تست آمنیوسنتز تستی است که پیش از تولد نوزاد برای اطمینان از سالم بودن جنین با استفاده از بررسی مایع آمنیوتیک (حجم مایع آمنیوتیک|رنگ مایع آمنیوتیک|درمان کاهش مایع آمنیوتیک) انجام می‌شود. مایع آمونیاک در داخل رحم در اطراف جنین قرار دارد.
به گزارش تابناک، یکی از دلایل رایج تست آمنیوسنتز، بررسی بیماری‌های ژنتیکی یا کروموزومی است مانند سندرم داون. در این تست کرومزوم‌های جنین بررسی می‌شوند. اغلب اگر جواب غرابلگری مرحله اول در گروه پرخطر میانه درآمد (آزمایش، تفسیر و هزینه غربالگری سه ماهه اول بارداری)، پزشک توصیه به انجام تست آمنیوسنتز می‌کند.
- آمنیوسنتز بین هفته ۱۶ بارداری تا هفته ۲۰ بارداری انجام می‌شود. خانم‌هایی که این تست را انجام می‌شوند بیشتر در معرض خطر بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی هستند و احتمال سقط جنین در اثر این تست وجود دارد. دلایلی که تست آمنیوسنتز انجام می‌شوند شامل:
برای بررسی عفونت‌های داخل رحم
بررسی سلامتی جنین در حالتی که Rh خون شما و جنین یکی نباشد.
برای بررسی رشد ریه‌های جنین هنگامی که نیاز به زایمان زودرس باشد. روش‌های جلوگیری از زایمان زودرس در مقاله‌ای دیگر ذکر شده است.
تست آمنیوسنتز چگونه انجام می‌شود؟
این تست معمولا ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. پیش از انجام تست، سونوگرافی برای بررسی جنین و آناتومی او انجام می‌شود.
برای انجام تست، باید بر روی تخت دراز بکشید و شکم شما با الکل یا محلول ید تمیز می‌شود تا احتمال عفونت به حداقل برسد.
سونوگرافی برای بررسی فاصله مناسب مایع آمونیاک از جنین و جفت می‌باشد. این عمل ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.
سپس تحت سونوگرافی، پزشک سوزنی نازک و بلند را وارد دیواره شکم و کیسه آب (علائم پارگی کیسه آب جنین) اطراف جنین می‌کند. پزشک مقداری مایع آمونیاک خارج می‌کند.
خارج کردن مایع تقریبا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد. جنین مایع بیشتری برای جایگزینی تولید می‌کند.
ممکن است احساس انقباض و گرفتگی در طول تست داشته باشید. برخی مادر‌ها ترجیح می‌دهند از بی حسی موضعی استفاده شود، اما درد تزریق بی حسی موضعی از تست آمنیوسنتز بدتر است.
سپس پزشک به ضربان قلب جنین گوش می‌دهد.
چگونگی آماده شدن برای آمنیوسنتز
اگر قبل از هفته ۲۰ بارداری آمنیوسنتز انجام می‌دهید، بهتر است مثانه شما در طول مراحل برای حمایت از رحم پر باشد. قبل از ملاقات، مایعات به مقدار زیاد بخورید. بعد از هفته ۲۰ بارداری، مثانه هنگام آمنیوسنتز باید خالی باشد.
پزشک این عمل را توضیح می‌دهد و از شما می‌خواهد قبل از شروع مراحل، فرم رضایت نامه را امضا کنید.
در طول مراحل آمنیوسنتز
اولا، پزشک از سونوگرافی برای تعیین محل دقیق نوزاد در رحم استفاده می‌کند. شما بر روی یک میز معاینه دراز می‌کشید. پزشک یک ژل مخصوص بر روی شکم شما اعمال می‌کند و سپس از یک دستگاه کوچک که به عنوان یک مبدل اولتراسوند شناخته می‌شود استفاده می‌کند تا موقعیت جنین را روی مانیتور نشان دهد.
سپس پزشک شکم را با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می‌کند. به طور کلی، بیهوشی استفاده نمی‌شود. اکثر زنان در طی این عمل فقط ناراحتی خفیفی را گزارش می‌دهند. با هدایت سونوگرافی پزشک یک سوزن نازک و توخالی را از طریق دیواره شکم و رحم وارد می‌کند. مقدار کمی مایع آمنیوتیک با یک سرنگ برداشته می‌شود و سوزن خارج می‌شود. مقدار مایع آمنیوتیک خارج شده بستگی به تعداد هفته‌های حاملگی دارد. هنگامی که سوزن وارد پوست شما می‌شود احساس سوزش می‌کنید و وقتی که سوزن وارد رحم می‌شود، احساس گرفتگی می‌کنید.
بعد از آمنیوسنتز
بعد از آمنیوسنتز، پزشک از سونوگرافی برای تعیین میزان ضربان قلب جنین استفاده می‌کند. ممکن است پس از آمنیوسنتز، ناراحتی لگن یا گرفتگی داشته باشید. بعد از انجام این عمل می‌توانید فعالیت عادی خود را از سر بگیرید. با این حال، بهتر است یک یا دو روز از ورزش و فعالیت‌های شدید خودداری کنید. نمونه مایع آمنیوتیک در آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. برخی از نتایج در عرض چند روز در دسترس می‌باشد. سایر نتایج ممکن است تا چهار هفته طول بکشد.
اگر موارد زیر را مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید:
از دست دادن مایع واژن یا خونریزی واژینال
گرفتگی شدید رحم که بیش از چند ساعت طول می‌کشد
تب
قرمزی و التهاب جایی که سوزن وارد شده است
فعالیت غیر معمول جنین یا عدم فعالیت جنین
تست آمنیوسنتز چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟
تست آمنیوسنتز برای تشخیص بیماری‌های زیر انجام می‌شود:
تقریبا تمام بیماری‌های کروموزومی مانند سندرم داون (سندرم داون در بارداری: علت، علائم و درمان)، بیماری سه کروموزومی ۱۳ و ۱۸ و بیماری‌های کروموزومی جنسیتی. این تست بیماری‌ها را تشخیص می‌دهد، اما شدت بیماری را مشخص نمی‌کند.
بیماری‌های ژنتیکی مانند بیماری سلول‌های داسی و بیماری فیبروم (فیبروم یا میوم رحم چیست+درمان). در واقع این آزمایش احتمال وقوع این بیماری‌ها را نشان می‌دهد.
نقص لوله‌های عصبی مانند spina bifida و بی مغزی؛ که با اندازه گیری ماده فتوپروتئین آلفای موجود در مایع آمونیاک انجام می‌شود.
تست آمنیوسنتز نمی‌تواند سایر نقص‌های ساختاری را تشخیص دهد.
چه عواملی باعث می‌شود جنین بیشتر در معرض بیماری‌های ژنتیکی که توسط تست آمنیوسنتز تشخیص داده می‌شود، قرار بگیرد؟
برخی عوامل شامل:
۱- نتایج بررسی سندرم داون
شما آزمایشی انجام می‌دهید که نشان می‌دهد جنین بیش از حد نرمال در معرض خطر بیماری‌های کروموزومی یا سندرم داون است.
۲- نتایج سونوگرافی
سونوگرافی نشان می‌دهد جنین نقص ساختاری همراه با مشکلات کروموزومی دارد.
۳- نتایج بررسی حامل
شما و همسرتان حامل بیماری‌های ژنتیکی مانند کیست فیبروئید هستید.
۴- سابقه شما
شما قبلا فرزندی باردار بودید که سابقه بیماری‌های ژنتیکی داشته است.
۵- سابقه خانوادگی شما
شما یا همسرتان سابقه خانوادگی در زمینه بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی دارید.
۶- سن شما
احتمال بیماری کروموزومی در هر فردی وجود دارد، ولی با افزایش سن مادر این احتمال بیشتر می‌شود. به عنوان مثال احتمال سندرم داون در جنین هنگامی که مادر ۲۵ ساله است، یک در ۱۲۰۰ مورد است، ولی در هنگامی که مادر ۴۰ ساله است، یک در ۱۰۰ مورد است.
عوارض خطرساز در انجام آمنیوسنتز چیست؟
آمنیوسنتز معمولا بین هفته ۱۶ تا ۲۰ انجام می‌شود. عوارض ناشی از آمنیوسنتز عبارتند از:
اگر در طول سه ماهه دوم انجام شود، خطر سقط جنین ۰.۶ درصد است. اگر تست قبل از هفته ۱۵ بارداری حاملگی رخ دهد، خطر کمی بالاتر است.
بعضی از زنان پس از انجام جراحی، دچار گرفتگی می‌شوند.
بعضی از زنان بعد از عمل مقدار کمی خونریزی واژینال دارند.
به ندرت، آمنیوسنتز ممکن است مایعات آمنیوتیک را از بدن شما بیرون کند.
یکی دیگر از عوارض نادر عفونت رحمی است.
اگر عفونتی مانند هپاتیت C. یا HIV دارید، آمنیوسنتز می‌تواند عفونت را به نوزاد منتقل کند.
در موارد نادر، این آزمایش باعث می‌شود برخی از سلول‌های نوزاد وارد جریان خون شما شود. این مسئله مهم است، زیرا یک پروتئین به نام عامل Rh وجود دارد. اگر این پروتئین را داشته باشید، خونتان Rh مثبت است. اگر این پروتئین را نداشته باشید، خون شما Rh منفی است. ممکن است Rh شما و نوزاد متفاوت باشد. اگر این حالت باشد و خون شما با خون جنین مخلوط شود، بدن شما ممکن است واکنش نشان دهد، به طوری که نسبت به خون جنین شما حساسیت نشان می‌دهد. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک به شما داروی RhoGAM می‌دهد (نحوه تزریق آمپول روگام در بارداری). این دارو باعث می‌شود بدن شما آنتی بادی‌هایی که به سلول‌های خون جنین حمله می‌کنند را تولید نکند.
نتایج آمنیوسنتز به چه معنی است؟
آمنیوسنتز یک آزمایش تشخیصی است که به تشخیص اختلالات کروموزومی، نقص لوله عصبی و اختلالات ژنتیکی با سطح بالایی از دقت (۹۸-۹۹ ٪) می‌پردازد. اگرچه احتمال شناسایی بالا است، اما این آزمون شدت این نقایص زایمان را اندازه گیری نمی‌کند. سطح آلفا فتوپروتئین و سونوگرافی سطح پیشرفته ممکن است در ارزیابی درجه ناتوانی کمک کند.
اگر آزمون نشان دهد جنین مشکل دارد چه کاری باید انجام دهم؟
اگر آزمون نشان دهد جنین مشکل دارد، متخصص با شما در مورد مشکل و نوع درمان یا گزینه‌های درمان صحبت خواهد کرد. اگر جنین مبتلا به سندرم داون باشد، اطلاعاتی در خصوص تاثیر آن بر جنین در اختیار شما قرار می‌گیرد. پس از آن باید تصمیم بگیرید که آیا می‌خواهید بارداری را ادامه دهید یا خیر.
