در دو سال و نیمی که شاپور محمدی ریاست سازمان بورس را بر عهده داشت فعالان بازار سرمایه شاهد تغییر در ساختارهایی بودند که از جمله آن می‌توان به اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها، کنترل ریسک اعتباری شرکت‌های کارگزاری، تاسیس صندوق تثبیت بازار سرمایه و اقداماتی برای توسعه معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه ایران اشاره کرد.
به گزارش ایسنا، حدود دو سال و نیم است که شاپور محمدی از وزارت اقتصاد به سازمان بورس آمده و سکاندار نهاد ناظر بازار سرمایه شده است. روز گذشته جلسه شورای عالی بورس به ریاست فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی تشکیل و طی آن شاپور محمدی برای یک دوره ۳۰ ماه دیگر به عنوان سکاندار بازار سرمایه برگزیده شد.
در این مدت بازار سرمایه شاهد تغییر و تحولات زیادی در حوزه‌های مختلف بود که از جمله آن می‌توان به عضویت عادی سازمان بورس در سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار، اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها، کنترل ریسک اعتباری شرکت‌های کارگزاری، تاسیس صندوق تثبیت بازار سرمایه و اقداماتی برای توسعه معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه ایران اشاره کرد.
اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها
طی سال‌های گذشته توقف طولانی مدت نمادها در بورس و فرابورس ایران به یک مشکل بزرگ برای فعالان بازار سرمایه بدل شده بود، اما با حضور شاپور محمدی در ریاست سازمان بورس اقداماتی در راستای اصلاح دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها صورت گرفت و با این اقدام تعداد نمادهای متوقف از حدود ۶۵ نماد به حدود ۱۵ نماد و تاخیر گزارشگری شرکت‌ها تا سه روز کاهش یافت.
در دستورالعمل‌های اصلاحی، توقف به جلوگیری از انجام معامله ورقه بهادار به مدت کمتر از پنج روز کاری اطلاق می‌شود. به منظور افزایش سطح نقدشوندگی، کاهش هزینه‌های ریسک عملیاتی سهامداران و سرمایه‌گذاران و افزایش اعتماد فعالان بازار، در دستورالعمل‌های اصلاحی زمان توقف نمادها با در نظر گرفتن رویه‌های عملیاتی بازار کاهش یافته است. همچنین، حداکثر زمان مشخصی برای هر توقف، پیش بینی شده است تا سرمایه‌گذاران برای برنامه‌های سرمایه‌گذاری، از تاریخ بازگشایی نماد آگاهی داشته باشند.
در صورتی که ناشر اطلاعات با اهمیت منتشر کند، نماد معاملاتی به منظور انتشار متقارن اطلاعات بین سرمایه‌گذاران، به طور خودکار ۶۰ تا ۹۰ دقیقه متوقف می‌شود و بعد از آن، نماد بازگشایی می شود. اگر اطلاعات منتشره مطابق فرم‌های استاندارد سازمان نباشد، یا سازمان بورس بخواهد اطلاعات تکمیلی از ناشر بگیرد، معاملات حداکثر تا دو روز کاری متوقف خواهد شد. در این مورد سازمان به عنوان نهاد ناظر به بررسی اطلاعات منتشره خواهد پرداخت. تعداد روزهای توقف در این مورد به حداقل رسیده است و سرمایه گذاران به محض دریافت اطلاعات و تحلیل آن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
ارتقای عضویت بازار سرمایه ایران در آیسکو
همچنین در اوایل سال ۱۳۹۵ بود که سازمان بورس اعلام کرد که به عضویت پیوسته آیسکو درآمده است. در آن زمان پل اندروز - دبیرکل آیسکو - در نامه‌ای به سازمان بورس این عضویت را تایید کرد. متعاقب آن مسئولان اعلام کردند که به زودی سازمان بورس به عضویت عادی آیسکو در می آید. در زمان ریاست شاپور محمدی در سازمان بورس تلاش هایی زیادی برای ارتقای عضویت از پیوسته به عادی انجام شد.
در نهایت چندی پیش سازمان بورس و اوراق بهادار توانست عضو عادیِ سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار (آیسکو) شود که ارتقای عضویت در این نهاد بین المللی را می‌توان نمایانگر رشد بازار سرمایه ایران در سطح بین‌الملل دانست و برای دست یابی به این جایگاه، تمامی قوانین و استانداردهای موجود در بازار سرمایه ایران با استانداردهای موجود در آیسکو منطبق شد. آیسکو تقریبا ۹۵ درصد بازارهای سرمایه دنیا را در برمی‌گیرد.
کنترل ریسک اعتباری شرکت‌های کارگزاری
در سال جاری هیات مدیره سازمان بورس همزمان با اوج‌گیری قیمت سهام در بورس و رشد چشمگیر حجم معاملات اعتباری سهام به منظور کنترل ریسک شرکت‌های کارگزاری که برای خرید اوراق بهادار به مشتریان خود اعتبار می‌دهند و تنظیم سازوکار اجرایی مربوطه، دستورالعمل کنترل ریسک اعتباری کارگزارها را تصویب کرده است.
براساس قوانین خرید و فروش اعتباری، کارگزار با اعتباری که از سیستم بانکی دریافت کرده امتیازی به مشتری خاص خود می‌دهد که خرید اعتباری سهام نام دارد و مشتری در پی آن می‌تواند بدون پرداخت وجه نقد از محل نوسان صعودی قیمت سهام عایدی خوبی را شناسایی کند. در نیمه اول سال جاری حجم خریدهای اعتباری مقدار قابل توجهی افزایش یافته و در برخی از کارگزاری‌های خصوصی اعتبارهای بسیار بالایی به مشتریان خاص اختصاص داده شد و با این اتفاق ریسک معاملات و ورشکستگی کارگزاری ها بالا رفت. اما با تصویب و اجرای دستورالعمل الزامات کفایت سرمایه نهادهای مالی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، موج جدیدی از نظارت بر فرآیند خرید و فروش اعتباری صورت گرفت و با تعیین حد اعتباری در کارگزاری‌ها ریسک این صنعت را به مراتب کاهش داد.
تاسیس صندوق تثبیت بازار سرمایه
در دوره ۲.۵ ساله اخیر، با تصویب چارچوب کلی فعالیت و نحوه استفاده از منابع، آیین‌نامه‌ها و بودجه توسط هیات امنا و امضای وزیر اقتصاد صندوق تثبیت بازار سرمایه فعالیت خود را آغاز کرد. این صندوق که در راستای اجرای ماده ۲۸ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور با هدف اطمینان بخشی و ایجاد ثبات در بازار سرمایه، در تیرماه ۱۳۹۶ بنای تاسیس آن گذارده شد تاثیر بسزایی در حمایت از سهامداران و پیشگیری از نوسانات شدید بازار دارد.
هدف اصلی از راه‌اندازی این صندوق، اطمینان بخشی برای مقابله با مخاطرات و نوسان‌های قابل توجه در بازار سهام و پوشش ریسک‌های خاص وارده بر بازار به منظور کاهش آسیب سهامداران خرد عنوان شد. تشکیل این صندوق، به عنوان یکی از زیرساخت‌های بازاری کارآمد و عمیق، سبب افزایش ثبات، افزایش نقدشوندگی و کاهش ریسک بازار سهام کشور می شود.
توسعه معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه
همچنین در دوره اخیر در سازمان بورس مجوزهای لازم برای فراهم شدن بستر معاملات الگوریتمی در بورس صادر و پیش نیازهای لازم نیز در این زمینه مهیا شده است. در این راستا بهره گیری از معاملات الگوریتمی منجر به انجام بهتر و دقیق‌تر استراتژی های معاملاتی سرمایه گذاران می شود. سازمان بورس در این روزها نیز قرار است در راستای فرهنگ سازی اقدام به برگزاری مسابقاتی درباره معاملات الگوریتمی برگزارکند.
کاهش مالیات فروش سهام از نیم درصد به یک دهم درصد
طی ماه‌های گذشته مالیات بر نقل و انتقال سهام و حق تقدم از ۰.۵ درصد به یک دهم درصد کاهش پیدا کرد. علاوه بر این مالیات افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی به صفر رسید. یکی از اهداف این اقدامات این بود که معاملات الگوریتم در بازار سهام ایران رواج پیدا کند، چرا که این معاملات باعث می‌شود زمان توجه به شایعات کاهش یابد و معاملات تحت تاثیر شایعات قرار نگیرد.
تغییر روش عرضه اولیه به بوک بیلدینگ
طی سال‌های قبل بسیاری از فعالان بازار سهام به نحوه عرضه اولیه اعتراض داشتند، اما در دو سال نیم گذشته روش عرضه اولیه تغییر کرد. در این روش اشخاص برای خرید سهام در عرضه های اولیه لازم نیست فوری سفارش خود را ارسال کنند. به همین دلیل خطاها در این روش کمتر شد، سرعت نرم‌افزار معاملات و ثبت سفارش با مشکلات شدید رو به رو نمی شود و مشکلاتی از قبیل قطعی هسته ناشی از عرضه اولیه مانند گذشته معاملاتی پیش نمی‌آید. اختصاص سهم در بوک بیلدینگ دیگر براساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست و شخصی که در انتهای بازه زمانی معرفی شده سفارش خود را ارسال می‌کند با شخصی که در ابتدای بازه زمانی سفارش خود را ارسال کرده هیچ تفاوتی باهم ندارند. البته اگر فرد قیمت بالاتری قرار دهد احتمال اینکه بتواند خرید انجام دهد بیشتر است.
