 اکتبر، عدم پایبندی ایران را اعلام خواهد کرد و بعد از آن منتظر خواهد ماند تا فشار بر طرف‌های دیگر این توافق وارد آید. به عقیده وی این فشار منجر خواهد شد تا ترامپ به خواسته خود یعنی مذاکره مجدد در مورد توافق دست یابد.

اما به گفته وی، این اتفاق به ‌هیچ‌ وجه نخواهد افتاد و مذاکره مجددی برای توافق هسته‌ای در میان نخواهد بود و در نتیجه تحریم‌ها تا اواخر سال میلادی جاری یا اوایل سال آینده مجدداً به جریان خواهد افتاد.

به عقیده «کوین بوک»، مدیر مؤسسه «ClearView Energy» ترامپ تا اواسط ماه دسامبر از توافق هسته‌ای بیرون خواهد آمد اما سایر طرف‌های توافق همچنان در آن خواهند ماند.

انزوای آمریکا در تحریم‌های جدید

با این‌ حال سؤال اساسی روزنبرگ و هارل این است که آیا تحریم‌های یک‌طرفه آمریکا بدون حمایت روسیه و چین و اروپا تأثیر سابق را خواهد داشت؟ به عقیده آن‌ها بدون این حمایت‌ها ترامپ چالش‌های بزرگی برای اجرای تحریم‌ها و مجازات شرکت‌های خارجی عدول کننده از آن‌ها خواهد داشت.

به عقیده آن‌ها در حالی ‌که احتمالاً شرکت‌های خدماتی مالی بین‌المللی از آنجایی‌ که تعاملات بسیاری با واحد پولی آمریکا دارند از این تحریم‌ها تبعیت می‌کنند، شرکت‌های بزرگ انرژی این تحریم‌ها را نادیده خواهند گرفت تا زمانی که آمریکا بتواند پشتیبانی بین‌المللی وسیعی برای تحریم‌های خود پیدا کند.

مک مونیگل بر این باور است که تحریم‌های جدید می‌تواند یک میلیون بشکه نفت را از بازار خارج کند که همان یک‌میلیون بشکه‌ای است که ایران از زمان لغو تحریم‌ها به بازار اضافه کرده است. دلیل این امر به گفته او آن است که شرکت‌های اروپایی خریدار این نفت نقطه‌ضعف‌های زیادی در برابر آمریکا دارند. به گفته او تا زمانی که اروپا نگوید شرکت‌های نفتی این قاره باید از شر آمریکا خلاص شوند، تحریم نفتی بر این شرکت‌ها اثر خواهد گذاشت.

در این صورت، سناریوی محتمل این است که نفت ایران از اروپا به سمت آسیا تغییر مسیر دهد. بوک می‌گوید خرید اروپا از ایران به ‌احتمال ‌قوی صفر خواهد شد اما خرید چهار غول آسیایی احتمالاً هرگز متوقف نخواهد شد. در این صورت از آنجایی ‌که اروپا همراهی تحریمی با آمریکا نخواهد داشت، اهرم فشار آمریکا بر خریداران آسیایی نفت ایران به ‌شدت کم اثر خواهد بود.