یکصد و هفتاد و هشتمین اجلاس اوپک و هشتمین نشست مشترک وزرای اوپک و غیر اوپک، طی روزهای اخیر در حالی به پایان رسید که بر خلاف پیش‌بینی اغلب کارشناسان نفتی توافقی بین کشورهای صادرکننده نفت در اوپک و صادر‌کنندگان غیر اوپک حاصل نشد. چراکه از میان حدود 10 صادرکننده نفت غیراوپک فقط روسیه با پیشنهاد کاهش تولید اوپک موافقت نکرد. اکنون سؤالات اصلی در صنعت نفت این است که اوپک در واکنش به این اقدام روسیه چه خواهد کرد؟ قیمت نفت تا چه اندازه کاهش خواهد داشت و روسیه با چه انگیزه‌ای پیشنهاد اوپک برای کاهش تولید را رد کرده است.
از یکسو کشورهای عضو اوپک و غیر اوپک موافق کاهش تولید می‌توانند به آسانی مقدار 300 هزار بشکه در روز را که قرار بود روسیه کاهش دهد، بین خود تقسیم کنند و یک میلیون و500 هزار بشکه در روز کاهش تولید را عملی سازند. ولی بازارهای نفت احتمالاً به این تصمیم واکنش مثبتی نشان نخواهند داد؛ مگر آنکه روسیه اعلام کند که قصد افزایش تولید را ندارد.
از سوی دیگر، اگر این کشورها به تولید فعلی خود ادامه دهند، با گسترش بیماری کرونا که منجر به رکود اقتصادی در جهان و کاهش تقاضا برای نفت است، ممکن است که شاهد سقوط قیمت نفت به زیر 40 دلار هم باشیم.
این قیمت پایین‌تر از سطحی است که این کشورها در بودجه‌های خود برای قیمت نفت پیش‌بینی کرده‌اند. نیاز به قیمت نفت برای تعادل بودجه می‌تواند سیاست‌های نفتی کشورها را تحت تأثیر قرار دهد. مثلاً گفته می‌شود که عربستان در شرایط حاضر که درگیر جنگ در یمن و فروش قسمتی از سهام آرامکو است نفت حدود 80 دلاری را برای بودجه خود لازم دارد؛ در حالی که روسیه می‌تواند نفت حدود 40 دلاری را نیز تحمل کند.
در هر حال کاهش 10 درصدی اخیر قیمت نفت و احتمال کاهش بیشتر آن صنعت نفت و گاز را بار دیگر با تحولات عمده‌ای مواجه خواهد کرد. تولید نفت از لایه شیل در امریکا دچار کاهش خواهد شد. البته برای آن گروه از دست اندرکاران تولید نفت شیل که در زمانی که قیمت نفت حدود 70 دلار بود، تولید خود را در بازارهای آینده پیش فروش کرده‌اند، تولید تا سال 2021 ادامه خواهد داشت. در مقابل آنهایی که از این مکانیسم‌های بازار استفاده نکرده‌اند، متحمل ضرر خواهند شد. اما در کل شاهد کاهش سرمایه‌گذاری در نفت غیرمتعارف (نفت شیل) خواهیم بود.
سرمایه‌گذاری در اکتشاف و تولید نفت نیز به‌طور کلی کاهش می‌یابد؛ که در چند سال آینده در صورت ادامه می‌تواند به کم شدن عرضه نفت بینجامد. از سوی دیگر، کاهش قیمت نفت تقاضا برای آن را در مقابل سایر انرژی ها افزایش می‌دهد. در نتیجه با ادامه روند نفت ارزان در چند سال آینده ممکن است، حتی جهان با کمبود نفت در مقاطعی روبه رو شود.
اما چرا روسیه تصمیم گرفت در این زمان با اوپک همکاری نکند؟
پاسخ آن روشن نیست. می‌توان حدس زد که این کشور به‌دنبال خارج کردن نفت‌های گران از جمله نفت شیل از بازار است. از سوی دیگر، ممکن است که از دید سیاسی می‌خواهد نفت ارزان جلوی رکود در امریکا را بگیرد و با کاهش قیمت بنزین در آن کشور به انتخاب مجدد آقای ترامپ کمک کند و در این مورد با او به توافقی رسیده است.
به هر حال پیش‌بینی قیمت نفت اکنون بستگی مستقیم با تحولات آتی در رابطه با گسترش بیماری کرونا و رکود اقتصادی در جهان دارد.
در این میان تصمیمات کوتاه مدت اوپک یا موافقت نکردن روسیه با کاهش 300 هزار بشکه در روز از تولید خود در چند ماه آینده به نسبت از اهمیت کمتری برخوردار است. در شرایط کنونی اعلام کشف واکسن بیماری کرونا در شش ماه آینده به مراتب بیشتر از جلسات اوپک و غیر اوپک بر قیمت نفت اثر‌گذار خواهد بود. /روزنامه ایران
کارشناس بین‌الملل انرژی
