کمک اینفوگرافیک به افراد دارای اختلالات یادگیری

دکتر مریم سلیمی، پژوهشگر ارتباطی و تصویری در مطلبی در «تابناک» نوشت:

اینفوگرافیک که با نمایش بصری اطلاعات، امکان درک و فهم آسانتر و سریعتر اطلاعات را فراهم می سازد، نه تنها به افراد معمولی، حتی به افراد دارای اختلالات حسی، یادگیری و ارتباطی نیز یاری می رساند.

در حال حاضر با وجود چاپ سه بعدی، اینفوگرافیک برای افراد نابینا نیز امکان انتقال و درک اطلاعات را فراهم کرده است.

علاوه بر این، اینفوگرافیک قادر است به افراد دارای اختلالات یادگیری در فهم و درک بهتر اطلاعات کمک کرده و بیش از سایر روشها، اطلاعات را در ذهن افراد ماندگار سازد.

یکی از مهمترین کمکهای اینفوگرافیک، کمک آن به افراد مبتلا به اوتیسم است. افراد مبتلا به اوتیسم یا درخودماندگی، کسانی هستند که ارتباط با دیگران و دنیای خارج برای آنان دشوار است و اختلال آنها، با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی ظهور و بروز می یابد. هسته مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است. افراد مبتلا دارای ویژگیهایی همچون آسیب در تقابلات اجتماعی، آسیب در ارتباط و علائق محدود و رفتارهای تکراری هستند.

برنامه هایی برای کمک به این بیماران شکل گرفته و ارائه شده اند که بعضاً امکانات و توانمندیهایی به این افراد می بخشند، از این جمله، اپلیکیشنی تحت وب است تا از طریق آن افراد مبتلا به این بیماری بتوانند یک یا چند اینفوگرافیک را با یکدیگر طراحی و ذخیره کرده و آن را به صورت اتوماتیک از طریق یک لینک و یا بر روی تلفن همراه در اختیار افرادی که خود انتخاب کرده‌اند، قرار دهند.

در این برنامه، با چند بخش کردن اینفوگرافیک‌ها و استفاده از گزینه های مختلف در هر بخش، امکانات شخصی‌سازی بسیار زیادی در اختیار این افراد قرار می گیرد. از سوی دیگر گزاره‌ها و مؤلفه های از پیش تعیین شده و نیز اینفوگرافیک‌های نمونه که به عنوان نقطه شروع در دسترس قرار می گیرد می تواند کمک و راهنمایی‌های لازم را برای جلوگیری از سرگردانی کاربران فراهم آورد.

این پروژه در واقع برای بهبود و ارتقاء روش‌های کنونی و موجود در کارت‌های شناسایی اوتیسم با دیجیتال کردن و شخصی‌سازی این کارت‌ها است. این برنامه در واقع یک اپلیکیشن تحت وب برای افراد مبتلا به اوتیسم است تا از طریق آن افراد مبتلا به این بیماری بتوانند یک یا چند اینفوگرافیک را با یکدیگر طراحی و ذخیره کرده و آن را به صورت اتوماتیک از طریق یک لینک و یا بر روی تلفن همراه در اختیار افرادی که خود انتخاب کرده‌اند، قرار دهند.

این اینفوگرافیک‌ها اغلب دارای چند بخش است که هر بخش نیز گزینه‌ها و امکانات خود را دارد. برای نمونه این بخش‌ها می تواند شامل اطلاعات عمومی و کلی، روش‌های منتخب و بهتر برای ارتباط یا مشکلات ارتباطی، چیزهایی که در انجام آنها خوب هستم یا نیستم، چه اقداماتی زمانی که من در استرس قرار می گیرم می تواند به من کمک کند، اطلاعات دارویی، مخاطبین و ... باشد.برای هر کدام از این بخشها، گزینه های از پیش تعریف شده شبیه متن‌های ساده و معمولی در نظر گرفته شده است.

با کمک این بخش بخش سازی و شخصی‌سازی‌های بهتر و باکیفیت‌تر نظیر امکان ایجاد اینفوگرافیکهای مختلف برای موضوعات گوناگون، موارد کاربرد این محصول و اپلیکیشن تعمداً وسیع در نظر گرفته شده است.

به عنوان مثال زمانی که شما با کودکان مبتلا به اوتیسم به یک برنامه دسته‌جمعی یا تعطیلات در خارج از مجموعه می روید، شاید نیاز داشته باشید که در مورد این بیماری به زبان‌های مختلف توضیح داده و ارتباط برقرار کنید. امکان تغییر زبان در اینفوگرافیک‌ها در این محصول و اپلیکیشن می تواند بسیار در این زمینه راهگشا و مفید باشد.

در مورد این محصول، 3 گروه متقاضی مهم تعریف شده‌اند. نخست کودکان و افراد مبتلا به اوتیسم که در مرکز این پروژه و طرح قرار دارند. دوم والدین این کودکان، اقوام و بستگان، کسانی که از این افراد مراقبت و نگهداری می کنند که این اینفوگرافیک‌ها به آنها مربوط شده یا در روند ایجاد این اینفوگرافیک‌ها می توانند کمک کنند. و دسته سوم نیز افرادی هستند که اینفوگرافیک‌های دو دسته اول که با آنها به اشتراک گذاشته شده را ملاحظه و بررسی می‌کنند.[1]

***

اینفوگرافیک(به ویژه نوع تصویر محور آن) قادر است حجمی بالایی از اطلاعات و یا اطلاعات پیچیده را به زبانی ساده و قابل فهم به افراد منتقل کند. ویژگیهای حاکم بر اینفوگرافیک موجبات به ذهن سپاری آن را فراهم کرده و جذابیتهای آن، زمینه اشتراک گذاری این نوع ابزار بصری را افزایش داده است.

این ابزار بصری، با پایبندی به اطلاعات واقعی شکل گرفته و از قوانین خاصی در فونت، رنگ و... پیروی می کند. رعایت درجه انتزاع ممکن در تصاویر مورد استفاده در اینفوگرافیک مورد تأکید بوده و اطلاعات در آن باید مبتنی بر یک ساماندهی منطقی، جمع آوری، طراحی و بصری سازی شوند.

اینفوگرافیک گرچه ممکن است با اهداف مختلف آموزشی، تبلیغی، اطلاع رسانی، خبری و... مورد استفاده قرار گیرد ولی اصول و قوانین حاکم بر آن در همه حال باید رعایت شود و در نهایت به فهم و درک بهتر اطلاعات کمک کند.

گرچه تفاوتهایی به لحاظ شیوه اجرا در انواع اینفوگرافیک ها اعم از ایستا، موشن، تعاملی، فیزیکال و... وجود دارد ولی همه آنها از قوانین واحدی پیروی می کنند که کلیه بهره گیران، طراحان و... در حوزه اینفوگرافیک به آن توجه داشته باشند.

تأکید می شود که محتوا و اطلاعات مورد بهره گیری در اینفوگرافیک به لحاظ طراحی و شیوه ارائه، متفاوت از سایر قالبهای محتوایی است و با همان نگاه نیز باید از آن بهره گرفت. 

این ابزار بصری که به سرعت در حال توسعه در حوزه های مختلف در ایران است، می تواند بیش از گذشته در حوزه آموزش و ارتباط متقابل با افراد دارای انواع اختلالات  از جمله اختلالات ارتباطی یاری رساند.

از این رو، توجه دانشکده ها، پژوهشکده ها، متخصصان ، پژوهشگران، دانشجویان و ناشران تخصصی به بهره گیری از این ابزار بصری در حوزه های مذکور جلب می شود.

هرچند باز تأکید می شود که در بهره گیری از قابلیتها و توانمندیهای اینفوگرافیک، توجه به مبانی و اصول علمی آن ضروری است.

-----------------------------

[1] http://scg.unibe.ch/archive/projects/Peet18a.pdf