ایران در گذشته تجربه حذف دلار از مبادلات بین المللی و استفاده از ارزهای ملی را داشته و حتی در این راستا نسبت به سایر کشورها نیز پیشرو بوده است؛ اما با گذشت زمان این قبیل اقدامات کنار گذاشته شده و سیستم دلاری به طور کامل جایگزین آن شده است. حال این سوال وجود دارد که آیا ایران با حرکت های ضددلاری در عصر حاضر و دوران پسابرجام نیز همراه می شود یا کماکان به دنبال شرایط پیش از تحریم هاست؟
به گزارش
تابناک اقتصادی، مقاومتی نیوز امروزه کشورهای متعددی در حال حرکت به سمت کاهش وابستگی به دلار و حذف آن از مبادلات بین المللی هستند؛ دلایل کشورها برای این قبیل اقدامات مختلف بوده و هر کشوری اهداف مختص خود را در این روند دنبال می نماید. با این وجود عدم وابستگی به دلار و کاهش ریسک های ناشی از آن، نقطه اشتراک کشورهایی است که در این راستا قدم برداشته اند.
در بین کشورهای جهان دو کشور روسیه و چین در این راستا به صورت مصمم و پیوسته با ارائه راهکارها، راه اندازی ابزارها و سازوکارهای مختلف، در حال کاهش نقش دلار در اقتصاد خود و به دنبال آن اقتصاد جهانی هستند.
اقدامات متعدد چین برای استفاده از یوآن در تجارت
برای مثال کشور چین در نظر دارد تا ارز ملی خود یعنی یوآن را بین المللی کرده و از این طریق وابستگی خود به سیستم پولی و مالی بین المللی که تحت اختیار دلار و سامانه های آن است را کاهش دهد.
در این راستا چین به عنوان یک اقدام برنامه دارد تا در مبادلات بین المللی بویژه مبادلات نفت و انرژی در جهان نقش بسیار عمده ای داشته و بدنبال این است تا با راهکارهایی که در دست اجرا دارد، یوآن را در این مبادلات جایگزین دلار نموده تا بوسیله افزایش تقاضای مبادلاتی یوآن شهرت جهانی این ارز را افزایش دهد؛ چین در این زمینه به موفقیت هایی دست یافته است.
همچنین کشور چین سایر کشورها را نیز به نوعی با جریان حذف دلار در دنیا همسو کرده است. به عنوان نمونه کشور چین با بیش از ۳۵ کشور پیمان پولی دوجانبه منعقد نموده و از طرفی در حال متقاعد نمودن کشورهای نفتی خلیج فارس از قبیل امارات، عربستان و سایر کشورهای عضو اوپک جهت کنار گذاشتن سیستم پترودلاری از مبادلات نفتی است.
البته اقدامات کشور چین برای حذف دلار به چند مورد ختم نشده و این کشور ابزارها و راهکارهای متعدد فراوانی را در دهه اخیر راه اندازی نموده تا به سلطه دلار پایان دهد و سیستم پولی و مالی جدیدی را در جهان راه اندازی کند.
اقدامات روسیه برای حذف دلار و مقابله با آمریکا از این طریق
کشور روسیه نیز شرایطی مشابه چین داشته و علاوه بر آن با آمریکا دچار تنش های سیاسی و اقتصادی است. لذا به دنبال این است که از طریق کنار گذاشتن دلار و سیستم های وابسته به آن به مقابله با آمریکا و سلطه دلار پرداخته و اثر تحریم های اعمال شده از طریق این کشور را کاهش دهد.
در این راستا می توان به حذف دلار از بندرهای این کشور، پیمان پولی دوجانبه گسترده با چین و مبادله با ارزهای ملی از آن طریق، راه اندازی یک سیستم جایگزین سوئیفت و اقداماتی از این دست اشاره کرد.
ونزوئلا هم دلار را از مبادلات تجاری خود حذف می کند
کشور ونزوئلا نیز در هفته های اخیر از طرف آمریکا تحت تحریم واقع شد. اما این کشور در برابر این اقدام آمریکا سریعا واکنش نشان داده و ابتدا قیمت گذاری نفت را از حالت دلاری به یوآنی تغییر داد؛ در نهایت نیز به مشتریان نفتی خود اعلام کرده که برای مبادلات نفتی به جای دلار از سایر ارزها و روش ها استفاده نمایند.
استفاده ابزاری آمریکا از دلار، دلیل حرکت های ضددلاری کشورها
بنابراین با نگاه به اخبار و تحولات جهانی می توان به این نقطه اشتراک میان کشورها پی برد که همگی به دنبال کاهش استفاده از سیستم پولی و مالی کنونی و از میان برداشتن سلطه جهانی دلار بوده و در حال حرکت به سمت یک سیستم پولی و مالی هستند که در آن فقط چند کشور خاص نقش اصلی نداشته باشند؛ بلکه در سیستم جدید تمام کشورها به صورت متوازن دخیل بوده و منافع همه تأمین شود تا از این طریق، کشورها توسط یک کشور خاص دچار تحریم و محدودیت نشوند.
آیا ایران با حرکت های ضددلاری همراه می شود؟
در این میان ضروری است تا ایران نیز با جریان جهانی برای حذف دلار همگام شود؛ چرا که ایران جزو کشورهایی است که دچار تحریم ها و محدودیت های فراوانی از طرف صاحبان این نظام مالی جهانی شده و بیشترین ضربه را از این طریق دیده است؛ لذا باید برای تغییر این سیستم تلاش نماید.
ایران سال ها پیش به استفاده از ارز ملی در تجارت اقدام کرده بود
بررسی ها نشان از آن دارد ایران در گذشته در راستای استفاده از ارزهای ملی و ابزارهای بومی در مبادلات تجاری خود با سایر کشورها، اقدامات و راهکارهای متعددی را طراحی کرده بود که حتی این راهکارها از طرف کشورهای اروپایی نیز مورد تقلید واقع شده است.
به عنوان نمونه بعد از جنگ تحمیلی، ایران با کشورهای اوکراین و ترکمنستان پیمان پولی سه جانبه داشته که در آن از ارزهای ملی جهت مبادلات استفاده می شده است.
همچنین ایران و پاکستان در گذشته حساب تسویه تهاتری جهت استفاده از ارزهای ملی در مبادلات با یکدیگر داشته اند.
تشکیل اتحادیه پایاپای آسیایی شامل ایران، هند، پاکستان، نپال، سریلانکا، بنگلادش، میانمار، بوتان و مالدیو جهت استفاده از ارزهای ملی در مبادلات میان خود از دیگر اقدامات ضد دلاری بوده که ایران در آن نقش داشته است.
قبل از انقلاب نیز ایران و چین یک حساب تهاتری جهت خرید و فروش کالاها به ریال و یوآن داشته اند؛ همچنین ایران با کشور روسیه و کشورهای بلوک شرق یک حساب تهاتری جهت مبادله با ارزهای ملی داشته که فقط تسویه پایان سال آن با دلار انجام می شده است.
در آن زمان ایران همچنین در سطح منطقه یک پول واحد آسیایی میان ایران، پاکستان، هند و سریلانکا تعریف نموده بود تا در مبادلات نیازی به استفاده از دلار نباشد (یورو تقلیدی از پول واحد آسیایی بوده است).
لذا می توان نتیجه گرفت که ایران در گذشته تجربه حذف دلار از مبادلات بین المللی و استفاده از ارزهای ملی را داشته و حتی در این راستا نسبت به سایر کشورها نیز پیشرو بوده، اما با گذشت زمان این قبیل اقدامات کنار گذاشته شده و سیستم دلاری به طور کامل جایگزین آن شده است.
بنابراین ضروری است تا امروز نیز جمهوری اسلامی ایران با جریانات جهانی جهت حذف دلار همسو شده و از این طریق به چندین دهه سلطه جهانی دلار آمریکا که مظررات فراوانی را برای اقتصاد ایران داشته است، پایان دهد.
