به گزارش «تابناک»، دکتر مریم سلیمی، مدرس سواد رسانه‌ای، خبری و بصری در یادداشتی نوشت: اخبار جعلی که عموما به طور مغرضانه و با اهداف مختلفی منتشر می شوند را به ویژه در خصوص موضوعاتی که اطلاعات کاملی در خصوص آنها نیست و یا با ابهاماتی همراه هستند را بعضا" شاهدیم.
گسترش ویروس کرونا و نگرانی عمومی در خصوص آن و ابهامات آماری و عملکردی در این حوزه و از جمله مشخص نبودن برنامه های اقدامی فعلی و آتی، زمینه ساز انتشار اخبار جعلی و توسعه بیش از پیش آن به لحاظ قالبی و پلتفرمی شده است که عملا گسترش" ویروس اخبار جعلی کرونا" از ویروس کرونا در ایران پیشی گرفته است.
نگرانی‌های ناشی از کرونا میدان را برای رسانه های غیر رسمی و سودجویان و فرصت طلبان برای انتشار اخبار جعلی فراهم کرده و اخیرا نیز این اخبار وارد فاز صوتی، تصویری و ویدویی یا همان دیپ فیک و حتی "میم" شده که انتظار می رود، وزارت بهداشت، مسولان، رسانه ها و مردم هوشیارتر از پیش عمل کنند.
از شهروندان انتظار می رود در کنار اقدامات پیشگیرانه، اسیر اخبار جعلی در هر قالب و شکلی نشوند و لحظاتی به تأمل و بررسی در خصوص آن محتوا بپردازند. تا عدم اطمینان لازم، هرگز و هرگز هیچ مطلبی را بازنشر نکرده و وارد گرداب انتشار محتواهایی که بر سیاه نمایی، بیم و نگرانی بیشتر می انجامد، نشده و خود و دیگران را گرفتار نکنند.
برای بررسی هر محتوایی باید به متن، زیر متن و فرامتن آن توجه کرد.مثلا اگر فایل صوتی منتسب به یک مسئول را می شنویم، غیر از بررسی از صحت و عدم صحت صدای منتسب به فرد، به جزئیات نیز توجه کنیم. اگر به نظر یک دیالوگ تلفنی است آیا رفت و برگشتی در این گفت و گو وجود دارد؟ آیا یک گفت وگوی ساده تلفنی ظرفیت این حد از اطلاعات را دارد؟ اگر مثلا فرد بیمار است، در کل دیالوگ علائم از بیماری چون سرفه و... در آن مشاهده می شود.
در تصاویر و ویدئوها به همه جزئیات توجه کنیم، انعکاس ها، نورپردازی ها، ترکیب‌ها، رنگها، ابعاد، پرسپکتیوها، نوع لباسها، معماری، موقعیت جغرافیایی، نشانه ها و علائم و... . استفاده از جستجوی معکوس و بررسی محتوای جعلی در برخی سایت‌ها نیز راهگشاست. در آثار چند رسانه ای به صداگذاریها، افکتها، انتقالها، نریشن یا دیالوگها و... دقت کنیم.
لازم است پیش از اعتماد به هر خبری، از منبع آن، زمان و موقعیت انتشار، میزان اعتبار منبع و... اطمینان حاصل کنیم. به اخبار فاقد منبع پشتیبان یا فاقد مستندات لازم اطمینان و اعتماد نکنیم.
تلاش کنیم تا قربانی اخبار جعلی در هر شکل و تحت هر شرایطی نشویم. بی اعتمادی احتمالی، نباید سبب بدبینی و بدگمانی افراطی شود.
در شرایط فعلی، هوشیارانه و مسولانه عمل کردن یک اصل و ضرورت است چه از مسولان و متولیان، چه مردم و چه رسانه ها. بسیاری در این شرایطی با اهداف و اغراض تبلیغی، تجاری، سیاسی و... دنبال منافع خود هستند، با باور و بازنشر اخبار جعلی، در زمین هیچ کس بازی نکنیم و افراد را منتفع نکنیم.
با تاکید بر ضرورت شفاف سازی و پرهیز از پنهان‌کاری، انجام اقدامات پیشگیرانه، درمانی و اطلاع رسانه‌ای دقیق و موثر مبتنی بر نیازها و دغدغه های مردم و اعلام آمارها و... به زبان و بیانی موثر و غیر هراس آور، برای جلوگیری از انتشار اخبار جعلی، هوشیاری لازم به مردم داده شود.
تا حد ممکن اطلاعات ارائه شود تا زمینه انتشار اخبار جعلی ناشی از ابهام فراهم نشود. به خصوص که در اخبار جعلی سعی می شود از رنگ و لعابی خاص و تیتری جذاب و گیرا و منطبق با نیاز و... مخاطبان و کاربران استفاده شود.
تاکید می شود رسانه ها هوشیارتر از پیش عمل کنند و نه تنها خود گرفتار اخبار جعلی نشوند، بلکه به ارتقای سواد خبری، رسانه ای، اطلاعاتی و بصری مخاطبان و کاربران نیز کمک کنند.
تعامل موثر دولت، متولیان، مردم و رسانه ها و شفافیت و ابهام اطلاعاتی و عملکردی بیش از هر زمان در این مقطع راهگشاست.
دنیای مجازی کمتر از مسئولین دروغ میگوید