برای طرح «زیست شبانه» نظرسنجی کنید!

اواسط بهمن ماه سال گذشته بود که اعلام شد: «اعضای شورای شهر تهران با اجرای پایلوت زیست شبانه پایتخت از ابتدای اردیبهشت ٩٨ موافقت کردند. صبح همان رو، بررسی کلیات طرح «زیست شبانه» در شهر تهران روی میز بررسی اعضای شورای شهر قرار گرفت و زهرا نژاد بهرام عضو هیئت رئیسه شورای شهر با بیان این طرح گفت: «موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهر‌های بزرگ جهان در دستور کار قرار گرفته است و می‌توانیم از زیست شبانه در راستای رفع فضا‌های بی دفاع شهری، توسعه وتسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری استفاده کنیم.»

سرانجام قرار شد این طرح به صورت آزمایشی از اردیبهشت٩٨ به مدت سه ماه اجرا شود. هدف و امتیازات طرح از نظر پیشنهاد دهندگان عبارتند از:

«کاهش آسیب‌های اجتماعی، توسعه اقتصاد شهری، رونق بخشیدن به کسب و کار‌های کوچک، افزایش نشاط اجتماعی و ساماندهی دستفروشان».

طرح «زیست شبانه» که موافقان و مخالفان زیادی هم دارد، باعث بوجود آمدن بحث‌های بسیاری در بین مسئولین، مردم و کاربران شبکه‌های اجتماعی شد.

حجت الاسلام سالک، عضو کمسیون فرهنگی مجلس که از مخالفان این طرح است در گفتگو با خبرنگار «آزادی» ضمن غربی دانستن طرح زیست شبانه، آنرا در ادامه‌ی سند ٢٠٣٠دانست و تشریح کرد: «تعریف زیست شبانه و ابعاد آن هنوز برای مردم مشخص نیست. فقط یک عنوان کلی است که از غرب تقلید شده. این طرح به وضوح، ترویج فرهنگ غرب است. علاوه براین، ساعت آغاز و پایان آن هم مشخص نیست و مردم را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. ابهامی که یادآور سند ٢٠٣٠ است. بنابراین، دستگاه‌های اطلاعاتی باید بررسی کنند که مشخص شود در پس این طرح، چه اهدافی وجود دارد».

سالک با تاکید بر فرایضی که مسلمانان می‌بایست در ساعات نیم شب انجام دهند می‌گوید: «از منظر دینی یک سری دستورالعمل‌هایی از حیث معنوی و ارزشی داریم که دلیلی ندارد با پرداختن به مسائل غیر ضروری، از آن‌ها غافل شویم و زمینه را برای مقابله با ارزش‌های دینی فراهم کنیم».

این نماینده مجلس در ادامه، با اشاره به اظهارنظر رییس شورای شهر در مخالفت با حضور فرزندانش در این طرح، افزود: «حتی محسن هاشمی به عنوان رییس شورای شهر هم با بیرون ماندن فرزندانش در نیمه شب موافق نیست و این نشان می‌دهد نگرانی‌های جدی درباره‌ی امنیت و حفظ بنیان خانواده بین اقشار مختلف وجود دارد».

عضو کمسیون فرهنگی مجلس با تاکید بر اینکه زیست شبانه می‌تواند به بنیان خانواده آسیب برساند اظهار داشت: «در صورت اجرایی شدن این طرح، فرزندان با اصرار، خانواده را راضی می‌کنند که شب را در بیرون از خانه سر کنند. آن‌ها در مکان‌هایی قرار خواهند گرفت که قطعا دختران و پسران زیادی حضور خواهند داشت و در نتیجه در معرض هزاران مساله‌ی فسادانگیز قرار می‌گیرند. نگرانی‌هایی از جنس صحبت‌های هاشمی و افراد دیگر نشان می‌دهد زیست شبانه باعث از هم پاشیده شدن بنیان خانواده می‌شود. علاوه براین به لحاظ امنیتی هم نگرانی‌های جدی وجود دارد».

لازم به ذکر است، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران، اخیرا در واکنشی دیگر به زیست شبانه گفت: «مردم می‌توانند شب بیدار بمانند، ربطی به ما ندارد. نکته‌ای که مطرح کرده بودم (صرفا) در مورد خودم بود».

در پاسخ به خبرنگار آزادی که اشاره‌ای داشت به صحبت‌های یکی از اعضای شورای شهر مبنی بر «ایجاد هماهنگی با نیروی انتظامی برای مرتفع کردن مشکلات امنیتی»، آیا نگرانی دیگری باقی خواهد ماند؟ حجت الاسلام سالک پاسخ داد: «تا کنون نیروی انتظامی صحبتی مبنی بر تضمین امنیت شب‌ها در این طرح اعلام نکرده است. باید دید در آینده چه می‌شود».

سالک با مخاطب قرار دادن اعضای شورای شهر تهران به عنوان پیشنهاد دهنده‌ی این طرح، پرسشی را مطرح کرد: «اگر در یکی از همین شب‌ها گروهی حرکتی را انجام دادند و مشکلاتی ایجاد کردند، آیا شورای شهر می‌تواند پاسخگو باشد؟»

وی در مورد پیشنهادی که اخیرا درباره نظرسنجی از شهروندان تهرانی پیرامون «زیست شبانه»، مطرح شد، موافقان این طرح را افراد بخصوصی دانست و گفت: «بستگی دارد این نظرسنجی از چه اشخاصی صورت گیرد. کسانی که به دنبال سگ گردانی در شهر هستند، قطعا از این طرح استقبال می‌کنند، ولی افرادی که به حفظ بنیان خانواده علاقمندند، پاسخشان به این نظرسنجی، منفی خواهد بود».

اما در مقابل، حسن خلیل آبادی، عضو کمسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، در گفتگو با خبرنگار آزادی، ضمن رد ادعای آن دسته از مخالفانی که طرح زیست شبانه را فاقد شفافیت لازم می‌دانند، ابعاد مختلف این طرح را کاملا شفاف دانست و تاکید کرد: «بزرگترین و منطقی‌ترین استدلال شورای شهر برای پیگیری این طرح وعقب نشینی نکردن علی رغم مخالفت‌های برخی نهاد‌ها و ارگان‌ها با آن، حضور مردم در نیمه شب در خیابانها، پارک‌ها و دیگر مکان‌های عمومی است. برخلاف برخی شایعات، شورای شهر در پی ترغیب شهروندان به حضور شبانه در خیابان‌ها نیست، بلکه کاملا برعکس، این شورای شهر است که به دلیل تردد و حضور چشمگیر مردم در ساعت‌های مختلف شب، برحسب وظیفه‌ای که در زمینه‌ی مدیریت شهری دارد، برآن شد با ارائه‌ی این طرح، پاسخگوی نیاز شهروندان باشد».

خلیل آبادی با اشاره به جمعیت قابل توجه‌ای که به طور شبانه روز در پایتخت کشور تردد دارند، نیاز به وجود امکاناتی برابر در روز و شب را لازمه‌ی کلان شهری مانند تهران دانست و گفت: «زیست شبانه موضوعی است که سال‌ها در شهر‌های بزرگ جهان در حال اجراست و نتایج خوبی هم در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی به دنبال داشته است؛ بنابراین یک طرح من درآوردی و خلق الساعه نیست که اعضای شورای شهر آنرا به طور انتزاعی مطرح کرده باشند، بلکه پاسخی است واقعی به نیاز شهروندان جهان امروز».

وی ضمن استقبال از پیشنهادی که اخیرا درباره نظرسنجی از شهروندان تهرانی پیرامون زیست شبانه، مطرح شد، به حضور چشمگیر مردم در ساعات مختلف شب در شهر اشاره کرد و گفت: «بهترین نظرسنجی این است که مخالفان این طرح، در یکی از شبها، حتی در اواسط هفته، سری به خیابان‌ها بزنند و حضور پر تعداد خانواده ها، جوانان و افراد مختلف در مکان‌های عمومی را از نزدیک مشاهده کنند».

همانطور که گفته شد، طرح زیست شبانه، علاوه بر مسئولین، در بین شهروندان و کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز بحث‌های زیادی را در موافقت یا مخالفت این طرح، بوجود آورد.

یکی از شهروندان تهرانی که خود را فرید سمیعی معرفی کرد در مصاحبه با خبرنگار آزادی گفت: «اقلیم گرم و خشک ایران در تابستان، چاره‌ای جز در خانه ماندن تا ساعت ١٠-٩شب برای مردم باقی نمی‌گذارد. از آن موقع است که تازه، خانواده‌ها و بخصوص جوان‌ها بیرن می‌روند. تا بخواهی از ترافیک تهران رد شوی و به تفریحگاهی برسی می‌شود حدود١-١٢. مثلا چند شب پیش، مهمان‌هایی که از شهرستان به دیدن ما آمده بودند اصرار داشتند پل طبیعت را از نزدیک ببینند. ما تا از ترافیک همت خلاص شدیم و به مقصد رسیدیم ساعت شده بود حدود٢ صبح. به نظر من با این وضعیت، باید همه جا تا صبح باز باشند».
مردم ایران حداقل دو ماه در سال از «زندگی شبانه» استفاده می‌کنند. در طول ماه رمضان به رستوران‌ها و سینما‌ها اجازه داده می‌شود تا صبح باز باشند. در ماه محرم هم مردم از زندگی شبانه استقبال خوبی می‌کنند.

مشاهدات خبرنگار آزادی، نشان می‌دهد، نقاطی در تهران تقریبا همیشه پاتوق تفریح شبانه‌ی مردم هستند. امامزاده صالح در حوالی میدان تجریش، بام تهران در شمالی‌ترین قسمت محدوده سعادت‌آباد، دربند و درکه و همچنین خیابان سی تیر در منطقه ١٢.

برخی از مردم با توجه به افزایش شدید قیمت‌ها در چند ماه اخیر، بخصوص پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های جدید، استقبالی از این طرح نکردند. کریم اسدی یکی دیگر از شهروندان تهران که ساکن خیابان پیروزی است در این رابطه به خبرنگار آزادی می‌گوید: «والله انقدر اخیرا همه چی گرون شده که حاضریم همون روز هم مغازه‌ها بسته باشن. اینجوری حداقل بچه‌ها بهونه نمیگیرن که اینو میخوان یا اونو میخوان. از طرفی من محل کارم غرب تهرانه باید نهایتا١٠شب بخوابم که بتونم ٥ صبح بیدارشم».

بعضی از مردم نیز نگران دیدمنفی به زندگی شبانه هستند.

مریم ساکن جنت آباد شمالی: «راستشو بخواهید بعضی به دید منفی نگاه می‌کنند، البته خانواده من مشکلی با این قضیه ندارند، ولی بعضی از همسایه‌ها رو می‌شناسم که فکر می‌کنند دختری که ۴-۳ صبح توی خیابون باشه لابد دنبال بی بند و باری بوده».
در توییتر، کاربری به اسم «کج کلاه خان»، درباره زیست شبانه نوشته: «همین الان هم تا پاسی از صبح میشه دور دور کرد. حالا چه مغازه‌ها باز باشند و چه نباشند. ما یه پاکت سیگار می‌خواهیم با چندتا آب معدنی که همیشه از قبل توی ماشینمون هست».
کاربری دیگر به نام صمد: «درسته که امکاناتی در حد پاریس و لندن و حتی سلیمانیه هم نداریم، ولی چه اشکالی داره آدم هر ساعتی از شبانه روز خواست بره بیرون یه غذایی، آب میوه‌ای چیزی با رفقاش بخوره؟»
کاربری به نام ملیکا: «من ترجیح می‌دم تفریح شبانه ام توی خونه‌ی خودم یا دوستان مورد اعتمادمون باشه، اینجوری احساس امنیت بیشتری دارم. به نظر من هنوز فرهنگ این چیز‌ها برا ما جا نیفتاده».