شرط دوم: (بی حرکت باشد)
مسأله 880- شرط دوم1: مكان نمازگزار بايد بي حركت باشد2 و اگر بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايي كه حركت دارد، مانند اتومبيل و كشتي و ترن نماز بخواند، به قدري كه ممكن است بايد در حال حركت چيزي نخواند 3 و اگر انها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد4.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- سبحانی: شرط دوم : استقرار...
2- وحید: در نماز واجب، مکان نمازگزار نباید حرکت داشته باشد که مانع از آرامش بدن نمازگزار و انجام واجبات نماز اختیاری باشد...
سبحانی: واگر موقع خواندن نماز تکان نداشته باشد و نماز را با آرامش و با رعایت دیگر شرایط بخواند صحیح است...
3- خوئي، صافي: به قدري كه ممكن است، بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد...
وحید: به قدری که ممکن است باید آرامش بدن و قبله را رعایت نماید...
4- سبحانی: و در حال چرخیدن به سمت قبله چیزی نگوید.
*****
فاضل: شرط دوم «استقرار» است. مكان نمازگزار بايد آرام و بدون حركت باشد، لذا نماز در وسائل نقليه اي كه در حال حركت باعث تكان خوردن و عدم آرامش انسان مي شود باطل است، مگر در زمان ناچاري – مثلا تنگي وقت- كه در اين صورت نيز بايد تا جايي كه مي تواند شرايط نماز را رعايت كند و هنگام حركت و تكان خوردن چيزي نخواند و هر گاه وسيلۀ نقليّه تغيير مسير داد خود را به سمت قبله بچرخاند.
سيستاني: شرط دوم: مكان نمازگزار در نمازهاي واجب بايد طوري نباشد كه از شدّت حركت، مانع از ايستادن نمازگزار و انجام ركوع و سجود اختياري شود، بلكه بنابراحتياط لازم نبايد مانع از آرامش بدن او باشد. و اگر بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در چنين جايي، مانند بعضي از انواع اتومبيل و كشتي و قطار نماز بخواند، به قدري كه ممكن است بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد و اگر آنها از قبله به طرف ديگر حركت كنند به طرف قبله برگردد و اگر رعايت استقبال قبله دقيقاً ممكن نباشد سعي كند كه اختلاف كمتر از 90 درجه باشد و اگر اين هم ممكن نباشد در تكبيرة الاحرام فقط رعايت قبله را بكند و اگر اين هم ميسّر نباشد رعايت قبله لازم نيست.
زنجاني: شرط دوم استقرار است، يعني: مكان نمازگزار بايد بي تكان باشد. اگر بواسطه تنگي وقت يا جهت ديگر ناچار باشد در جايي كه تكان دارد، مانند اتومبيل و كشتي و قطار نماز بخواند، به قدري كه ممكن است بايد استقرار و قبله را رعايت نمايد، و اگر وسيله نقليه از قبله به طرف ديگر حركت كند، به طرف قبله برگردد.
مكارم: شرط دوم- «استقرار»: اگر مكان نمازگزار متحرّك باشد به طوري كه نتواند كارهاي نماز را به طور عادي انجام دهد نماز او باطل است؛ بنابراين نماز خواندن در كشتي و قطار و مانند آن اگر بتواند كارهاي نماز را صحيح انجام دهد اشكال ندارد. و اگر از جهت تنگي وقت يا ضرورت ديگر ي ناچار باشد نماز را در كشتي و اتومبيل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغيير باشد، بايد تا انجا كه مي تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوي قبله چيزي نخواند.
مظاهری: شرط دوم: مکان نمازگزار باید بی حرکت باشد، ولی اگر سهوا یا در حال ناچاری یا ندانستن اینکه مکان او متحرّک است یا ندانستن مسأله باشد اشکال ندارد.
(مسأله 881) نماز خواندن در اتومبيل و كشتي و ترن و مانند اينها، وقتي ايستاده اند مانعي ندارد1.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.
1- زنجاني: وقتي كه تكان ندارند با رعایت سایر شرایط نماز مانعی ندارد.
سيستاني: و همچنين در وقتي كه حركت مي كنند چنانچه به حدّي تكان نداشته باشند كه مانع از آرامش بدن نمازگزار شود.
مكارم: رجوع كنيد به ذيل مسأله 880
*****
فاضل: مسأله- نماز خواندن در وسائل نقليه اي كه موجب حركت و تكان خوردن انسان نمي شود و انسان در ان وسائل آرامش دارد؛ مثل كشتي، هواپيما و قطار، با رعايت شرايط نماز مثل قبله، اشكال ندارد؛ ولي اگر عرفاً با استقرار و طمأنينه منافات داشته باشد، مثل قايق و ماشين سواري صحيح نيست، مگر در حال ضرورت و تنگي وقت.
(مسأله 882) روي خرمن گندم و جو و مانند اينها كه نمي شود بي حركت ماند1 نماز باطل است.
این مسأله در رساله آیات عظام بهجت و مظاهری نیست.
1- زنجاني: نمي شود بي تكان ماند...
وحید: که مانع از ارامش بدن است...
*****
فاضل: مسأله- نماز روي خرمن گندم و جو و تپّه اي از رمل و مانند اينها كه نمي شود استقرار پيدا كرد باطل است، امّا اگر حركت كم باشد كه بتوان واجبات نماز را انجام داد و شرايط ديگر را رعايت كرد مانع ندارد.
مكارم: مسأله- نماز خواندن روي خرمن گندم و جو و مانند اينها كه مقداري حركت دارد، جايز است به شرط اين كه بتوان واجبات نماز را انجام داد.
(مسأله 883) در جايي كه به واسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، اگر به اميد تمام كردن شروع كند اشكال ندارد و اگر به مانعي برنخورد نمازش صحيح است. و در جايي كه ماندن در ان حرام است1، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود بايد نماز نخواند2، ولي اگر خواند باطل نيست؛ و همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا بر ان نوشته شده بايد نماز نخواند ولی اگر خواند صحيح است.
این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.
1- مكارم: (مثلاً جايي كه خطر خراب شدن سقف يا ريزش كوه و آمدن سيلاب دارد) نبايد نماز بخواند و اگر بخواند احتياط واجب اعاده آن است؛ همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن بر آن حرام است، مانند فرشي كه نام خدا بر ان نوشته شده است.
فاضل: (مثلا جايي كه خطر خراب شدن سقف يا ريزش كوه يا تصادف و ...) نبايد نماز بخواند، ولي اگر خواند نمازش صحيح است ليكن مرتكب حرام شده است؛ و همچنين روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي ان حرام است، مانند فرش يا روزنامه اي كه اسم خدا و آيات قرآن برآن نوشته نبايد نماز بخواند، ولي اگر خواند نمازش صحيح است امّا مرتكب حرام شده است.
2- سبحانی: و همچنین روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است، مثل فرشی که اسم خدا بر آن نوشته شده نباید نماز بخواند.
*****
خوئي، تبريزي، سیستانی، وحید: «شرط سوم»: بايد در جايي نماز بخواند كه احتمال بدهد نماز را تمام مي كند. و نماز خواندن در جايي كه بواسطه باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان دارد كه نمي تواند نماز را تمام كند صحيح نيست . اگر چه اتفاقاً نماز را تمام كند*. اگر در جايي كه ماندن در آن حرام است، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز بخواند، اگر چه معصيت كرده ولي نمازش اشكالي ندارد. .نماز خواندن روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل جايي از فرش كه اسم خدا بر ان نوشته شده بنابراحتياط صحيح نيست. *
. وحید: باطل است...
* سيستاني: «شرط سوم»: بايد در جايي نماز بخواند كه احتمال بدهد نماز را تمام ميكند؛ ولي اگر در جايي كه بواسطه باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان دارد كه نمي تواند نماز را تمام كند؛ رجاءً بخواند و اگر چه اتفاقاً تمام كند اشكال ندارد...
. وحید: نمازش صحیح است...
*سيستاني: چنانچه مانع از قصد قربت شود صحيح نيست.
*وحید: نماز خواندن روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن ملازم با هتک آن است و هتک آن هم حرام است –مثل جایی از فرش که اسم خدا بر آن نوشته شده- جایز نیست و بنابراحتیاط باطل است.
گلپايگاني، اراكي: شرط سوم: (گلپايگاني: آنكه در جايي نماز بخواند كه اطمينان به تمام كردن نماز داشته باشد). بنابراحتياط واجب بايد در جايي نماز بخواند كه اطمينان داشته باشد نماز را تمام مي كند و در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند احتياط واجب آن است كه نماز نخواند..
شرط چهارم: آن كه در جايي كه ماندن در آن حرام است، مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز نخواند*؛ شرط پنجم: آن كه روي چيزي كه استادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا بر آن نوشته شدن نماز نخواند..
. صافي: شرط سوم: آنكه در جايي نماز بخواند كه احتمال بدهد مي تواند در انجا نماز را تمام كند، بنابراحتياط ، در جايي نماز بخواند كه اطمينان داشته باشد نماز را تمام مي كند و در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، احتياط آن است كه نماز نخواند، هرچند با احتمال امكان تمام كردن نماز، خواندن نماز جايز است ولي با اطمينان به عدم امكان نماز صحيح نيست...
. نوري: شرط سوم: آنكه در جايي نمار بخواند كه اطمينان به تمام كردن نماز داشته باشد، در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها، اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، احتياط واجب ان است كه نماز نخواند..
*نوري: بايد نماز نخواند واگر بخواند باطل است...
. نوري:نبايد نماز بخواند واگر خواند باطل است.
زنجاني: مسأله- بنابراحتياط مستحب در جايي نماز بخواند كه اطمينان داشته باشد نماز را تمام مي كند، و در جايي كه بواسطه احتمال باد و باران و زيادي جمعيت و مانند اينها اطمينان ندارد كه بتواند نماز را تمام كند، نماز نخواند؛ ولي اگر علم هم داشته باشد كه نمي تواند نماز را تمام كند، چنانچه قصد قربت داشته باشد و اتفاقاً نماز را تمام كند، نمازش صحيح است. شرط سوم: آن كه بنابراحتياط در جايي كه ماندن در آن حرام است؛ مثلاً زير سقفي كه نزديك است خراب شود نماز نخواند. شرط چهارم: آن كه بنابراحتياط روي چيزي كه ايستادن و نشستن روي آن حرام است، مثل فرشي كه اسم خدا برآن نوشته شده، نماز نخواند.
مظاهری: مسأله- در جایی که به واسطه احتمال باد وباران و زیادی جمعیت و مانند این ها اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کند اگر شروع کند و به مانعی برنخورد نمازش صحیح است. [و نیز رجوع شود به ذیل مسأله 889]
