تفکر و دستاورد هشت ساله کی روش در تیم ملی ایران چیست؟

کی روش صاحب رکورد طولانی ترین دوره مربیگری در تیم ملی ایران است. او در این مدت نه تنها در جنبه های فنی، که از اصول حرفه ای و رفتاری فوتبال گرفته تا مسائل سخت افزاری این رشته ما را تا مرز استانداردهای بین المللی بالا کشیده و اصلاحات او در ساختار تیم ملی هم نمایان است. حال می خواهیم بدانیم با این مربی تراز اول چه چیزهایی به دست آورده ایم و آیا این همکاری ارزشش را داشته است؟

به گزارش «تابناک ورزشی»؛ کارلوس کی روش، هفت سال و سه ماه است که در ایران حضور دارد و سبک کاری و تفکر فنی اش، مبنی بر ارائه بازی تدافعی در تورنمنت های بزرگ مثل جام جهانی به همراه ضدحملات سریع و استفاده از ضربات ایستگاهی است. در این چند سال، تیم های کی روش حتی مقابل تیم های درجه یک آسیایی هم تقریبا به همین شکل بازی کرده اند. یک بازی منطقی و نتیجه گرا مبتنی بر داشته های فوتبال ایران که همه هم از آن راضی هستند؛ نخست حفظ دروازه خودی از گزند و سپس وارد کردن ضربه به حریف... ؛ نمایش هایی که گل خورده بسیار کم و پیروزی با گل های حداقلی را به بار می آورد و دفاع بتنی در کنار چینش هافبک های دفاعی شاکله آن را ترسیم می کند.

استفاده مداوم از بازیکنان جوان و جایگرینی آنها با نسل قبلی فوتبال ایران، همواره این مرد پرتغالی را با انبوهی از گزینه ها برای دعوت مواجه کرده است و هیچ گاه دستش بسته و خالی نیست. کی روش گلخانه ای تشکیل داده که در آن بهترین ها را در نخستین مراحل رویش جدا کرده و به فضای تحت نظر خود می برد و با ارتباط مستمر بازیکن خود را به زندگی حرفه ای تا رسیدن به مدارج بالاتر راهنمایی می کند. به همین دلیل برای کی روش، اتفاق مطلوب این است که بازیکنانش در باشگاه های اروپایی بازی کنند تا خودکار در محیطی حرفه ای رشد کنند و تحت تعالیم به روز و مدرن با امکان استفاده از تجهیزات علمی پیشرفته قرار بگیرند. در این میان تعهد این مربی به توجه ویژه به ملی پوشان زبده ای که در لیگ داخلی توپ می زنند هم قابل تقدیر است. او برای آنها امکانات مشابه را در تهران فراهم کرده تا کمبودها در باشگاهشان را برای دو روز در هفته هم که شده، جبران کند و داده های آماری شان را دسته بندی و نگهداری می کند تا در روند آماده سازی شان قرار گیرد. این گونه هر ملی پوشی می داند که زندگی حرفه ای او زیر ذره بین است و برای آماده نگاه داشتن اوضاع فیزیکی اش کم نمی گذارد و از هر حاشیه اضافه ای پرهیز می کند.

در دوره کی روش در قالب دفاعی فوق العاده بوده ایم و مقابل قدرت های دنیا اجازه برتری پرگل به حریف نداده ایم. در قالب هجومی هم بازیکنانی داریم که می توانند هم کار ترکیبی از کنار و هم در عمق انجام دهند؛ اما از همه اینها مهمتر قدرت بدنی بالای بازیکنان ما زیر نظر این تئوریسین پرتغالی است.

در دو دیدار اخیر تیم ملی در روسیه نیز دیدیم که بازیکنان ما در نبردهای تن به تن با بزرگترین بازیکنان جهان شکست نمی خورند؛ اما برخلاف جام جهانی برزیل حالا وقتی از قالب دفاع درمی آییم و به حمله می رویم بازیکنان خلاق، تکنیکی و بسیار خوبی داریم که پیشرفت کرده و برای هجوم هم آماده اند. در بازی اسپانیا، کارهای ترکیبی بازیکنان برای تماشاگران بخصوص رئیس فیفا لذتبخش بود و تعجب کرده بود، ایرانی که بیشتر علاقه به دفاع در زمین خودی دارد، چنین توانایی بالایی در فشار به دروازه حریفانی مثل اسپانیا هم داشته باشد.

میزان دوندگی و جنگندگی و قدرت پاس دهی بازیکنان تیم ملی در دوره کی روش به مراتب بالاتر از ادوار گذشته است و تیم ایران می تواند در مقابل تیم های صاحب سبکی که بازی مالکانه انجام می دهند، توپ را به سلامت در زمین بچرخاند و اعتماد به نفس لازم در بازیکنان به وجود آمده است.

نکته مهم دیگر، تعیین شرح وظایف مشخص برای هر یک از بازیکنان در بازی های ملی است، به گونه ای که هیچ بازیکنی سردرگم و بی برنامه بازی نمی کند. کسی حق ندارد بی دلیل زیر توپ بزند و یا اقدام به سانتر یا شوت بکند. همه حرکات در قالب تاکتیک تیمی است و اگر بازیکنی خارج از پازل مربی کار کند، از ترکیب دور می شود. بازی هدفمند تیمی برای نتیجه ای جمعی، چیزی است که فوتبال ایران تا پیش از کی روش نداشت. اغلب بازیکنان ساز خود را می زدند و تاکتیک های کی روش این نقیصه را برطرف کرده است.

آفت دیگر تیم ملی در چهار دهه اخیر، عنصر بازیکن سالاری در اغلب ادوار و عدم جدیت مربیان در برخورد با تکروی های داخل و بیرون زمین برخی ستاره ها بود. بازیکنی که در تیم ملی دارای سابقه و پشتوانه می شد برای خود حقی فراتر از سایر ملی پوشان قایل بود و حریمی غیرقابل نفوذ می ساخت که گاه تا میدان نفوذ تا حیطه اختیارات سرمربی نیز پیش می رفت و نفر اول کادرفنی را دچار عجز می کرد. این نقصان بزرگ با آمدن مربی سابق رئال مادرید که بزرگترین بازیکنان ممکن در فوتبال جهان را هدایت کرده بود و با هدایت تیم کهکشانی اسپانیا پرستاره ترین تیم ممکن تاریخ را زیرنظر داشت، رفع شد.

کی روش نه تنها در اسم، بلکه در عمل هم آنقدر بزرگ بود که بازیکنی به خود اجازه خطا و اشتباه نداد و آنجا که نظیر مورد مهدی رحمتی، ساز مخالف نواخته شد، تصمیم قاطع و بی بازگشت کی روش تکلیف را یکسره و بی نظمی را در نطفه خفه کرد.

افزایش تعداد لژیونرهای فوتبال ایران به تعداد قابل توجه، دیگر دستاورد این پرتغالی باهوش بود؛ هر چند ایرادهایی مثل بی توجهی به لیگ داخلی نیز به کی روش وارد کرده اند که تا حدودی می تواند وارد باشد و جای ترمیم این نقطه ضعف وجود دارد. البته در مورد لژیونرهای تولید شده در دوره کی روش، این نکته وجود دارد که تقریبا همه آنها در تیم های باشگاهی درجه دو و یا حتی درجه سه اروپا توپ زدند و مثل دهه قبل میلادی بازیکنانی در سطح اول آلمان، ایتالیا، اسپانیا و دیگر لیگ های اصلی قاره سبز نداشته ایم. پوشیدن این ضعف با برنامه ای دراز مدت ممکن است چراکه تیم هایی نظیر ژاپن، کره جنوبی و ... در سطح پایین تر از ایران دارای بازیکنان بسیار بزرگ و سرشناس در مهمترین لیگ های اروپا هستند و این اختلاف سطح توجیه پذیر نیست.

گفته می شود این ضعف به دلیل دیپلماسی ضعیف فوتبال و دوری ایران از بازار فوتبال اروپاست که ربطی به کم کاری کی روش ندارد و این تعاملات بین المللی است که چنین شکافی را پر خواهد کرد. بهره گیری از ارتباطات جهانی جهت فروش و عرضه ستاره های ناب فوتبال ایران لازم است و فوتبال ایران برای این منظور باید مثل دهه های گذشته در سطح مدیران عامل باشگاهی با همتایان اروپایی ارتباط داشته باشد.

کی روش سال هاست که فوتبال ایران را به عنوان شماره یک آسیا در صدر لیست قاره حفظ کرده و هرچند در آستانه جام جهانی به دلیل لغو دو دیدار دوستانه این جایگاه را به استرالیا تقدیم کرد، این سیطره طولانی به عنوان پیشقراول فوتبال قاره، اعتبار از دست رفته را به فدراسیون ایران بازگرداند.

کارلوس کی روش از لحاظ اقتصادی هم برای فوتبال ایران مفید و درآمدزا بود و به رقم دستمزد قابل توجهی که می گیرد، با نتایجی که کسب کرده است همواره این هزینه ها را پوشش داده و هیچ گاه اجازه نداده این هزینه ها روی دوش فدراسیون ایران سنگینی کند. نگاهی به مجموع جوایز و پاداش هایی که فوتبال ایران در دوره او از دو صعود به جام جهانی به جیب زده، نشان می دهد که او چند برابر حقوقش برای فدراسیون پول و درآمد داشته است.

او با تیم شجاعش یعنی ایران فردا شب مقابل تیم ملی کشورش پرتغال خواهد ایستاد و اگر نتیجه به صعود ایران منجر شود، نه تنها از بعد مالی و اقتصادی بلکه از لحاظ اعتباری چنان پوئن بزرگی نصیب ایران خواهد کرد که با هیچ پاداش و جایزه ای قابل جایگزینی نخواهد بود؛ همانطور که تا همین امروز هم میزان تمجید رسانه های معتبر جهانی از نمایش ایران را در هیچ برهه ای سراغ نداریم و دنیا هیچ گاه تا به این حد برای ورزش ایران احترام قائل نبوده است.

مهمترین دستاورد کی روش اما از نگاه تابناک، سخت افزاری است که کی روش از خود بر جای گذاشته است. کمپ اختصاصی و حرفه ای تیم های ملی در سطحی که تیم های بزرگ دنیا از آن بهره مندند و یا مالکیت اتوبوسی که مخصوص تیم ملی و سفرهای کوتاهش تهیه شده و دفتری ویژه برای سرمربی که مجهز به لوازم مورد نیاز یک مربی برای آنالیز حریفان و جلسات و تصمیم گیری های اوست، همه و همه نشان می دهد این مرد پرتغالی غیر از پیشرفت های فنی که به این مقطع برمی گردد، برای آیندگان هم میراثی قابل استفاده از خود بر جای گذاشته است.

فوتبال ایران شش ماه دیگر جام ملت های آسیا را در پیش دارد که آخرین بار چهار دهه پیش موفق به فتحش شد و برای تیمی در اندازه های ایران بسیار ناگوار است که برای این همه سال نتوانسته قهرمانی را دوباره در این جام تجربه کند. به نظر می رسد تیم ملی ایران که با هدایت کی روش برای نخستین بار نوسان را کنار گذاشت و به راحتی صعود به جام جهانی را تکرار کرد، حالا به بلوغ لازم برای قهرمانی در جام ملت ها رسیده است؛ البته اگر مدیران فدراسیون بجنبند و این فرصت را تقدیم حریفان و رقبای تا دندان مسلح نکنند.

مجید کوهستانی/ خبرنگار اعزامی تابناک به جام جهانی 2018