فتاوای آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)
وام
سؤال1731 -من در بانك مسكن، حساب پس‌انداز مسكن باز كرده‌ام كه ماهيانه تا يك سال مبلغ 25 هزار تومان به حسابم واريز مى‌كنم، سال بعد بر اين مبلغ 5 هزار تومان افزوده مى‌شود و سال بعد نيز همچنين تا 5 سال. بعد از 5 سال بانك مبلغ 14 ميليون وام بلند مدت (12 سال) جهت خريد مسكن به دارندۀ حساب پرداخت مى‌كند و همين مبلغ نيز به بازپرداخت خود اضافه مى‌كند يعنى در بازپرداخت، مبلغ 28 ميليون تومان پس مى‌گيرد. آيا اين مبلغى را كه بانك بعنوان اضافه مى‌گيرد از لحاظ شرعى درست است؟ آيا اصلا باز كردن و وام گرفتن از چنين حسابى از لحاظ شرعى درست است در صورتى كه نمى‌دانم با پول من بانك كارى مى‌كند يا نه؟ و اگر بين اين 5 سال كه پول بايد به حساب ريخته شود خواسته باشى حسابت را ببندى سود 18%پرداخت مى‌كنند، آيا اين سودى كه بابت سپرده پرداخت مى‌شود حلال و جايز است يا نه؟ لطفا توضيح فرماييد.
جواب:بسمه تعالى -در پس‌انداز مبلغ و گرفتن وام، چنانچه در پولى كه متقاضى وام به بانك مى‌گذارد شرط نشود كه بانك پس از مدتى بايد به او وام بدهد بطورى كه اگر بانك وام نداد متقاضى حقّ مطالبۀ آن را نداشته باشد گذاشتن پول به اين عنوان مانعى ندارد. و در پولى هم كه بانك بعنوان وام مى‌دهد، چنانچه به معاملۀ شرعى باشد مثل اينكه منزلى را از فروشنده بخرد و به قيمت زيادتر به متقاضى وام به اقساط بفروشد، معاملۀ مزبور مانعى ندارد. نسبت به گرفتن زيادى و سود از بانك نبايد در گذاشتن پول به بانك شرط زيادى و سود شود بطورى كه اگر بانك زيادى را نداد پول‌گذارنده حقّ مطالبۀ آن زيادى را براى خود قائل نباشد و هر وقت هم زيادى را گرفت ابتدا بايد آن زيادى را تخميس كند و بعد در بقيه تصرف كند و از 5/4 زيادى هم اگر چيزى در آخر سال باقى ماند آن را هم تخميس كند و چنانچه شخص فقير است و مؤونۀ سالش را ندارد اگر آنچه را در آخر سال باقى مى‌ماند تخميس كند كافى است، و اللّه العالم.
سؤال1732 -ادارۀ پست اقدام به دادن وام جعاله كرده با اين شرايط كه اگر كسى 250 هزار تومان سپرده داشته باشد و شش ماه اين سپرده باشد 750 هزار تومان به عنوان وام جعاله به او واگذار مى‌شود، آيا اين وام با وجود اينكه سودى هم به آن تعلق مى‌گيرد، مثلا 750 هزار تومان دوساله 200 هزار تومان به آن تعلق مى‌گيرد كه بعنوان بازپرداخت بايد به ادارۀ پست بدهند اشكال دارد يا خير؟
جواب:بسمه تعالى -چنانچه طرفين شرط سود كنند، ربا است؛ و اگر شرط سود نشود و طرف خودش پول زايد را ببخشد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1733 -در صورتى كه طرف وام گيرندۀ پول (750 هزار تومان) فوق را به عنوان شركت با طرف مقابل (دارۀ پست) بعنوان خريد ماشين يا خريد منزل به كار ببرد و در سودى احتمالى كه بعدا عايد مى‌شود طرف مقابل را شريك كند و اين مطلب را هم به آنها بگويد به عنوان عقد فى ما بين، آيا اشكال دارد يا خير؟
جواب:بسمه تعالى -شركت مذكور صحيح نيست، و اللّه العالم.
