محيط زيست استان گيلان كه به دليل مجاورت با سواحل درياي خزر و پوشش گياهي گسترده حساسيت هاي نسبتاً بالايي در برابر هر گونه تغيير و دست اندازي انساني از خود نشان مي دهد، همچنان و تحت تأثير برنامه هاي بلند مدت مديران ارشد كشور با خطرات زيست محيطي فراواني مواجه است؛ برنامه هايي مثل احداث پتروشيمي و چندين سد ديگر در اين استان كه با توجه به شكنندگي طبيعت گيلان، آينده روشني را پيش روي اين استان قرار نمي دهد.
به گزارش «تابناك»؛ بر خلاف بسياري از استان هاي فلات مركزي كشور كه به دليل پراكندگي جمعيت و پوشش گياهي اندك، توانمندي هاي بيشتري در برابر دست اندازي هاي انساني دارند، استان گيلان را بايد از جمله معدود استان هاي كشور دانست كه طبيعتش در برابر كوچك ترين تغييرات انسان ساز نيز واكنش هاي بزرگي نشان مي دهد و خسارات اين دست اندازي ها محيط زيست آن را تهديد مي كند.
وضعيت نامطلوب دفن زباله هاي شهري، احداث سد و كاهش حقابه تالاب ها، افزايش جميعت و بهره برداري از طبيعت، نبود زيرساخت هاي گردشگري كافي در استان، بالا بودن سطح آب زير زميني و افزايش احتمال آلودگي آن و كاهش بارندگي هاي سالانه در اين استان از جمله مسائل و مشكلاتي است كه محيط زيست گيلان را به شدت تهديد کرده است.
به رغم وضعيت نامطلوبي كه استان گيلان حفظ سلامت محيط زيست و ارتقاي استانداردهاي جهاني آن دارد، دولتمردان ايراني همچنان طرح هاي توسعه اي گسترده و بحث برانگيزي را با بهانه توسعه استان در دستور كار خود دارند كه مي تواند در آينده شرايط موجود اين استان را از آنچه هست نيز بدتر كند؛ برنامه هايي مثل احدث پتروشيمي توسط وزارت نفت و احداث سد توسط وزارت نيرو كه براي اثبات خسارت هاي احتمالي آنها بر محيط زيست استان نياز به توضيح زيادي نيست.
قربانعلي محمد پور، مدير كل حفاظت محيط زيست استان گيلان در رابطه با مسائل و مشكلات زيست محيطي استان گيلان به «تابناك»، گفت: يكي از مهم ترين مشكلات زيست محيطي استان گيلان را بايد ضعف در سامانه هاي تصفيه خانه هاي صنعتي و شهري عنوان كرد كه تلاش فراواني براي تكميل و راه اندازي آنها شده است؛ اما بنا به دلايلي مثل هزينه هاي سنگين و كمبود اعتبار امكان تسريع در روند اجرايي آنها نداريم. با اين حال، دو طرح تصفيه خانه شهر رشت و انزلي در دستور كار مديران استاني قرار دارد كه در اين بين، تصفيه خانه شهر انزلي به مدار فعاليت وارد شده است و هم اكنون چيزي حدود 12 درصد فاضلاب اين شهر را پيش از ورود به تالاب انزلي تصفيه مي كند.
محمدپور با اشاره به طرح هاي تصفيه خانه مناطق صنعتي استان نيز گفت: همه صنايع موظف هستند با مطالعات لازم اقدامات خود را براي تصفيه آب مصرفي عملياتي كنند و در اين بين اداره كل محيط زيست نيز به آنها كمك خواهد كرد؛ اما هنوز بسياري از صنايع استان اقدامات قابل قبولي براي اجرايي كردن سامانه هاي تصفيه انجام نداده اند.
مديركل محيط زيست استان گيلان با اشاره به موضوع پسماند و زباله هاي شهري به عنوان يكي ديگر از مشكلات زيست محيطي اين استان گفت: ما در استان گيلان عادي و روزانه 2هزار تن زباله شهري داريم كه در ايام افزايش گردشگر به 2500 تن مي رسد و در زمينه دفن و مديريت آن با مشكلات جدي رو به رو هستيم. جدا از زباله هاي شهري در استان ما یک ميليون 850 هزار تن زباله كشاورزي نيز وجود دارد كه به دليل اقدام كشاورزان براي آتش زدن آن نقش موثري در آلوده كردن آب و هواي استان دارد. تلاش داريم اين روند را با بسته بندي كاه و گل ها و ارسال آن به استان هاي هدف براي مصارف مورد نياز مديريت كنيم.
محمد پور با اشاره به وجود سالانه 40 تن سموم كشاورزي مازاد در استان كه به شدت محيط زيست را تهديد مي كند، افزود: بررسي هاي ما نشان مي دهد كه جهاد كشاورزي گزارش هاي دقيقي از ميزان و حجم اين سموم ارائه نمي كند و سالانه عدد ميزان اين سموم را 40 تن گزارش مي كند كه نشان می دهد بررسی دقیقی در این زمینه وجود ندارد و صرف نظر از ميزان، مي تواند محيط زيست استان را مورد تهديد قرار دهد. لذا ما تأكيد داريم كه وزارت جهاد كشاورزي بايد نسبت به روند استاندارد امحاي سموم كشاورزي ورود جدي داشته باشد.
وي در مورد برنامه هاي كنوني براي مديريت پسماند گفت: در حال حاضر سه كارخانه كمپوست در استان گيلان فعال است كه 500 تن از 2500 تن زباله را به كود آلي تبديل مي كند و چندين كارخانه كمپوست ديگر نيز در برنامه داريم. جدا از اين موضوع قرار است چندين دستگاه هاي زباله سوز نيز خريداري و در بخش هاي مختلف استان فعال كنيم كه در اين زمينه موضوع اعتبار مشكل اساسي ما است.
محمدپور با اشاره دوباره به وضعيت پسماندهاي كشاورزي كه در شرايط كنوني با سوزاندن آنها توسط كشاورزان به محيط زيست استان خسارت وارد مي آيد، گفت: جدا از موضوع بسته بندي كاه و گل ها و ارسال آن به استان هاي هدف، راه اندازي كارخانه هاي توليد خمير كاغذ براي مديرت اين پسماندها در برنامه هاي ما قرار دارد كه به صورت نمونه يك كارخانه توليد خمير كاغذ را در شهرستان فومن در دست اجرا داريم.
وي با اشاره به آلودگي ها ورودي به تالاب انزلي گفت: يكي از مشكلات اصلي ما در تالاب انزلي ورود گونه مهاجم سنبل آبي به اين تالاب است كه تحقيقات نشان مي دهد اين گونه مهاجم از كشورهاي آفريقايي به تالاب آمده است. اين گونه مهاجم خسارت هاي سنگيني را به ساير گياهان بومي و نيز گونه هاي جانوري منطقي وارد مي كند و به همين خاطر ما با رايزني هاي بين المللي دستگاهي را به ارزش 280 ميليون از كشور كانادا خريداري كرديم كه در فصل افزایش این گونه مهاجم در تالاب فعال می شود و با جمع آوري اين گونه گياهي مهاجم، اجازه رشد بيشتر آن را نمي دهد.
محمدپور با اشاره به روند دشوار خرید این دستگاه مقابله با سنبل آبی گفت: به دانشگاه گیلان پیشنهاد دادیم با مهندسی معکوس این دستگاه و تکثیر آن، امکان استفاده از آن را در سایر تالاب های استان و کشور برای مقابله با گونه های مهاجم فراهم کند و با این کار در صرفه جویی ارزی نیز ما را کمک کند.
اين مقام استاني گيلان مشكل ديگر تالاب هاي استان مثل تالاب انزلي را ورود بيش از حد شيرابه زباله هاي استان به آنها توصيف كرد و گفت: در روزهای باراني هر ثانيه 18 ليتر شيرابه زباله به تالاب انزلي وارد مي شود كه هرچند در ايام غير باراني تا 5 ليتر كاهش دارد، يكي از معضلات جدي تالاب هاي استان است كه تا بحث مديريت پسماند به خوبي حل نشود، اين مشكل نيز ادامه خواهد داست.
محمد پور در بخش ديگري از سخنان خود و در رابطه با تصميم وزارت نفت براي احداث يك واحد پتروشيمي در شهرستان رودسر و موضع اين سازمان در مقابل آن گفت: يكي از مشكلات اين است كه مسئولان ارشد ما را از ابتدا در جريان برنامه هاي توسعه اي خود قرار نمي دهند و ما زماني از اين موضوعات مطلع مي شويم كه تقريباً تصميم گيري ها نهايي شده است. با اين حال در رابطه با احداث پتروشيمي در استان گيلان، وزارت نفت متعهد شده كه تمامي ملاحظات زيست محيطي آن را از ابتدا تا انتها رعايت كند و با توجه به نياز اين صنايع به آب دريا ما مخالفتي با احداث پتروشيمي در استان نداريم، مشروط بر اينكه وزارت نفت تمامي اقدامات كارشناسي را براي جلوگيري از ورود خسارت به محيط زيست استان در آن لحاظ كند.
مدير كل محيط زيست گيلان در بخش ديگري از سخنان خود، دست اندازي و تصرفات غير قانوني سواحل دريا را از ديگر مشكلات زيست محيطي اين استان عنوان كرد و افزود: در دهه هاي گذشته، اشخاص و نهادهاي بسياري با تصرف سواحل درياي خزر در بخش هاي مختلف استان دست اندازي هاي مخربي را در دستور كار خود قرار دادند كه براي مثال در بخش لوندويل شهرستان آستارا بخش هايي كه براي كشاورزي در نظر گرفته شده بود، تبديل به واحدهاي مسكوني و تجاري شده است و اكنون مديريت موثري بر آن نمي توان داشت.
وي با اشاره به صيد غير مجاز و بي ضابطه ماهي در استان گفت: سازمان شيلات در مسير صيادي و برداشت از ماهي هاي درياي خزر هيچ گونه گزارشي به سازمان محيط زيست نمي دهد و ما در اين زمينه به شدت نيازمند اين هستيم كه سازمان شيلات را مجاب كنيم كه در يك بستر شفاف و روشن ميزان و زمان برداشت گونه هاي آبزي را با محيط زيست هماهنگ كند، اقدامي كه در حال حاضر رخ نمي دهد.
محمد پور در بخش ديگري از سخنان خود و با اشاره به ميزان بارش باران استان گفت: متأسفانه تصور اشتباهي كه در كشور وجود دارد اين است كه استان هاي شمالي از جمله گيلان از كمبود بارش رنج نمي برند.در حالي كه من به استناد ميزان اندك بارش سال آبي جاري مي توانم اين نكته را به شما بگويم كه استان ما نيز همانند بسياري از استان هاي كشور با مشكل كمبود بارش و كاهش حجم آب هاي سطحي رو به رو شده است.
وي در همين رابطه ادامه داد: جدا از كاهش بارش مشكل ديگر ما بارش باران در فصل هايي غير از زماني است كه كشاورزان به آب نياز دارند و اين موضوع دليلي شده است كه وزارت نيرو تصميم بگيرد با هدف مديريت روان آب هاي استان طرح مطالعاتي 20 سد را در دستور كار خود قرار بدهد؛ سدهايي كه البته قرار است، نه به شكل بتني بلكه به صورت سدهاي لاستيكي ساخته شوند و امكان مديريت ميزان آب پشت آنها وجود داشته باشد.
محمدپور در ادامه با تأکید بر اینکه بهترین راه توسعه استان گیلان توجه به توانمندی های گردشگری این استان است، ادامه داد: وقتی از طرح های گردشگری برای توسعه منطقه حمایت کنیم معنای دیگر آن این است که از محیط زیست نیز حمایت کرده ایم. چون قرار است گردشگر به منطقه بیاید تا از زیبایی های طبیعی لذت ببرد و طرح های گردشگری در همین راستا مدیریت خواهند شد. برای مثال ما با ورود به این بحث و کمک به طرح های اکوتوریستی، تلاش داریم فرصتی را فراهم کنیم تا هم برای مردم شغل پایدار ایجاد شود و هم اقدام های تخریبی مثل صید و شکار غیر مجاز کاهش یابد؛ اقداماتی که برای نمونه می توانم به تأسیس مجتمع اکوتوریستی در روستای جیرسرباقر خاله اشاره کنم. ما در این روستا با تقویت زیرساخت های گردشگری مردم محلی را ترغیب کردیم تا به منابع درآمدی این محل به جای صید و شکار روی بیاورند.
اين مقام استاني استان گيلان در بخش پاياني صحبت هاي خود و در رابطه با سؤال خبرنگار «تابناك» كه پرسيد موضوع احداث پيست دوچرخه سواري در تالاب استيل و ايجاد خاكريز در ميان تالاب توسط شهرداري كه با تلاش خبرنگاران و دوستداران محيط زيست متوقف شد، نشان داد اداره تحت امر شما نظارت قوي بر طرح هاي مخرب ديگر نهادها ندارد، گفت: اين موضوع درست نيست و اداره محيط زيست گيلان از همان ابتدا در جريان موضوع قرار گرفت و تلاش زيادي براي توقف طرح انجام داد. خوشبختانه با ورود بموقع رسانه ها و دوستداران محيط زيست مواضع ما تقويت شد و كميسيون اصل 90 نيز موضع ما را تأييد كرد تا براي هميشه طرح توسعه اي تالاب استيل كه بر اساس آن قرار بود در ميان تالاب خاكريزي ايجاد شود، متوقف شود.
*جوابیه مدیر کل محیط زیست استان گیلان
پیرو انتشار گفت و گوی بالا که به صورت حضوری با دکتر قربانعلی محمدپور، مدیر کل محیط زیست استان گیلان تهیه شد، این اداره کل جوابیه ای را به امضای مدیر کل برای «تابناک» ارسال کرد که وفق قانون منتشر می شود.
« احتراما پيرو درج خبر منتشر شده در سایت خبری تابناک ( کد خبر 759988 مورخ 09/10/96 ) مبنی بر ارائه نظریه اینجانب در خصوص احداث سد و پالايشگاه پتروشیمی در استان گیلان ، وفق ماده ٢٣ قانون مطبوعات خواهشمند است جوابيه ذيل را عينا در سايت تابناك منتشر فرماييد.
پیرو هماهنگی بعمل آمده فیمابین معاونت محترم محیط زیست دریایی سازمان سرکار خانم دکتر فرشچی و این اداره کل، مقرر گردید بمنظور ارتقای دانش زیست محیطی خبرنگاران و اصحاب رسانه، بازدیدی از یکی از استانهای ساحلی کشور انجام شود که ذر همین راستا استان گیلان به عنوان استان مقصد انتخاب و هیئت مذکور دو روز میهمان این استان و همکاران اداره کل بودند. در روز نخست مزیت ها و معضلات زیست محیطی استان در قالب یک گزارش تصویری به استماع خبرنگاران رسید و پس از پایان جلسه پرسش و پاسخ، اصحاب رسانه از ویژگیها، فرصتها و مشکلات خاص محیط زیست استان بازدید نمودند.
در خصوص اظهار نظر اینجانب در باره احداث صنعت پتروشیمی در استان گیلان در همان روز جلسه مورخ 07/10/96 بیان گردید که به استناد مصوبات هیئت محترم وزیران به شماره32719/ت/25842 مورخ10/7/81 که در سال 1390 مجددا ابقاء گردید احداث صنایع پتروشیمی در استانهای شمالی در شهرک های صنعتی لوشان ( استان گیلان) ومراوه تپه( استان گلستان) تعریف شده است و اینجانب اظهار نمودم که با توجه به مصوبه فوق، با رعایت کامل ملاحظات زیست محیطی، دولت میتواند احداث صنعت پتروشیمی را در مکان اشاره شده مدنظر قرار دهد و اظهار نظری در زمینه احداث پتروشیمی در مکانهای دیگر استان مطرح نگردید.
مضافا در خصوص سدسازی در استان اعلام گردید با توجه به اینکه بخش کشاورزی حدود90 درصدمصرف کننده آب استحصالی می باشد. سیاست استان جهت تامین آب پرهیز ازاحداث سدهای بزرگ بوده که در حال حاضر تعداد11 سد لاستیکی جهت تامین آب کشاورزی استان در دست احداث می باشد که هرسد توان تامین آب 1000هکتار از اراضی کشاورزی را دارندو در صورت تامین اعتبارات تعداد سدهای لاستیکی تا 20 سد افزایش خواهد یافت وبا توجه به استقرار سد های لاستیکی بر روی رودخانه ها در صورت مکان یابی اصولی واحداث فنی مشکلات زیست محیطی سدهای لاستیکی محدود خواهد بود.
اداره کل حفاظت محيط زيست گیلان همچون گذشته در خدمت خبرنگاران محترم رسانه ها بوده و خود را پاسخگو مي داند.
محيط زيست استان گيلان كه به دليل مجاورت با سواحل درياي خزر و پوشش گياهي گسترده حساسيت هاي نسبتاً بالايي در برابر هر گونه تغيير و دست اندازي انساني از خود نشان مي دهد، همچنان و تحت تأثير برنامه هاي بلند مدت مديران ارشد كشور با خطرات زيست محيطي فراواني مواجه است؛ برنامه هايي مثل احداث پتروشيمي و چندين سد ديگر در اين استان كه با توجه به شكنندگي طبيعت گيلان، آينده روشني را پيش روي اين استان قرار نمي دهد.
مگر با دست اب این سدها را وزیرررررررر نیرو پر کند 