اگرچه برخی نمایندگان مجلس افزایش ترافیک و آلودگی هوا را نتیجه لغو طرح ترافیک سالیانه می‌دانند اما شهردار تهران امیدوار است حذف آرم طرح ترافیک از ابتدای فروردین‌ماه سال آینده اجرایی شود.
به گزارش روزنامه ابتکار، طرح ترافیک از 38سال پیش تاکنون با هدف رفع تراکم تردد وسایل نقلیه در 19مرحله به اجرا گذاشته شده تا خیابان‌های شلوغ و پر دود تهران را از گزند تردد بیش از حد خودروها در امان نگه دارد و مردم بتوانند نفسی تازه کنند.
12سال پیش و در مرحله هفدهم اجرای این طرح، مسئولان تصمیم گرفتند به دلیل آلودگی شدید هوای تهران طرح تردد نوبتی خودروها یا طرح زوج و فرد را اجرا کنند. سه ماه از اجرای این طرح نگذشته بود که لغو شد و دوباره از اواسط فروردین‌ماه سال85 به اجرا گذاشته شد. در همه 11سال گذشته تاکنون، مسئولان شهری و نمایندگان مجلس درباره میزان کارآمدی این طرح، بارها اظهارنظر کرده‌اند. اینکه آیا اجرای طرح ترافیک در شهر تهران، کمکی به کاهش ترافیک و همچنین رفع آلودگی این کلان‌شهر داشته است یا خیر، پرسشی است که این روزها دوباره با اظهارات مختلف مسئولان مبنی بر حذف طرح ترافیک در سال 97 پاسخ به آن چندان سخت نیست چراکه بار دیگر دست‌اندرکاران این حوزه به این نتیجه رسیده‌اند که این طرح کارآیی مطلوب را نداشته و باید برای ترافیک و آلودگی شدید هوای پایتخت به‌ویژه با شروع فصول سرد و بروز پدیده وارونگی هوا، فکر دیگری برای آن کنند.
مفاسدی که طرح فعلی دارد
اما پروژه جایگزین طرح ترافیک چیست؟ شهرداری تهران در هفته‌های اخیر ایجاد عوارضی در سطح پایتخت را به‌جای فروش طرح ترافیک پیشنهاد داده که شهردار تهران در توضیح این طرح می‌گوید: در این طرح صدور آرم طرح ترافیک را به کلی منتفی می‌کنیم چراکه هر ساله 100هزار آرم طرح ترافیک به شکل‌های مختلف کنار 20هزار کارت شناور توزیع می‌شود و این بدان معنی است که روزانه 120هزار خودرو اجازه ورود به طرح ترافیک را دارند این در حالی است که ضابطه خیلی دقیقی بر نحوه توزیع آرم‌های طرح ترافیک حاکم نیست و مفاسد و مسائلی هم در گذشته درباره توزیع این آرم‌ها وجود داشته است.
به گفته محمدعلی نجفی، به جای اینکه برای ورود به مناطق زوج و فرد و طرح ترافیک آرم بفروشیم، اعلام می‌کنیم هر خودرویی به هر دلیلی وارد این مناطق شود باید عوارض خاص آن منطقه را بپردازد. این طرح تقریبا در همه شهرهای بزرگ دنیا که طرح‌های محدودکننده برای ورود به هسته مرکزی شهر دارند، به همین شکل اجرا می‌شود و در حال حاضر فروش کارت و آرم ترافیک هیج جای دنیا مرسوم نیست.
اظهارات شهردار تهران درحالی است که رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران موافقت این کمیسیون را با این طرح اعلام می‌کند و به «ابتکار» می‌گوید: در 38سال گذشته طرح ترافیک درحالی اجرا شده که هدف اصلی یعنی کاهش آلودگی هوا و ترافیک محقق نشده و فقط هر سال تعرفه ورود به طرح افزایش پیدا کرده است.
به گفته محد علیخانی، شاید اجرای طرح ترافیک در سال‌های ابتدایی پاسخگوی تعداد خودروهای آن زمان بوده اما حداقل در یک دهه اخیر طرح کارآمدی برای پایتخت نبوده است. از آنجایی که شورای شهر پنجم از همان ابتدا آلودگی هوا و ترافیک تهران را از اولویت‌های اصلی خود دانست از همین‌رو درصدد تدوین طرحی برآمدیم که در کشورهای مختلف دنیا اجرا شده و بازدهی خوبی هم داشته است.
او توضیح می‌دهد: در وضعیتی که روزانه حدود یک میلیون و 200هزار خودرو از بیرون وارد شهر تهران می‌شوند و چهار میلیون خودرو هم در پایتخت شماره‌گذاری شده‌اند باید فکر تازه‌ای می‌شد، بماند که موتورسیکلت‌های زیادی هم درحال تردد هستند.
طرح پیشنهادی در دنیا اجرا شده است
از سوی دیگر، شهرهای بزرگ دنیا طرح پیشنهادی شهرداری تهران را اجرا کرده‌اند؛ تجهیز معابر به دوربین‌ها، مدیریت ترافیک با تعریف تعرفه‌های جدید و تغییر ساعت ورود به طرح همه و همه به شکلی دیگر توانسته‌اند معضل شهری کشورهای دنیا را حل کنند. به‌عنوان مثال با نرخ‌گذاری خودروهای فرسوده در ورود به طرح به مرور صاحبان این خودروها متوجه می‌شوند تردد با این وسیله دیگر مقرون به صرفه نیست و این‌گونه به خرید خودرو نو ترغیب می‌شوند. برای این موضوع می‌توان به این نکته اشاره کرد که دولت، شهرداری، بانک‌ها و چند شرکت خصوصی بسیج شدند تا 80هزار تاکسی را نوسازی کنند اما با ورود چند برنامه اینترنتی برای گرفتن تاکسی، تمامی زحمات از بین رفت چراکه شرکت تاکسی اینترنتی خودروهایی را جذب کرد که اغلب آنها فرسوده و مدام درحال تردد در شهر هستند. این اتفاق باعث شد مدیریت و برنامه‌ریزی با مشکلات جدیدی روبرو شود.
علیخانی تاکید می‌کند: قرار نیست این شرکت‌ها و خودروها جمع‌آوری شوند اما ورود و خروج آنها به داخل پایتخت قانونمند خواهد شد.
اجرای پایلوت در سایر شهرها
اما در سوی دیگر میدان علیرضا رحیمی، عضو مجمع نمایندگان تهران، چندان موافق اجرای طرح پیشنهادی شهرداری تهران در ماه‌های آتی نیست چراکه معتقد است این طرح باید قبل از اجرا در پایتخت در سایر شهرها به صورت پایلوت اجرا شود. در این‌باره به خانه ملت می‌گوید: این تنها در حد یک ایده از سوی معاونت حمل و نقل ترافیک به کمیته حمل و نقل شهرداری ارائه شده و هنوز در شورای شهر نیز مطرح نشده است. این پیشنهاد در پی کاهش تردد در شهر و انضباط‌بخشی به فرآیند صدور طرح ترافیک مطرح شده اما تاکنون نمونه مشابه آن در هیچ کدام از شهرهای کشور اجرا نشده است.
اظهارات رحیمی درحالی است که به اعتقاد رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، نیازی به اجرای طرح در شهرهای دیگر قبل از اجرا در تهران نیست چراکه درحال حاضر بسیاری از دوربین‌های مناطق مرکزی قابلیت برنامه‌ریزی برای این طرح را دارند. ضمن اینکه با اجرای طرح جدید باید دوربین‌های دیگر هم به قبلی‌ها اضافه شود.
علیخانی در توضیح بیشتر می‌گوید: ممکن است طرح جدید ترافیک در ابتدا به صورت کامل اجرا نشود تا به مرور فازهای مختلف آن قابلیت اجرایی شدن پیدا کند.
اما به اعتقاد رحیمی، نماینده مجلس، فقط بحث بر سر نبود آماگی لازم و مناسب نبودن زیرساخت‌ها نیست چراکه به نظر می‌رسد اجرای این طرح هزینه‌های زیادی را به شهروندان تحمیل می‌کند، ضمن اینکه هنوز زیرساخت‌های لازم به‌ویژه در حوزه راهور برای همخوانی پلاک خودروها با مشاغل استفاده‌کنندگان و ثبت آمار و اطلاعات این مشاغل در کنار پلاک فراهم نشده، این در حالی است که توجه به این مهم پیش‌نیاز اجرای این طرح است.
مبلغی یکسان برای تردد یک ساعت با 10ساعت
او درحالی از تحمیل هزینه‌های زیاد بر زندگی مردم سخن می‌گوید که علیخانی دیدگاهی کاملا برخلاف نگاه رحیمی دارد. این عضو شورای شهر تهران در توضیح نظر خود می‌گوید: با فرمول‌‌هایی که طرح جدید را بررسی کردیم متوجه شدیم حدود 100هزار مجوز با طرح فعلی صادر می‌شود، تعدادی طرح هم روزانه به فروش می‌رسد و تعداد زیادی هم به صورت سالانه در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. با این توضیح که افراد روزانه حدود 40هزار تومان برای ورود به طرح پرداخت می‌کنند. این مبلغ درحالی است که شهروند عادی با یک ساعت تردد با شهروند مسافرکش با 10ساعت تردد هر دو به یک میزان هزینه پرداخت می‌کنند که این اصلا عادلانه نیست.
به گفته رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، تردد باید براساس میزان پیمایش خودروها و میزان ساعاتی که در محدوده ترافیک هستند محاسبه شود تا طرحی عادلانه باشد از این‌رو این عقیده که هزینه زیادی بر مردم تحمیل می‌شود نمی‌تواند صحیح باشد چراکه معیار و ملاک در طرح پیشنهادی شهرداری تحقق عدالت را برای زندگی شهروندان در نظر گرفته است.
با این حال رحیمی با یادآوری اینکه افزایش هزینه‌ها برای تردد خودروها در قالب این طرح به شدت افزایش خواهد یافت، توضیح می‌دهد: در پی این احتمال تاثیر اجرای این طرح بر افزایش بار ترافیک شهری و آلودگی هوا مردود خواهد بود.
اظهارات این نماینده مجلس درحالی است که قاسم میرزایی‌نیکو، دیگر عضو مجمع نمایندگان تهران هم همسو با دیدگاه رحیمی است چراکه می‌گوید: ایده شهرداری تنها در قالب پیشنهاد مطرح شده و قبل از هر گونه تصمیمی باید در مجمع امید متشکل از اعضای شورای شهر و نمایندگان استان تهران مورد بررسی قرار گیرد.
به گفته نماینده مردم دماوند در مجلس، در روز اول اجرای طرح ترافیک باید مشاغلی که ناچار به تردد مداوم از محدوده طرح ترافیک هستند مشخص شوند، این امری است که در تمام دنیا به آن توجه می‌شود، کما اینکه در لندن در زون اول اجازه تردد به همگان داده نمی‌شود، هرچند آنها برای موفقیت در اجرای این طرح در گام اول به تجهیز و بهبود نحوه ارائه خدمات از طریق وسایل نقلیه عمومی پرداخته‌اند، تاجایی که مقامات دولتی نیز از این امکانات استفاده می‌کنند.
همه این اظهارنظرها درحالی است که مسئولان مختلف با شروع فصل سرما و مواجه هر روزه با پدیده وارونگی هوا تازه یادشان می‌آید که طرح ترافیک کارآیی لازم را در 38سال گذشته نداشته و باید برای آن فکری کنند و باز سال بعد همین آش و همین کاسه؛ تنفس مردم در هوایی که جز افزایش بیماری‌های قلبی و تنفسی و مرگ‌ومیر ناشی از آن چیز دیگری به دنبال نداشته است و تماشای آسمان آبی برای پایتخت‌نشینان به آرزویی تبدیل شده که فقط باد و باران آن را تا حدودی محقق می‌کند. به هرحال ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است، امید که اجرای طرح جدید پایانی باشد بر همه آلودگی‌های تهران و ترافیک‌های طولانی آن.
عالی