در شرایطی که دولت آمریکا با انتظار ادامه اجرای کامل برجام از سوی ایران اقدام به خروج از این توافق و وضع تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی کرده بود، اقدامات اخیر ایران در بازنگری در تعهدات هسته‌ای خود واشنگتن را با چالشی پیش‌بینی نشده مواجه کرده است. در این راستا، تلاش‌های جدیدی برای واسطه کردن دیگر کشور‌ها جهت قبولاندن عدم انجام اقدامات بیشتر به ایران در دستور کار آمریکایی‌ها قرار گرفته است.
به گزارش
«آزادی»، در همین راستا سفر مشاور رئیس‌جمهور آمریکا به تهران و دیدار‌های وی با مقامات ارشد ایرانی، طی دو روز اخیر در مرکز توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفته است. سفری که گفته می‌شود طرف فرانسوی در آن طرحی را برای توقف انجام اقدامات بیشتر هسته‌ای از سوی ایران در مقابل توقف وضع تحریم‌های جدید از سوی آمریکا به طرف ایرانی ارائه کرده است.
در این راستا، پایگاه خبری «پالیتیکو» با اشاره به سفر اخیر امانوئل بون، مشاور دیپلماتیک امانوئل ماکرون به تهران برای حفظ توافق هسته‌ای به نقل از دیپلمات‌های اروپایی نوشت یکی از گزینه‌هایِ در دست بررسی، طرحی موسوم به «توقف در برابر توقف» است. در این طرح پیشنهادی قرار است آمریکا در ازای توقف اقدامات بیشتر از سوی ایران برای کاستن از تعهدات برجامی، اعمال تحریم‌های بیشتر را به منظور آغاز گفتگو‌ها متوقف کند.
سفر امانوئل بون به تهران، دومین سفر او به ایران در یک ماه گذشته است. امانوئل ماکرون چهار گفتگو با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و دو گفتگو با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در خصوص برجام داشته است.
با این حال، به نظر می‌رسد دستکم در شرایط کنونی، این مقام فرانسوی در دستیابی به نتیجه مطلوب خود ناکام مانده و ایران برای ادامه بازنگری در تعهدات هسته‌ای خود در صورت بی‌عملی اروپا، عزم جدی دارد. در همین راستا، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در دیدار با بون، اجرای برنامه کاهش مرحله به مرحله تعهدات هسته‌ای را راهبرد غیر قابل تغییر ایران برشمرد و گفت: «این مسیر در چارچوب بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام تا زمان تحقق کامل حقوق ایران ادامه خواهد یافت».
دبیر شورای عالی امنیت ملی افزود: «آمریکا امروز استقلال اروپا را نیز به گروگان گرفته و کشور‌های اتحادیه اروپا باید برای دفاع از هویت و استقلال خود در برابر یکجانبه‌گرایی آمریکا بایستند».
از سوی دیگر، معاون سازمان انرژی اتمی در مصاحبه‌ای اظهار داشت: «اگر طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل نکنند، گزینه‌های مختلفی از جمله افزایش غنی‌سازی، به‌کارگیری ماشین‌های پیشرفته و افزایش سانتریفیوژ را داریم. کشور بر اساس یک روند و برنامه کار مشخص برنامه خود را دنبال می‌کند. ما مجری هستیم، تصمیم گیرنده نیستیم. اما برای گام سوم و چهارم گزینه‌های زیادی داریم».
در عین حال، قطر نیز که به عنوان یکی دیگر از واسطه‌های احتمالی در رابطه با ایران مورد توجه آمریکا قرار داشته، نسبت به احتمال ورود ایران به مذاکره در شرایط تشدید فشار‌ها از سوی واشنگتن ابراز تردید کرده است. در این راستا، محمد بن عبدالرحمان آل ثانی وزیر امور خارجه قطر تصریح کرد که امیر قطر که روز سه‌شنبه با ترامپ دیدار کرده بود، دیگر پیشنهاد میانجی‌گری میان واشنگتن و تهران را مطرح نکرد؛ زیرا دولت ترامپ همچنان معتقد است که تحریم‌های سخت‌تر، ایران را وادار به مذاکره می‌کند.
وی اظهار داشت: «آنچه که از آمریکا فهمیدیم این است که آنها خواستار جنگ (با ایران) نیستند. آنها، تحریم‌ها را برای آوردن ایران به میز مذاکره مناسب می‌دانند». با این حال، محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وضعیت به وجود آمده در خصوص ایران را یک «بن‌بست» توصیف کرد و گفت: «ایران با وجود این تحریم‌ها نمی‌تواند به میز مذاکره بیاید».
همزمان، اخباری منتشر شده مبنی بر اینکه یک دیپلمات ارشد وزارت خارجه آمریکا که به ژاپن سفر کرده، گفته قصد دارد در این سفر با مقامات بلندپایه ژاپنی درباره موضوع ایران و کره شمالی گفتگو کند. دیوید استیل‌ول، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور شرق آسیا و اقیانوسیه گفته: «من به دنبال تعامل و مذاکره با مقامات بلندپایه ژاپنی هستم تا درک بهتری از شرایط و موقعیت‌مان در راهبرد ایندوپاسیفیک آزاد و باز، ایجاد شود. علاوه بر این، قصد دارم تا درباره موضوعاتی، چون ایران و کره‌شمالی نیز با آنها به گفتگو بپردازم».
این در حالی است که منابع مطلع روز گذشته از احتمال دیدار مجدد شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن با حسن روحانی رئیس جمهور ایران در نیویورک و در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهریور ماه خبر دادند. به نوشته ژاپن تایمز، آبه هنوز امیدوار است که با ایفای نقش یک میانجی، از تشدید تنش بین ایران آمریکا جلوگیری کند.
گفتنی است آمریکا در واکنش به اعلام گام دوم بازنگری ایران در تعهدات هسته‌ای خود، خواستار برگزاری نشست اضطراری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شده بود که در این عرصه نیز در مقابل ایران توفیقی نیافت. در همین راستا، وزیر خارجه ایران با بیان اینکه آمریکا در نشست شورای حکام آژانس منزوی شد، گفت: «حتی نتوانستند یک بیانیه یک خطی از رئیس شورای حکام بگیرند».
به این ترتیب، به نظر می‌رسد در شرایطی که با توجه به هزینه‌های مالی و انسانی چشمگیر هرگونه تقابل نظامی با ایران، واشنگتن در صدد دوری از برخورد نظامی با تهران است، راهبرد فشار حداکثری ترامپ علیه ایران خود به مانع اصلی به پیش بردن روند دیپلماتیک تبدیل شده است.
