متوسط سهم هر خانوار حاضر در دهک اول از یارانههای پنهان ۳.۲ میلیون تومان در سال و سهم هر خانوار حاضر در دهک دهم از یارانههای پنهان ۲۱.۳ میلیون تومان در سال است. نتیجه آن که متوسط دریافتی یارانه پنهان دهک دهم بیش از هفت برابر متوسط دریافتی دهک اول است.
به گزارش «
تابناک اقتصادی»؛ در جزء (۱) بند الف. تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۹۸ دولت مکلف شده است که با استفاده از همه بانکهای اطلاعاتی در اختیار، نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران اقدام کند.
بنابراین، برای اجرای تکلیف قانون بودجه ۱۳۹۸ آئیننامه مربوطه جهت حذف دهکهای بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران در تیرماه سال جاری در هیأت دولت تصویب و مقرر شد بعد از اعلام نظر نهایی وزارتخانههای تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین سازمان برنامه و بودجه به عنوان مسئولان شناسایی دهکهای بالا، غربالگری از پایان شهریور ماه آغاز شود.
قرار بود یارانهها بر چه مبنایی حذف شود؟
در سیزدهم شهریور ماه ۱۳۹۸ محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: "سقف درآمدی معینی برای حذف یارانه وجود ندارد و نشان تمکن در سه دهک بالا میزان مصرف خانوارها خواهد بود؛ در واقع آن دسته از خانوادههایی که میزان مصرفشان از حد معین بالاتر است، مشمول حذف یارانه میشوند.
همچنین علی ربیعی، سخنگوی دولت در ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ درباره مبنای شناسایی و حذف گروههای پردرآمد تأکید کرد: خانوارهای ایرانی بر اساس تمامی اطلاعات ثبتی مانند مسافرتهای خارجی، خودروهایی که فرد دارد، نوع شغل، کارفرما بودن و تعداد پرسنل، معاملات انجام شده، داراییهای مختلف و کلیه اطلاعاتی که روی کد ملی فرد ثبت شده دهکبندی شدهاند.
یارانه چه تعداد خانوار در شهریور ماه حذف شد؟
حسین میرزایی، سخنگوی ستاد اجرایی تبصره ۱۴ قانون بودجه ۹۸، در دوره شهریور امسال برای ۲۰۰ هزار خانوار پردرآمد، یارانه نقدی حذف شد.
همچنین علی ربیعی، سخنگوی دولت در ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ با تأکید بر اینکه حذف یارانه بگیران از مهرماه آغاز خواهد شد گفت: در مرحله اول در مهرماه چند «صدک» از «دهک»های بالا حذف میشوند که ممکن است هفتصد تا هشتصد هزار تن را در برگیرد که البته امکان اعتراض و پاسخگویی به اعتراض هم برای آنان محفوظ است.
مخالفت مجلس با حذف فلهای یارانه بگیران
هادی قوامی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس طی مصاحبهای در ۲۳ شهریور ۱۳۹۸ با اشاره به تصمیم جدید دولت مبنی بر حذف چند دهک از یارانهبگیران گفت: مطالعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای حذف یک میلیون و ۴۰۰ هزار خانوار از دریافت یارانه بسیار ضعیف است، چون در پی این تصمیم ۵۰ هزار از خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) حذف خواهند شد.
قوامی با تأکید بر اینکه مطالعه وزارت کار در این رابطه باید اصلاح شود، چون چالشهایی را به دنبال خواهد داشت، ادامه داد: بر مبنای شیوه مطالعاتی وزارت کار در هر استان چندین هزار نفر از دریافت یارانه حذف میشوند، اما این شیوه نمیتواند به نتیجه درستی رسد و رافع مشکل نخواهد بود.
وی با بیان اینکه دولت باید ثروت افراد را از میزان درآمدشان مجزا کرده و با راستیآزمایی اقدام به قطع یارانهها کند، افزود: به عنوان مثال گاهی فردی حقوق پایین، اما املاک متعددی دارد و در مقابل ممکن است فردی دیگر با حقوقی نسبتا بالا حتی صاحب یک آپارتمان کوچک نیز نباشد. به گفته قوامی مجلس با حذف فلهای یارانه یارانهبگیران مخالف است و طبق قانون باید یارانه دهکهای بالای جامعه با شرایط اقتصادی مساعد، حذف شود.
رحیم زارع، سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی مجلس نیز طی مصاحبهای در سی ام شهریور ۱۳۹۸ با انتقاد از حذف یارانه قشر ضعیف و متوسط جامعه، ادامه داد: دولت مکانیزم و بانک اطلاعاتی ضعیفی برای حذف یارانه دهکهای پردرآمد جامعه داشته و به جای این دهکها در روزهای اخیر، یارانه قشرهای ضعیف را که حتی باید یارانه آنها اضافه شود، قطع کرده است.
دهکهای پایین به حذف یارانه نقدی خود اعتراض کردند!
همان گونه که این دو نماینده مجلس پیش بینی کرده بودند، به علت نبود بانک اطلاعاتی مناسب و کار مطالعاتی ضعیف برای حذف یارانه بگیران، یارانه برخی افراد حاضر در دهکهای پایین جامعه حذف و همین موضوع عاملی برای اعتراضات بوده است. به عنوان نمونه در روز گذشته مورخه ۳۱ شهریور ۱۳۹۸ حذف شدگان یارانه نقدی در مقابل فرمانداری بجنورد تجمع کردند. تعداد این افراد که ۱۵ تا ۲۰ نفر گزارش شده بود. همچنین در روز پنجشنبه هفته گذشته نیز شماری از مردم شهرستان بجنورد که بیشتر آنان ساکن روستا بودند در اعتراض به حذف یارانه نقدی مقابل ساختمان فرمانداری تجمع کرده بودند.
پذیرفتن احتمال وجود اشتباه در حذف یارانه افراد و بیان دلایل بروز آن
حسین میرزایی، سخنگوی ستاد یارانه تبصره ۱۴ که شب گذشته ۳۱ شهریور ۱۳۹۸ در برنامه تیتر امشب شبکه خبر حاضر شده بود با تأیید امکان بروز اشتباه در حذف یارانه بگیران، درباره دلایل آن گفت: برخی بروز مشکل به واسطه حساب بانکی افراد است و گاهی تغییر یا فوت سرپرست خانوار و بعضی وقتها هم تاخیر در پرداخت یارانه از ناحیه بانک هاست.
دولت حسابهای بانکی معترضین به حذف یارانه را بررسی میکند
در ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ دفتر سخنگوی دولت با انتشار مطلبی نحوه اعتراض و رسیدگی مجدد به منظور برقراری یارانه را اعلام کرد.
در این مطلب ذکر شده بود: در ابتدا به سرپرستان خانوارهایی که یارانه شان حذف شده است، پیامکی با سربرگ Yarane زده میشود. افراد بعد از دریافت پیامک میتوانند به پیشخوان خدمات الکترونیک دولت مراجعه کنند. تاریخ مراجعه هم در پیامک مشخص شده است. در هنگام مراجعه نیز باید به این نکات توجه شود؛
اولاً: با همان شماره همراهی که به افراد پیامک زده شده باید مراجعه کنند و همان موبایل و پیامک را باید به پیشخوان دولت ارائه دهند.
ثانیاً: در هنگام مراجعه، کارت ملی معتبر، شناسنامه، گذرنامه و گواهینامه که جزو کارتهای شناسایی معتبر است باید همراه باشد.
ثالثاً: در پیشخوان دولت یک فرم رضایتنامه به افراد داده میشود مبنی بر اینکه دولت اجازه دارد به کلیه اطلاعات مالی و بانکی آنها دسترسی پیدا کند. از طرف پیشخوان یک کد رهگیری به موبایلی که به نام سرپرست خانوار است، ارسال میشود.
بعد از دریافت کد پیگیری، افراد باید به سامانه yaraneh.mcls.gov.ir مراجعه کنند که در آن سامانه کد رهگیری و کدملی را وارد کنند. افراد میتوانند درخواست خود را در همان سامانه درج کنند و پس از بررسی، نتیجه آن به شماره تماسشان ارسال خواهد شد.
چرا دولت باید به جای یارانه نقدی، یارانههای پنهان را ساماندهی میکرد؟
رحیم زارع سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی طی مصاحبهای گفت: دولت باید به جای قطع یارانه پرداختی به مردم بخش یارانههای پنهان را ساماندهی کند.
اما پرسش این است که چرا دولت باید بجای ساماندهی یارانه نقدی یا پرداختی به مردم، یارانههای پنهان را ساماندهی میکرد؟
پاسخ این پرسش را میتوان در گزارش دفتر اقتصاد کلان معاونت هماهنگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور جستجو کرد. نتایج این گزارش نشان میدهد که برآورد «میزان یارانههای پنهان پرداخت شده» توسط دولت در بودجه ۱۳۹۸ به شرح جدول زیر و بالغ بر ۶۴۹ هزار میلیارد تومان است. همانطور که از جدول زیر مشخص است، بیش از ۹۲ درصد، معادل حدود ۶۰۰ هزار میلیارد تومان از کل یارانه پنهان مربوط به حاملهای انرژی شامل فرآوردههای نفتی، گاز طبیعی و برق است.
در حالی دولت در سال ۱۳۹۸ حدود ۶۴۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت میکند که میزان کل یارانه نقدی پرداختی به مردم در سال ۹۸ حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان میباشد؛ این یعنی یارانههای پنهان پرداختی دولت به مردم حدود ۱۶ برابر یارانه نقدی پرداختی دولت به مردم است.
اما حالا پرسش دیگر این است که این یارانه پنهان را بیشتر چه دهکهایی استفاده میکنند؟
نتایج همین گزارش نشان میدهد که عمده یارانههای پنهان مستقیم به خانوارهای پردرآمد میرسد؛ برای نمونه، از مجموع ۱۲۳ هزار میلیارد تومان بنزین، حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پایین (کم درآمد) و حدود ۶۷ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک بالا (پردرآمد) است. در کالاهای اساسی که عمدتا باید دهکهای پایین از آن استفاده کنند و بیشتر از یارانه آنها بهره ببرند، سهم سه دهک نخست حدود ۶.۵ هزار میلیارد تومان و سهم سه دهک بالا حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان است. در مجموع باید گفت، از میان ۲۴۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان مستقیم، ۱۵.۸ هزار میلیارد تومان به سه دهک کم درآمد میرسد و رقم ۱۲۱ هزار میلیارد تومان سهم سه دهک پردرآمد میشود.
همان گونه که در جدول زیر میبینید، متوسط سهم هر خانوار حاضر در دهک اول از یارانههای پنهان ۳.۲ میلیون تومان در سال و سهم هر خانوار حاضر در دهک دهم از یارانههای پنهان ۲۱.۳ میلیون تومان در سال است. نتیجه آن که متوسط دریافتی یارانه پنهان دهک دهم بیش از هفت برابر متوسط دریافتی دهک اول است.
نتیجه آن که ارقام بالا نشان میدهد، دولت باید تمرکز بیشتری بر روی ساماندهی یارانههای پنهان داشته باشد و ساماندهی یارانههای نقدی پرداختی به مردم که خواسته قانونی است، باید در جایگاه دوم اولویت قرار بگیرد.