رشد نفرت از آمریکا در کنار افزایش حمایت از برنامه‌های نظامی

به تازگی یک نظرسنجی مشخص کرده است که بیشتر ایرانیان بر این باورند، موشک‌های بالستیک بهتر و برتری نظامی در خاورمیانه باعث می‌شود کشورشان امن‌تر شود.

شکی نیست که کمپین "فشار حداکثری" رئیس جمهور آمریکا علیه ایران، این کشور را زیر فشار قرار داده و باعث شده که بانک‌ها و بنگاه‌های بین المللی مجبور شوند از تعامل با تهران دست بردارند. اغلب ایرانیان (۵۵ درصد) مشکلات اقتصادی کشورشان را به سوءمدیریت داخلی اقتصاد و فساد نسبت می‌دهند، و ۳۸ درصد مقصر این مشکلات اقتصادی را تحریم‌های خارجی می دانند.

اما این تلاش منجر به عواقب غیرمنتظره‌ای شده است: براساس نظرسنجی در IranPoll مستقر در تورنتو و مرکز مطالعات بین المللی و امنیتی دانشکده سیاست گذاری عمومی دانشگاه مریلند ـ که بیش از ۳۰۰۰ مصاحبه تلفنی با پاسخ دهندگان ایرانی داشته اند ـ تحریم‌های آمریکا منجر به خشم و دشمنی بیشتر با آمریکا در میان ایرانیان شده و محبوبیت رهبران اصولگرا را افزایش داده است.

در سه سال گذشته، سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، یکی از نخبگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ـ که نظارت بر عملیات نظامی خارجی تهران را بر عهده دارد ـ به عنوان محبوب‌ترین چهره در سیاست ایران ظاهر شد و در محبوبیت از رئیس جمهور ایران حسن روحانی، که مذاکرات برجسته مربوط به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران به پیش برد، پیشی گرفته است. از ژانویه ۲۰۱۶، سلیمانی شاهد افزایش رتبه مطلوبیت خود در ایران از ۷۲.۷ درصد به ۸۱.۶ درصد در آگوست ۲۰۱۹ بوده است.

این افزایش رتبه در برابر رتبه حسن روحانی قرار دارد که اولین مقام ارشد ایران طی این چند دهه است و با رئیس جمهور ایالات متحده صحبت و در سپتامبر ۲۰۱۳ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل با اوباما تماس تلفنی برقرار کرد. در همین دوره، رتبه محبوبیت روحانی از ۸۲.۱ درصد به ۴۲.۳ درصد کاهش یافته.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وی نیز که یک دیپلمات تحصیل کرده در ایالات متحده است و رهبری مذاکرات هسته‌ای ایران را بر عهده داشت، در محبوبیت خود یک تنزل را شاهد است، به طوری که رتبه محبوبیت وی از ۷۷.۵ درصد در ژانویه ۲۰۱۶ به ۶۷ درصد در آگوست ۲۰۱۹ رسیده است.

این نظرسنجی ـ که فارین پالیسی به عنوان سند هفته آن را برجسته می کند ـ تأکید دارد تغییرات چشمگیری در نظرات ایرانیان نسبت به ایالات متحده از زمان آغاز ریاست جمهوری ترامپ در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایجاد شده است. ایرانیان که اکنون به شکلی اساسی نگاهی غیر دوستانه به آمریکا دارند (۸۶ درصد) رابطه با کشورهایی، چون چین (۵۸ درصد)، آلمان (۵۵ درصد)، ژاپن (۷۰ درصد) و روسیه (۵۷ درصد) را به رابطه با آمریکا ترجیح می دهند. ۶۶ درصد پاسخ دهندگان ایرانی معتقدند آمریکا کشوری خطرناک است که به دنبال تقابل و کنترل جهان است.

این نظرسنجی همچنین نشان دهنده عدم اعتماد به نفس فزاینده در موضوع توافق هسته‌ای است. در آگوست سال ۲۰۱۵، یک ماه پس از آنکه ایالات متحده، ایران و سایر قدرت‌های جهانی طرح برنامه جامع اقدام مشترک را تصویب کردند، حدود ۷۶ درصد از ایرانیان این پیمان را مطلوب تلقی می‌کردند. هم اکنون تنها ۴۲ درصد از ایرانیانی که در این نظر سنجی شرکت کرده اند، برجام را مطلوب می‌دانند. حدود ۵۹ درصد شرکت کنندگان گفته اند اکنون که آمریکا از توافق خارج شده است، ایران نیز باید از آن خارج شود.

بر اساس این نظرسنجی، تلاش ایالات متحده برای جلب حمایت بین المللی برای مهار برنامه موشک‌های بالستیک ایران و سرکوب شبکه شبه نظامیان شیعه مورد حمایت ایران، تأثیر کمی داشته است.

حمایت بسیار بالای ۹۲ درصدی از ادامه توسعه موشک‌های بالستیک وجود دارد و ۶۱ درصد ایرانی‌ها بر این باورند که با توسعه موشک‌های بالستیک پیشرفته‌تر خطر حمله خارجی کاهش می‌یابد و باعث می‌شود ایرانیان امنیت بیشتری داشته باشند. همچنین از فعالیت‌های نظامی خارجی ایران پشتیبانی گسترده‌ای وجود دارد و ۶۱ درصد شرکت کنندگان معتقد بودند که ایران باید حضور نظامی خود را در سوریه حفظ کند و ۴۸ درصد ابراز اطمینان کردند، ایران با تبدیل شدن به قدرتمندترین کشور منطقه می‌تواند مشکلات خود را حل کند.