همزمان با آغاز فصل پاییز و بازگشایی دوباره دانشگاهها، در حالی صدها هزار دانشجو در سراسر کشور به کلاس های درس رفتند و تحصیل خود را شروع کردند که درصد قابل توجهی از این دانشجویان را دانشجویان تحصیلات تکمیلی تشکیل می دهند؛ دانشجویانی که چرایی حضور پر شمارشان در مقاطع عالی و چگونگی آینده شغلی آنها همواره یکی از پرسش های جدی از متولیان نظام آموزش عالی کشور بوده است.
به گزارش «تابناک»، امروزه جذب پرشمار دانشجویان متافضی تحصیل در دوره های عالی که چند سالی هست به دنبال افزایش تعداد متقاضیان در کشور دنبال می شود، مسئله مهمی است که بسیاری از دلسوزان و منتقدان را نسبت به آینده نگران کرده است و بیم آن وجود دارد که با استمرار شرایط کنونی کشورمان در آینده با بحران های خطرناکی رو به رو شود.
افزایش بی اندازه ظرفیت جذب دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی و جذب رو به افزون دانشجویان پولی در حالی در دستور کار مسئولان قرار دارد که ادامه چنین رویه ای با توجه به فراهم نبودن زیرساخت های لازم برای جذب این افراد، یکی از انتقادهای جدی منتقدان در این حوزه است.
در شرایطی که بازار کار کنونی کشور توان پاسخگوی به نیاز جویندگان کار را ندارد و صدها هزار دانش آموخته دانشگاهی در مقطع کارشناسی فاقد شغل مناسب و مرتبط با رشته تحصیلی هستند، رقابت آنها برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر اجتناب ناپذیر است و گویا مسئولان ارشد کشور نیز با درک این مهم تصمیم گرفته اند، ضمن مشغول نگه داشتن این نیروهای جوان به کسب درآمدهای مادی نیز در این حوزه توجه کنند.
از این رو می گوییم کسب درآمد که می دانیم بیش از 70 درصد دانشجویانی که در کشور تحصیل می کنند، تحصیلشان رایگان نیست و اکثر آنها در دانشگاه های غیردولتی و با پرداخت هزینه های هنگفت تحصیل می کنند.
در مورد آسیب هایی که هم اکنون متوجه نظام آموزش عالی کشور شده است، کتر سیدجلال یونسی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به «تابناک»، گفت: متأسفانه در سال های اخیر رویه غلطی در دانشگاه های کشور آغاز شده است و دانشگاه ها بدون حساب و کتاب و برنامه مشخصی اقدام به پذیرش دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی کرده اند. من معتقدم این کار از اساس غلط است و تحت هیچ شرایطی با نیازهای کنونی جامعه منطبق نیست.
یونسی ادامه داد: وقتی شما بدون اینکه برای آینده دانشجویان تحصیلات تکمیلی برنامه ای داشته باشید، دانشجو جذب می کنید، این یعنی بالا بردن توقع جوانانی که جویای کار هستند و پراکندن گرد یأس و نا امیدی بر پیشانی جوانانی که سال ها مشغول به تحصیل بودند و پس از فارغ التحصیلی امکانی برای یافتن شغل مناسب ندارند.
این استاد دانشگاه افزود: دانشجویی که با مدرک کارشناسی در یک اداره کارمند ساده است، پس از گذراندن دوران ارشد و دکتری دیگر به شغل کنونی خود قانع نخواهد بود و توقع افزایش رتبه شغلی و یا تغییر شغل خواهد داشت. این درحالی است که مسئولانی که شرایط تحصیل این دانشجو را در مقطع ارشد و دکتری فراهم کردند، شرایط چنین تغییر یا افزایش رتبه ای را فراهم نکرده اند.
استاد دانشگاه علوم بهزیستی با تأکید بر اینکه مسئولان این آسیب را جدی نگرفته اند، افزود: معتقدم بلاتکلیفی دانش آموختگان تحصیلات تکمیلی در آینده ضربه سنگینی به نظام وارد خواهد کرد. چرا که یأس و نا امیدی بر صدها هزار نفر حاکم خواهد شد و بیکاری یا عدم تناسب شغل با تحصیلات کارایی آنها را در چرخه زندگی به شدت کاهش خواهد داد.
یونسی با طرح این ابهام که واقعاً من نمی دانم کشور ما چرا باید این مقدار دانشجوی ارشد و دکتری داشته باشد، افزود: شما تصور کنید توانایی و خروجی کاری یک پرستار که دارای مدرک کارشناسی است، مشخص و قابل ارزیابی است. همین پرستار حتی اگر دکتری هم بگیرد در شغل کنونی اش هیچ تغییر و تحول آنچنانی رخ نخواهد داد و یک پرستار دارای مدرک کارشناسی با یک پرستار دارای مدرک دکتری زیاد تفاوتی باهم ندارند.
وی ادامه داد: تحصیلات تکمیلی و ادامه تحصیل در این مقاطع برای تحقیق و پژوهش و گسترش حوزه های علم لازم و ضروری است، اما این مهم بیش از آنکه به دانشجو و نیروی انسانی نیاز داشته باشد به زیرساخت های کافی نیاز دارد.
این استاد دانشگاه با ذکر این انتقاد که درست نیست مسئولان کشور به دلیل اینکه نمی توانند برای جوانان کشور شغل درست کنند، آنها را در مقاطع عالی آموزش سرگرم کنند، تأکید کرد: من فکر می کنم مسئولان کشور با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در مقاطع عالی می خواهند از زیر بار مشکل بیکاری فرار کنند و آن را به آیندگان حواله دهند.
یونسی در مورد دیگر خسارت و آسیب های برآمده از افزایش ظرفیت تحصیلات تکمیلی گفت: وقتی ظرفیت پذیرش افزایش می باید، مشارکت دانشجویان در کلاس کاهش می یابد، نظارت و مدیریت استاد بر دانشجوها کم می شود و در نتیجه خروجی های مناسبی از کلاس بیرون نخواهد آمد. این شرایط موجب می شود یا استاد بیش از آنچه در توان دارد انرژی و وقت بگذارد و یا اینکه شرایطی را فراهم کند که دانشجویان با سمبل کاری پژوهش های خود را کامل کنند.
این استاد دانشگاه با انتقاد از کاهش کیفیت آموزش در دانشگاه های کشور ادامه داد: در شرایط کنونی کیفیت آموزش و علم در دانشگاه های کشور به ویژه دانشگاه های آزاد به شدت پایین آمده است و در بازدیدی که به اتفاق برخی دوستان از یکی از مراکز دانشگاهی داشتیم، این دانشگاه در حالی مدعی بود در رشته روانشناسی بیش از 500 دانشجو فارغ التحصیل کرده است که جمعاً در کتابخانه این دانشگاه 40 کتاب مرتبط با رشته روانشناسی وجود نداشت.
یونسی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه یکی از رسالت های دانشگاه ورود به مشکلات روز جامعه و ارائه راهکار برای آنهاست، افزود: حل مشکلات جامعه و ارائه راهکار برای حل آنها در حالی بر عهده دانشگاه ها قرار دارد که در شرایط کنونی این مراکز به دلیل جذب بیش از حد دانشجو و مشکلات شدید مالی، خودشان نیازمند کسانی هستند که برای حل مشکلاتشان راهکار ارائه کنند.
این استاد دانشگاه در بخش پایانی سخنان خود با تأکید بر اینکه همه رسالتی که بر دوش دانشگاه قرار دارد، علمی و آموزشی نیست، ادامه داد: دانشگاه در سال های اخیر به دلیل کاهش ارزش دانشجو و دانش آموخته بودن و درگیری با مشکلات روزمره درونی از رسالت های مهم دیگری مثل رسالت های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خود نیز فاصله گرفته است و توان رسیدگی به آنها را نیز به خوبی ندارد.
