زهرا چوپانكاره- خبر‌های حوزه علم و دانش را باید چند بار خواند، با دقت. پس از اعلام خبر باید سراغ منابع اصلی رفت و چند بار لینک‌ها و سایت‌ها و منابع را زیر و رو کرد تا این اطمینان حاصل شود که آنچه با تیتر «در میان برترین‌های جهان»، «کسب مقام اول»، «افتخارآفرینی برای ایران» در سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شوند، پایه و اساس درستی دارند یا دست‌کم مطمئن شد که آیا همه داستان را تعریف کرده‌اند یا خیر.
به گزارش «تابناک»، انتشار خبر «دانش‌آموز ارومیه‌ای برنده مدال طلای المپیاد ریاضی جهان شد» از همین دسته بود. جای خالی مریم میرزاخانی را در حوزه افتخارآفرینی‌های‌مان حس کرده‌ایم و هر بار با توسل به خبر‌های مختلف این امید را داریم که نشان از مریم دیگری پیدا شود. در این میان شاید دانش‌آموزی صدمه بخورد که تنها برای شرکت در یک مسابقه رفته بود، پیروزی شیرینی به دست آورده بود، اما ناگهان باید تبدیل به سوژه خبر‌هایی شود که او را به عنوان مریم میرزاخانی دیگر معرفی میکنند. در سایت رسمی المپیاد جهانی ریاضی (IMO) از آنچه ما با شور و شوق دست‌به دست می‌چرخانیم، خبری نیست.
«زهرا زاویه دانش‌آموز ایرانی اهل ارومیه مدال طلای المپیاد ریاضی جهان را از آن خود کرد. مریم میرزاخانی را از دست دادیم، اما مریم‌های بسیاری هستند که به آنها افتخار می‌کنیم.» شهربانو امانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران سه روز پیش این توییت را منتشر کرد، توییتی که باعث شد اسم دختر دانش‌آموز ارومیه‌ای خیلی زود در شبکه‌های اجتماعی بپیچد و خبرگزاری‌های مختلف هم سراغ انتشار خبر این موفقیت رفتند.
خبرگزاری ایرنا به نقل از مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک ارومیه نوشت: «زهرا زاویه از ارومیه و عضو تیم دانش‌آموزان ایران در این رقابت علمی با کسب مدال طلا جزو نفرات برتر این مسابقات انتخاب شد. وی دانش‌آموز دبیرستان فرزانگان ارومیه است و در پایه یازدهم تجربی تحصیل خواهد کرد.»
در این خبر آمده بود تیم دانش‌آموزی ایران با «۵۴ نوجوان دختر و پسر» در این المپیاد شرکت کرده و توانسته است: «با کسب ۵ مدال طلا، ۱۸ نقره، ۱۷ برنز و ۱۴ دیپلم افتخار جایگاه ارزشمند دومی جهان را کسب کند.» عدد‌های اعلام شده نشان می‌دهند که شرکت‌کنندگان احتمالا در مسابقه‌ای غیر از المپیاد جهانی ریاضی حضور داشته‌اند.
به نظر نمی‌رسد هیچ یک از کشور‌های شرکت‌کننده در المپیاد جهانی با ترکیب ۵۴ نفره در این مسابقات حاضر شوند و البته کسب ۵ مدال طلا و مقام دومی جهان آن قدر اتفاق مهمی است که در صورت وقوع نه از سوی مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک ارومیه بلکه باید از سوی مرکز ملی استعداد‌های درخشان و وزارت آموزش و پرورش اعلام می‌شد.
تیم ما ۶ پسر داشت و یک طلا
امسال تیم ملی دانش‌آموزی ایران در المپیاد جهانی ریاضی که در رومانی و با حضور بیش از ۱۰۰ کشور برگزار شد، شرکت کرد. تیم ایران تنها ۶ عضو پسر داشت. محمد شریفی‌کیاسری، دانش‌آموز اهل ساری در این المپیاد تک مدال طلای ایران را به دست آورد، سه نفر مدال نقره گرفتند، یک نفر مدال برنز و یک نفر هم دیپلم افتخار و تیم کشورمان در جایگاه نوزدهم قرار گرفت.
آنچه در این دو روزه با عنوان المپیاد جهانی ریاضی از آن نام برده شد، مسابقه‌ای است با نام WMI) World Mathematics Invitational) که اولین‌بار در سال ۲۰۱۳ توسط کشور تایوان بنیان گذاشته شد و شروع به مشارکت با موسسات سازمان‌هایی در سراسر دنیا کرد که برای معرفی بهتر و ارتقای جایگاه ریاضیات تلاش میکنند.
تا همین امسال کشور‌های چین، کره، تایلند، اندونزی، فیلیپین، سنگاپور، مالزی، نیجریه، هنگ‌کنگ، ماکائو و ایران از جمله مشارکت‌کنندگان در مسابقات این مرکز بوده‌اند و از سال جاری کشور‌های انگلستان، بلغارستان، هند، قزاقستان، کامبوج و میانمار هم به آن پیوسته‌اند.
امسال مسابقه ریاضی WMI در کره‌جنوبی برگزار شد و دانش‌آموزان ایرانی هم به صورت مستقل در آن شرکت کردند. کسب مقام در این مسابقه هم با توجه به شرکت تعداد بالای دانش‌آموزان آسیایی در آن حتما ارزشمند است فقط نباید این مسابقه را با المپیاد جهانی ریاضی اشتباه گرفت.
فاطمه مهاجرانی، رییس مرکز ملی پرورش استعداد‌های درخشان و دانش پژوهان جوان به «اعتماد» می‌گوید که این مرکز در مورد اصل خبر روی سایتش توضیح داده است، به گفته او تنها زمانی از اعضای یک تیم به عنوان اعضای تیم ملی ایران نام برده می‌شود که با تایید و از سوی این مرکز اعزام شوند: «ما خبرش را روی سایت‌مان گذاشته‌ایم که این اصلا المپیاد نیست، یک مسابقه است که شرکت‌کنندگانش هم از طرف مرکز ملی استعداد‌های درخشان معرفی نشده بودند. المپیاد‌هایی در واقع از سوی ما به عنوان المپیاد جهانی محسوب می‌شوند که بچه‌ها به عنوان اعضای تیم ملی از طرف مرکز معرفی می‌شوند. این مسابقه آن فرم را نداشته و همان‌طور که می‌فرمایید فقط یک مسابقه بوده. البته ما این موفقیت را به ایشان تبریک می‌گوییم، اما المپیاد نبوده است.»
زهرا باید خودش باشد
چرا با انتشار خبر‌هایی مانند موفقیت‌های علمی کسی دیگر به دنبال منبع اولیه خبر و اصل داستان نمی‌رود و فقط در بازنشرش نقش ایفا می‌کند: «ناآگاهی! واقعا افراد نمی‌دانند.» مهاجرانی توضیح می‌دهد که برای اصلاح خبر نادرست منتشر شده با عضو شورای شهر هم تماس گرفته است: «من با خانم امانی هم صحبت کردم، بهشان گفتم خیلی خوب است که نسبت به موضوعات اجتماعی واکنش دارید، اما خب این خبر اشتباه بوده است. ایشان هم گفتند حتما اصلاح می‌کنم.»
تا لحظه تنظیم این گزارش تنها اصلاح انجام شده، حذف توییت اولیه از صفحه شهربانو امانی بوده است. مهاجرانی می‌گوید که به نظر می‌رسد، اولین‌بار خود مدرسه فرزانگان و آموزش و پرورش ارومیه این خبر را منتشر کرده است. او در مورد مسابقه ریاضی WMI توضیح بیشتری می‌دهد: «این یک مسابقه آزاد است و هر کسی خودش می‌تواند در آن شرکت کند. از این ان‌جی‌او‌هایی که کار علمی میکنند در دنیا زیاد است و خیلی‌هاشان این مسابقات را برگزار میکنند. این دخترمان هم در مسابقه‌ای که برگزار شده شرکت کرده و زحمت کشیده. در این مسابقه به حدود ۷۰ درصد از شرکت‌کنندگان مدال داده می‌شود. ۱۵ درصد از برگزیدگان طلا، ۲۵ درصد نقره و ۳۰ درصد هم مدال برنز می‌گیرند.»
چرا خبری که نه از سوی مرکز ملی استعداد‌های درخشان بلکه در توییت نماینده شورای شهر و از زبان مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک ارومیه اعلام می‌شود، تبدیل به خبری می‌شود که جزییات آن نادیده می‌ماند؟ آیا جای خالی مریم میرزاخانی را قرار است با خبر‌های نه‌چندان صحیح پر کنیم؟ مهاجرانی توضیح می‌دهد: «اینکه بتوانیم، الگوسازی کنیم کار خوبی است، فراموش نکنیم که همه آدم‌ها به الگو نیاز دارند و اگر به بچه‌ها الگوی مناسب ندهیم، ممکن است سراغ نمونه‌های نامناسب بروند. به هر حال مریم میرزاخانی یک الگوی مناسب است و در این شکی نیست. اما اینکه هر کسی مریم میرزاخانی است هم شاید قیاس غلطی باشد.»
خبر‌های علمی پیچیدگی‌های خودشان را دارند، حوزه‌ای است که باورپذیری آن در میان عموم مردم بیشتر است. وقتی که صحبت از رکورد‌ها و مدال‌ها و افتخارات و دستاورد‌های علمی در سطح جهان می‌شود اصل خبر را معمولا باید به زبان انگلیسی جست‌وجو کرد، تلاشی که طبیعتا قرار نیست از سوی مخاطبان خبر انجام شود.
مهاجرانی هم معتقد است که برای آگاهی بیشتر مردم باید منابع رسمی با اطلاعات دقیق وجود داشته باشند و به قول خودش بخشی از انتشار غلط خبر جایگاه ایران در المپیاد جهانی برخاسته از نبود منبع درست از سوی مرکز استعداد‌های درخشان است: «این کم‌کاری مجموعه ما هم بوده. در برنامه‌های ما هست که آزمون‌ها و مسابقاتی که ارزش ملی دارند مثل المپیاد و آن‌هایی که مسابقه هستند و افراد می‌توانند خودشان در آن شرکت کنند را هم روی سایت معرفی کنیم تا مردم بدانند. خیلی وقت‌ها مردم واقعا نمی‌دانند، موضوع چیست نه اینکه بخواهند پز الکی بدهند. بسیاری از این مسابقات برای برگزارکنندگان منبع درآمد است، چون بابت شرکت در مسابقه و سفر و ... وجهی را دریافت میکنند. به همین خاطر قرار است، اطلاع‌رسانی کنیم که کدام موارد المپیاد است و زمان‌های برگزاری را هم اعلام کنیم. چون یکی از مواردی که یک آزمون را معتبر می‌کند، مرجع اطلاع‌رسانی در مورد آن است. این کار البته در برنامه‌های مرکز بود، اما به دلیل حجم کار بالا اجرای آن به تاخیر افتاد که حالا با این موضوع مصادف شده است.»
در اینکه زهرا زاویه، دختر نوجوان اهل ارومیه دانش‌آموز بااستعدادی است، شکی نیست. زهرا توانسته است در میان ده‌ها شرکت‌کننده در یک مسابقه ریاضی مدال طلا کسب کند. زهرا شاید روزی تبدیل به نامی شود بزرگ که در مورد دستاوردهایش خبر و گزارش بنویسیم. زهرا زاویه قرار نیست مریم میرزاخانی باشد، قرار نیست جای خالی کسی را پر کند که از دستش داده‌ایم. زهرا زاویه می‌تواند خودش باشد و به دور از بزرگنمایی‌ها و خبر‌های نادرست در جای درست خودش بایستد.
یک چیز رو من در مورد هموطنان ترک بگم ،در فضای مجازی بارها شاهد این هستیم که یک جوان یا دانشجو یا فلان مهندس و دکتر از دیار آذربایجان به عنوان نابغه یا دارنده فلان افتخار جهانی معرفی می شود ولی وقتی ماجرا را پیگیری می کنیم متوجه می شویم که موضوع به هیچ وجه صحت ندارد که این هم بیشتر به خاطر علاقه شدید هموطنان ترک برای ابراز وجود در زمینه های علمی و جهانی است ،لطفا به این مسئله توجه داشته باشید. 
جالبه بدونید این دختر با استعدادو موفق از کردهای اهل ارومیه است و ترک هم نیست متاسفانه هم وطنان آذری در همه موضوعات عجله کردند. . 
